“ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ”

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ 318 ΠΑΤΕΡΩΝ

(13 Ἰουνίου 2021)

Αυτήν την  Κυριακή, έβδομη από την Κυριακής της Αναστάσεως, αγαπητοί μου αδελφοί, η Εκκλησία μας τιμά τους 318  Αγίους Θεοφόρους  Πατέρες της  Α’ Οικουμενικής Συνόδου, που συγκροτήθηκε στη Νίκαια της Βιθυνίας, το 325 μ.Χ., από τον αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο.  Η Α’ εν Νικαία  Οικουμενική Σύνοδος  έχει μεγάλη ιστορική  και θεολογική σημασία για την πορεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην πορεία των αιώνων.

Από την ένδοξο ημέρα της Πεντηκοστής, και κυρίως στους δύσκολους πρώτους αιώνες των διωγμών ,εκτός από  τους εξωτερικούς διώκτες του Χριστιανισμού, το Σώμα της Εκκλησίας είχε να αντιμετωπίσει και πιο βλαβερούς και επικίνδυνους κινδύνους για την ενότητα της, οι οποίοι προέρχονταν μέσα από τους κόλπους της. Ορισμένοι πιστοί, βαπτισμένα μέλη της Εκκλησίας προερχόμενα  από τους Ιουδαίους, δυσκολεύονταν να δεχθούν την θεότητα του Χριστού. Άλλα προσερχόμενα στην νέα πίστη από τον εθνικό κόσμο και επηρεασμένα από τις φιλοσοφικές αντιλήψεις υποτιμούσαν την ύλη και το σώμα και αδυνατούσαν να πιστέψουν ότι ο Χριστός έγινε πραγματικός και αληθινός άνθρωπος ,διαστρεβλώνοντας την ευαγγελική αλήθεια και διδάσκοντας ότι φανερώθηκε φαινομενικά ως άνθρωπος, όπως παραδείγματος χάρη τόνιζαν οι Γνωστικιστές. Ακόμη και μετά την παύση των διωγμών, με την ανάδειξη του Χριστιανισμού σταδιακά σε επίσημη θρησκεία μέσα από την αναδιοργάνωση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας από τον Άγιο της Εκκλησίας μας και ισαπόστολο Μέγα  Κωνσταντίνο και  με νέα πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, η ενότητα της Εκκλησίας κλυδωνιζόταν συθέμελα από τους αιρετικούς, οι οποίοι ύπουλα και,  σύμφωνα με τα λόγια του Αποστόλου Παύλου στο σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα από το βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων, σαν άγριοι λύκοι δεν θα διστάσουν ,δεν θα λυπηθούν να παραπλανήσουν με τις κακοδοξίες τους το ποίμνιο από την αλήθεια του Ευαγγελίου και της διδασκαλίας των Αποστόλων και γενικότερα από την ιερά παράδοση της Μίας, Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας.

Κυρίαρχη μορφή αυτών των αιρετικών ήταν ο επιφανής ερμηνευτής των Ιερών Γραφών  και πολύ μορφωμένος πρεσβύτερος  της Αλεξανδρινής εκκλησίας, ο Άρειος, ο οποίος εμφορούμενος από αλαζονικό πνεύμα και μη υπακούοντας στα λόγια των Γραφών και της Ιεράς Παράδοσης της Εκκλησίας, κήρυττε καινοφανείς διδασκαλίες που πρόσβαλαν τη θεότητα του Τριαδικού Θεού και ιδιαίτερα προσέβαλλαν το β’ πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, τον Κύριο Ημών Ιησού Χριστό.  Υποστήριζε ότι ο Θεός είναι Ένας και Άναρχος, ο Υιός δεν είναι ομοούσιος του Πατρός , αλλά κτίσμα ο Οποίος γεννήθηκε άμεσα από το θέλημα του Πατρός , ενώ τα υπόλοιπα δημιουργήματα προήλθαν δια του Υιού. Σύμφωνα με τη διδασκαλία του Αρείου, ο Υιός και Λόγος του Θεού ως κτίσμα ήταν  «τρεπτός» και «αλλοιωτός» κατά την φύση Του ,όπου σταδιακά κατέστη « άτρεπτος» και « αναλλοίωτος» σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, χωρίς να μετέχει της θείας ουσίας.

Αυτές, λοιπόν, οι εσφαλμένες απόψεις του Αρειανισμού επέφεραν από πολιτικής σκοπιάς μεγάλη αναστάτωση στην εδραίωση της κοινωνικής γαλήνης στο χώρο της νεοσύστατης αυτοκρατορίας του Μεγάλου Κωνσταντίνου με τη διαμάχη μεταξύ των ορθοδόξων, που παρέμεναν πιστοί στα δόγματα της Εκκλησίας, και των  αρειανοφρόνων , οι οποίοι προσπαθούσαν να καταλάβουν ανώτερα πολιτικά αξιώματα για να ισχυροποιήσουν την αίρεση  τους στο σύγχρονο τους κοινωνικό γίγνεσθαι. Από θεολογικής απόψεως αυτές οι κακοδοξίες είχαν φοβερές συνέπειες στο δόγμα της Χριστιανικής Εκκλησίας, στο σχέδιο της θείας οικονομίας για τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους και του κόσμου γενικότερα , καθώς και για την κοινωνία των προσώπων της Αγίας Τριάδος , διότι αλλοιώνει την ομοουσιότητα της ουσίας των Τριών Προσώπων .     Ένεκα της σοβαρότητας του προβλήματος που προέκυψε με τη διάδοση των αρειανικών κακοδοξιών συγκροτήθηκε η Α’ Οικουμενική Σύνοδος , στην οποία συμμετείχαν  318 θεοφόροι πατέρες της Εκκλησίας στην Νίκαια της Βιθυνίας ,κατόπιν προσκλήσεως του αυτοκράτορα Μεγάλου Κωνσταντίνου. Πολλοί από τους άγιους πατέρες της Συνόδου ήταν ομολογητές και είχαν υποστεί βασανιστήρια για την πίστη τους στο Χριστό κατά τα χρόνια των διωγμών. Ανάμεσά τους, έλαβαν μέρος ο Άγιος Νικόλαος , ο Άγιος Σπυρίδων, Επίσκοπος Τριμυθούντος Κύπρου, ο οποίος με το ταπεινό φρόνημα του και το ένθερμο και συνειδητό βίωμά του στη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας κατατρόπωσε τα αιρετικά επιχειρήματα του Αρείου. Ανέφερε ότι η Αγία Τριάδα είναι μία κοινή ουσία , αλλά με τρείς διαφορετικές υποστάσεις: Πατήρ , Υιός και Άγιο Πνεύμα, φέρνοντας το παράδειγμα του κεραμιδιού ,το οποίο αν και αποτελεί ένα πράγμα μίας φύσεως, είναι τρισύνθετο: φωτιά, νερό και χώμα.   Στη Σύνοδο αυτή γραμματέας ήταν μία εξέχουσα φυσιογνωμία,  ο τότε διάκονος και μετέπειτα Πατριάρχης Αλεξανδρείας Μέγας Αθανάσιος, ο οποίος και μετά το πέρας της Α’ Οικουμενικής Συνόδου συνέχισε με το χριστολογικό και θεολογικό του έργο να αγωνίζεται κατά του Αρειανισμού.

Το κυριότερο και σπουδαιότερο χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της Α’ εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου ήταν η καταδίκη της Αρειανικής  αίρεσης και η σύνταξη του Συμβόλου  της Νίκαιας , δηλαδή του γνωστού σε όλους μας «Πιστεύω».  Με τη σύνταξη αυτή των επτά πρώτων άρθρων του Συμβόλου της Πίστεως έχουμε την ορθή διατύπωση του ορθόδοξου δόγματος περί του Β’ προσώπου της Αγίας Τριάδος , τον Κύριο Ημών Ιησού Χριστό, ο Οποίος είναι ομοούσιος με το Θεό Πατέρα, αλλά είναι διαφορετικά Πρόσωπα .     

Κλείνοντας τη σημερινή μας αναφορά στην Κυριακή των Αγίων Πατέρων και τον αγώνα τους για την εδραίωση της ορθόδοξης πίστης και την προστασία των πιστών από τα δίχτυα των αιρετικών ,ας κρατήσουμε ότι εκείνοι μας διδάσκουν και σήμερα να προφυλασσόμαστε από τις σύγχρονες αιρέσεις, οι οποίες αμφισβητούν τη θεότητα του Χριστού και το Τριαδικό δόγμα. Οφείλουμε να είμαστε συνειδητά μέλη της Εκκλησίας μας, συμμετέχοντας ενεργά στη μυστηριακή ζωή της, καθώς και με την προσωπική μας άσκηση στον πνευματικό  αγώνα με ταπεινό φρόνημα και υπακοή και με τη συνεχή μελέτη του θείου λόγου και των πατερικών έργων , ώστε να είμαστε γνώστες της πίστεως μας.

Διά πρεσβειών των Αγίων Πατέρων, το Άγιο Πνεύμα να μας φωτίζει ώστε να παραμένουμε, σύμφωνα με τη σημερινή ευαγγελική εντολή από το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, ενωμένοι στην Εκκλησία ως ένα Σώμα με κεφαλή τον Χριστό, όπως παραμένουν ενωμένα, σε αδιάκοπη κοινωνία μεταξύ τους, τα Τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος.

ΠΗΓΗ