ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΓ΄ ΛΟΥΚΑ

Απόστολος: Εφεσ. β΄ 4-10

Ευαγγέλιο: Λουκ. ιη΄18-27

28 Νοεμβρίου 2021

Ο άρχοντας που πλησίασε τον Χριστό, στο σημερινό ευαγγέλιο, δεν ήταν άνθρωπος κακών διαθέσεων. Δεν πήγε «πειράζων», όπως εκείνος ο νομικός και κάποιοι Φαρισαίοι. Αντίθετα ήταν καλοπροαίρετος, αυστηρός τηρητής των εντολών του Νόμου και μάλιστα είχε πνευματικές ανησυχίες για τη σωτηρία του.

Είχε τηρήσει τις εντολές του Θεού από μικρός. Δεν είχε μοιχεύσει, δεν είχε σκοτώσει, δεν είχε κλέψει κ.λπ. Αν και νεαρός στην ηλικία είχε δαμάσει τα σαρκικά πάθη. Θα μπορούσαμε να πούμε πως είχε φόβο Θεού. Δεν ήταν αναίσθητος πνευματικά. Ακόμα και η ερώτηση που έκανε στον Χριστό: «Τί ἔτι ὑστερῶ;», όπως αναφέρει ο ευαγγελιστής Ματθαίος περιγράφοντας το ίδιο περιστατικό, δείχνει την αγωνία και τη μεγάλη του επιθυμία για να σωθεί.

Μάλιστα αυτή η συναίσθησή του ότι πιθανώς κάπου να υστερεί και η επιθυμία του να γίνει καλύτερος, τον κάνουν να είναι συμπαθής. Γι’ αυτό και ο Κύριος «ἐμβλέψας αὐτῷ ἠγάπησεν αὐτόν» συμπληρώνει ο ευαγγελιστής Μάρκος. Ο Κύριος τον συμπάθησε, επειδή είδε πως όλα αυτά τα χαρίσματα που είχε δεν ήταν ψεύτικα αλλά αληθινά. Ο άνθρωπος αυτός πιθανόν να είχε νικήσει τη σάρκα, τον εγωισμό του, να είχε καταβάλει τις ιδιοτροπίες του και τα διάφορα νεανικά πάθη. Πού όμως είχε νικηθεί;

Μπορεί κάποιος να τηρεί τις εντολές του Θεού και συγχρόνως να είναι δέσμιος των υλικών αγαθών. O νέος, του σημερινού ευαγγελίου, μπορεί να είχε νικήσει τον έρωτα των σωμάτων, αλλ’ είχε νικηθεί από τον έρωτα των χρημάτων.

Ήταν φιλάργυρος. Ο Κύριος του ζήτησε να διανείμει την περιουσία του στους φτωχούς. Αυτό ήταν ανήκουστο για τους Ιουδαίους. Του είπε να κάνει κάτι μεγάλο, αλλά του έδωσε και μεγάλα έπαθλα: «ἕξεις θησαυρὸν ἐν οὐρανῷ». Του υποσχέθηκε να τον κάνει πιο πλούσιο. Του είπε να δώσει τα φθειρόμενα, για να κερδίσει τα άφθαρτα και αιώνια. Εκείνος, όμως, δεν άντεξε την προτροπή του Κυρίου και «ἀπῆλθε λυπούμενος». Τα κτήματα και τα υπάρχοντά του, αφαίρεσαν από την καρδιά του τον ζήλο για την αιώνια ζωή.

Ο λόγος του Χριστού είναι ανατρεπτικός γι’ αυτό και ακούεται ιδιαίτερα σκληρός, καθώς ζητά την υπέρβαση μιας ισχυρής επίγειας εξάρτησης: «πάντα ὅσα ἔχεις πώλησον καὶ διάδος πτωχοῖς... καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι». Ο Θεός ζητά από μας την τέλεια αποδέσμευση από τα πράγματα που μας κρατούν δέσμιους εντός του κόσμου. Η προσκόλληση στον υλικό πλούτο μπορεί να αποβεί το μεγαλύτερο εμπόδιο για την είσοδό μας στη Βασιλεία του Θεού.

Απέναντι στον Θεό δεν υπάρχει διάκριση φτωχού και πλούσιου. Πλούτος και φτώχεια είναι καταστάσεις που δεν δημιούργησε ο Θεός αλλά συνέπειες της πτώσης και απομάκρυνσης του ανθρώπου από Αυτόν. Ο Θεός «εποίησεν εξ ενός αίματος παν γένος επί της γης». Δημιούργησε όλο το ανθρώπινο γένος από ένα ζεύγος ανθρώπων, όλους ίσους μεταξύ τους. Χωρίς καμιά διάκριση φυλής, φύλου ή περιουσίας. Υπάρχουν κακοί πλούσιοι και καλοί φτωχοί, όπως και το αντίθετο. Το χρήμα όπως και τόσα άλλα πράγματα και μεγέθη της καθημερινότητάς μας, είναι διφορούμενο και δισήμαντο. Έχει θετική αλλά και  αρνητική σημασία. Εξαρτάται από το πώς στεκόμαστε απέναντί του και με ποιον τρόπο το χρησιμοποιούμε. Για κάποιον μπορεί να γίνει εστία κατάρας και για άλλον πηγή ευλογίας, για τον έναν αιτία σωτηρίας και για τον άλλον αφορμή καταστροφής.

Θα μπορούσαμε να υπογραμμίσουμε τέσσερις λέξεις σχετικά με την ορθή χρήση του πλούτου:

1. Ευθύνη. «Κατέχω» σημαίνει μπορώ να χρησιμοποιώ ελεύθερα κάτι, όμως αυτή η ελευθερία έχει όρια. Τίποτα απ’ ότι έχω δεν δικαιούμαι να το καταχραστώ. Να κάνω αλόγιστη και άσκοπη ή εγωιστική χρήση. Έχω δηλ. ευθύνη απέναντι στον Θεό και στους ανθρώπους για ό,τι κατέχω.

Έχεις περισσότερα, για να γίνεις «και ετέροις οικονόμος καλός» σημειώνει ο Ιερός Χρυσόστομος. Ο πλούτος είναι αγαθός, όταν βελτιώνει τη ζωή μας και γίνεται μέσο ανακούφισης για όσους έχουν ανάγκη.

2. Ελευθερία. Το χρήμα, όπως δηλώνει και η λέξη, είναι χρήσιμο για την επιδίωξη ορισμένων σκοπών και ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών. 

Όταν γίνεται αυτοσκοπός χάνει το νόημά του. Γίνεται πάθος ολέθριο, ακόρεστη επιθυμία που μας καταδυναστεύει. Αντί να δημιουργεί άνεση, χαλκεύει δεσμά. Αυτά διέβλεψε ο Κύριος ότι είχαν υποδουλώσει τον άρχοντα της σημερινής περικοπής και του είπε να τα σπάσει. Αλλά εκείνος δεν μπόρεσε. Ήταν σφιχτά δεμένος με τα πλούτη του και έφυγε περίλυπος. Όταν ο άνθρωπος προσκολλάται στον πλούτο και τον ειδωλοποιεί, κινδυνεύει να υποδουλωθεί σε ό,τι έχει. Κι αν δεν έχει, να κατακτηθεί από τη μανία της αποκτήσεως και της πλεονεξίας.

3. Δικαιοσύνη. Σημαίνει δίκαιη απόκτηση και δίκαιη κατανομή των αγαθών. Είναι γνωστό ότι εύκολος πλούτος δύσκολα αποκτάται με δίκαια μέσα. Η δίκαιη κατανομή δεν είναι θέμα δικαίου συστήματος τόσο, όσο δικαίων ανθρώπων. Γιατί ο άνθρωπος και με το δικαιότερο σύστημα μπορεί να αδικεί. Ο Χριστιανισμός διδάσκει την ίση κατανομή του πλούτου, ώστε οι άνθρωποι να έχουν ίδιες δυνατότητες ανάπτυξης του «είναι» τους. Ο Απ. Παύλος απευθυνόμενος στους πλούσιους λέγει: «Το υμών περίσσευμα εις το εκείνων υστέρημα, ίνα γένηται ισότης».

4. Αγάπη. Η αγάπη μάς ανοίγει προς τους άλλους. Μας οδηγεί στην προσφορά. Νικά την ιδιοτέλεια και το συμφέρον. Όταν υπάρχει η αγάπη δεν διερωτάται ο άνθρωπος: «Τι ποιήσας ζωήν αιώνιον κληρονομήσω;». 

Γνωρίζει ότι η αγάπη είναι ο δρόμος προς τον ουρανό. Ακούει τον Αγ. Ιωάννη τον Δαμασκηνό να του λέει: «σύγκλεισον ελεημοσύνην εν τοις ταμείοις σου». Τράπεζές του είναι τα σπίτια των φτωχών και αδυνάτων, για να θεραπευθεί η ανέχεια, η αμάθεια, η πείνα, η δυστυχία.

Με αυτές τις τέσσερις λέξεις εξαγιάζονται τα υλικά αγαθά και μας εξασφαλίζουν και την ευτυχία στη γη αλλά κυρίως “θησαυρόν εν ουρανώ”.

† Αρχιμανδρίτης Δημήτριος

ΠΗΓΗ