«Mνήμη της ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού μετά των Τιμίων Ήλων υπό της Αγίας Ελένης»

Επισκόπου Φαναρίου Αγαθαγγέλου

Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τόμ. 3, Αθήνα 2005, εκδ . Αποστολική Διακονία, σελ. 62-63.

Η Αγία Ελένη (247-328), μητέρα του πρώτου χριστιανού αυτοκράτορος Κωνσταντίνου Α΄ του Μεγάλου (280/288-337) το έτος 326 πήγε στην Ιερουσαλήμ, όπου « με μέγαν κόπον και πολλήν έξοδον και φοβερίσματα ηύρεν τον τίμιον σταυρόν και τους άλλους δύο σταυρούς των ληστών », όπως γράφει ο Κύπριος χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς (1). Κατά την παράδοση, ύστερα από την πληροφορία κάποιου Εβραίου, με το όνομα Ιούδας, υποδείχθηκε η θέση όπου έγινε ανασκαφή, κατά την οποία ευρέθησαν τρεις σταυροί,ήτοι του Ιησού Χριστού και των δύο ληστών.

Επειδή, όμως, δεν ήταν δυνατόν να αναγνωρισθεί ποιός από τους τρεις σταυρούς ήταν του Κυρίου, η Αγία Ελένη παρεκάλεσε να τεθεί διαδοχικά επάνω στους σταυρούς ένας νεκρός που τον πήγαιναν προς ενταφιασμό. Μόλις λοιπόν ο νεκρός ετέθη επί του Σταυρού του Κυρίου αναστήθηκε. Η Αγία Ελένη έθεσε τότε τα θεμέλια του Ναού της Αναστάσεως, την ανέγερση του οποίου διέταξε ο Μέγας Κωνσταντίνος, όταν πληροφορήθηκε την εύρεση του Τιμίου Σταυρού.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος το μεν ήμισυ του Τιμίου Σταυρού το άφησε στα Ιεροσόλυμα, όπου μεγάλο μέρος φυλάσσεται μέχρι σήμερα, το δε άλλο ήμισυ μετά των ήλων (καρφιών) το μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ

(1) Εξήγησις της γλυκείας χώρας Κύπρου , έκδ . R . M . Dawkins, Oxford 1932, &5. Αρχιμανδρίτου Κυπριανού, Ιστορία χρονολογική της νήσου Κύπρου , Ενετήισιν 1788, σελ. 97. Για την ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού του Κυρίου από την Αγία Ελένη παρέχουν πληροφορίες οι: Κύριλλος Ιεροσολύμων, Επιστολή προς Κωνστάντιον τον ευσεβέστατον βασιλέα, γ΄ . PG 33, 1168-1169. Σωκράτης ο Σχολαστικός, Εκκλησιαστική Ιστορία , βιβλ. Ι, κεφ. ΙΖ: « Ως του βασιλέως μήτηρ Ελένη, επί τα Ιεροσόλυμα παραγενόμενη, τον Σταυρόν του Κυρίου αναζητήσασα εύρε, και εκκλησίαν ανωκοδόμησεν», PG 67, 117-121. Ερμίας Σωζόμενος, Εκκλησιαστική Ιστορία , βιβλ. ΙΙ, κεφ. Α: « Περί της ευρέσεως του ζωηφόρου σταυρού και των αγίων ήλων », PG 67, 929-933. Θεοδώρητος ο Κύρου, Εκκλησιαστική Ιστορία , βιβλ. Ι, κεφ. ΙΖ΄, «Περί Ελένης της του βασιλέως μητρός, και της περί οικοδμίαν του θείου ναού σπουδής», PG 82, 957- 961. Αλέξανδρος Μοναχός (περί τα μέσα του 6 ου αι.), Λόγος εις την εύρεσιν του Τιμίου και ζωοποιού Σταυρού , PG 87, 3 4015- 4076, και Ιστορικόν εγκώμιον περί της ευρέσεως του Τιμίου και ζωοποιού Σταυρού , PG 87, 3, 4076-4088. Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος, Εκκλ. Ιστορία , βιβλ. VIII, κεφ. ΚΘ΄: « Ως η του βασιλέως μήτηρ Ελένη εις Ιεροσόλυμα γενομένη, τον θείον εύρεν σταυρόν, και τα επ' αυτώ πεπραγμένα », PG 146, 109- 112. Αμβρόσιος Μεδιολάνων, De obitu Theodosii Oratio , PL 16, 1385- 1406. Τυράννιος Ρουφίνος, Historiae Ecclesiasticae Libri Duo , PL 21, 465- 540. Παυλίνος ο Νόλης, Epistola ad Severum , PL 61, 328. Αλεξάνδρου Κορακίδου, Η εύρεσις του Τιμίου Σταυρού , Αθήναι, 1983. Ανδρέα Ν. Μιτσίδη, Η επίσκεψη της Αγίας Ελένης στην Κύπρο και η Μονή Σταυροβουνίου , περιοδικό Απόσοτολος Βαρνάβας, Λευκωσία-Μάρτιος 2003, τεύχος 3, σελ. 83-88.

ΠΗΓΗ