Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου)

Ἡ ἑορτὴ ἀπὸ σκοπιᾶς παιδαγωγικῆς 

+Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου

     Εορτή θεομητορικὴ καὶ πανήγυρις,  ἀγαπητοί μου, σήμερα. Ὀνομάζεται  εἰσόδια τῆς Θεοτόκου. Τί σημαίνει  «εἰσόδια»; Εἶνε ἡ ἑορτὴ τῆς εἰσόδου στὸ  ναὸ τῆς παρθένου Μαρίας, ἐκείνης ποὺ  προωριζόταν νὰ γίνῃ ἡ μητέρα τοῦ  Κυρίου. Σὰν σήμερα εἰσῆλθε στὸ ναὸ τοῦ  Θεοῦ, στὰ Ἱεροσόλυμα, ὅπου τὴν ὡδήγησαν  οἱ γονεῖς της σὲ ἡλικία μόλις τριῶν  ἐτῶν.

    Τὸ γεγονὸς αὐτὸ συνέβη δώδεκα χρόνια  προτοῦ νὰ γεννηθῇ ὁ Χριστός. Τὴν ἡμέρα  τῶν Είσοδίων μπορεῖ νὰ πῇ κανεὶς ὅτι  ἔγινε ἡ ἐπίσημος ἔξοδος τῆς Παναγίας  ἀπὸ τὸ πατρικό της σπίτι καὶ ἡ δημοσία  ἐμφάνισί της στὴν κοινωνία. Γιὰ τὸν  παλαιὸ Ἰσραήλ, τὸ λαὸ ποὺ ὅλη ἡ ζωή του  εἶχε κέντρο τὴν πίστι στὸ Θεὸ καὶ  συνδεόταν ἀρρήκτως μὲ τὸ ναὸ τῶν  Ἰεροσολύμων, ἡ ἐπίσκεψις αὐτὴ ἦταν καὶ  κάτι σὰν τὴν σημερινὴ δήλωσι τοῦ  παιδιοῦ ἀπὸ τοὺς γονεῖς του στὸ  ληξιαρχεῖο. Οἱ γονεῖς τῆς Παναγίας τὴν  ἡμέρα τῶν εἰσοδίων της ἐκπλήρωσαν  τὴν ὑπόσχεσί τους, ν᾿ ἀφιερώσουν  ἐκείνην ποὺ γέννησαν κατὰ θαυμαστὸ  τρόπο· συγχρόνως ὅμως τὴν ἡμέρα αὐτὴ  δήλωναν τὸ παιδί τους ἐνώπιον Θεοῦ καὶ  ἀνθρώπων, καὶ ἔτσι βεβαίωναν ὅτι  γεννήθηκε ἀπὸ αὐτοὺς καὶ αὐτοὶ εἶνε οἱ  γονεῖς της.

    Ἑπομένως ἐκπλήρωσαν ἕνα  διπλὸ καθῆκον· ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν ἀπὸ  εὐγνωμοσύνη πρὸς τὸν Κύριο, ποὺ τοὺς  χάρισε αὐτὴ τὴν θυγατέρα, πῆγαν στὸ ναὸ  νὰ τοῦ ποῦν τὸ εὐχαριστῶ καὶ νὰ τὴν  ἀφιερώσουν σ᾿ ἐκεῖνον, ὅπως εἶχαν  ὑποσχεθῆ· καὶ ἀφ᾿ ἑτέρου, ὡς γονεῖς,  τακτοποίησαν τρόπον τινὰ ληξιαρχικῶς  τὸ παιδί τους.

Ἐὰν θελήσουμε νὰ μιλήσουμε σὲ σύγχρονη  παιδαγωγικὴ γλῶσσα, μποροῦμε νὰ ποῦμε,  ὅτι ἡ ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων εἶνε ἡ ἑορτὴ  ποὺ δείχνει τὸ γενεαλογικὸ δένδρο τῆς  ὑπεραγίας Θεοτόκου.

    Κάνω ἐδῶ μία παρέκβασι. Θὰ ἦταν καλὸ στὰ  σχολεῖα μας νὰ ὑπάρχῃ καὶ τὸ  γενεαλογικὸ δένδρο κάθε παιδιοῦ. Σὲ  ἄλλες προηγμένες χῶρες ὁ δάσκαλος  ἔχει στὸ μητρῷο τοῦ σχολείου ὄχι  μόνο τὸ ὄνομα, τὸ ἐπίθετο, τὸ πατρώνυμο  καὶ τὸ ἔτος γεννήσεως, ἀλλὰ καὶ ὅλο τὸ  γενεαλογικὸ δένδρο κάθε παιδιοῦ (τὸν  πατέρα, τὴ μητέρα, τὸν παπποῦ…). Αὐτὸ  χρειάζεται, διότι προσφέρει χρήσιμες  πληφορίες στὸν παιδαγωγό. Κατὰ κανόνα  ὅποιοι ἦταν οἱ γονεῖς καὶ οἱ πρόγονοι,  τέτοιοι εἶνε καὶ οἱ ἀπόγονοι.

Ἂς ἐπανέλθουμε στὴν ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων  καὶ ἂς προσπαθήσουμε τώρα νὰ τὴν δοῦμε  ἐξ ἐπόψεως παιδαγωγικῆς.

Ἐχαρακτήρισα, ἀγαπητοί μου, τὰ Εἰσόδια  ὡς τὴν ἑορτὴ τοῦ γενεαλογικοῦ δένδρου  τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου. Διότι  κανένας δὲ γεννήθηκε ἀπὸ βράχο· μιὰ  μάνα κ᾿ ἕνας πατέρας μᾶς ἔφεραν στὸν  κόσμο. Καὶ ὁ πατέρας καὶ ἡ μητέρα τῆς  ὑπεραγίας Θεοτόκου, ὁ Ἰωακεὶμ καὶ ἡ ῎ Αννα, ἦταν τὸ εὐλογημένο ἀνδρόγυνο, τὸ  σύμπλεγμα τῆς συζυγικῆς στοργῆς καὶ  ἀγάπης. Ἀπὸ ἐκλεκτὴ ῥίζα ἄνθισε τὸ  ῥόδον ποὺ λέγεται Παναγία, καὶ αὐτὸ  διδάσκει, ὅτι καὶ ἡ ἀγαθὴ  κληρονομικότης παίζει σπουδαῖο ῥόλο.

Ὁ Ἰωακεὶμ καὶ ἡ Ἄννα ἀντιμετώπιζαν  ἕνα ἄλυτο πρόβλημα· τὴν ἀτεκνία. Ἡ  ἁγία Ἄννα πέρασε ὅλη σχεδὸν τὴ ζωή της  στεῖρα. Πῶς βρῆκαν τὴ λύσι;  Παρακαλοῦσαν τὸν Κύριο νὰ τοὺς δώσῃ  παιδί· ἔκαναν θερμὲς προσευχὲς καὶ  νηστεῖες. Καὶ ὁ Θεός, ἀφοῦ δοκίμασε τὴν  πίστι τους, τοὺς ἄκουσε. Ὡς ἀπάντησι  στὶς προσευχές τους καὶ ὡς δῶρο τοῦ  οὐρανοῦ τοὺς δόθηκε τὸ παιδί, ἡ  εὐλογημένη κόρη, ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος.  Ἡ περίπτωσι τῶν γονέων τῆς Παναγίας  παρηγορεῖ κάθε ἄτεκνο ἀνδρόγυνο ποὺ  ἐπιθυμεῖ νὰ δῇ ἀπογόνους.

     Οἱ πιστοὶ γονεῖς Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννα  ἔδωσαν στὴ θυγατέρα τους τὸ ὄνομα  Μαρία, ποὺ ἔμελλε νὰ γίνῃ τὸ γλυκύτερο  ὄνομα. Σήμερα ὄντως, ὕστερα ἀπὸ τὸ  ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, δὲν ὑπάρχει  γλυκύτερο ὄνομα στὸν κόσμο ἀπὸ τὸ ὄνομα  Μαρία, ποὺ δόθηκε στὴν Παναγία. Τί  σημαίνει «Μαρία»; Εἶνε ὄνομα τῆς  ἑβραϊκῆς γλώσσης, γι᾿ αὐτὸ κατὰ τὸ  μᾶλλον ἢ ἧττον δὲν γνωρίζουν τὴ σημασία  του ἀκόμα καὶ μορφωμένοι. Τὸ ὄνομα Μαρία  εἶνε λέξις μὲ πολλὲς σημασίες. Σημαίνει  φῶς, σημαίνει χάρις, σημαίνει πηγή…  Εἶνε ἄστρο τῆς αὐγῆς, ἄνθος μυρίπνοο,  ῥόδο ἀμάραντο.

     Κατὰ κυριολεξίαν τὸ  ὄνομα Μαρία σημαίνει «κυρία» καὶ  «δέσποινα». Ἐὰν κάθε γυναίκα ἀξία τῆς  ἀποστολῆς της εἶνε οἰκοδέσποινα,  κυρία μέσα στὸ σπίτι της καὶ  ἀρχόντισσα μέσα στὸ περιβάλλον της,  αὐτὸ ἰσχύει στὸν ὕψιστο βαθμὸ γιὰ τὴν  παρθένο Μαρία τὴ Μητέρα τοῦ Θεοῦ. Εἶνε ἡ  «Κυρία τῶν ἀγγέλων» καὶ ἡ «Δέσποινα  τοῦ κόσμου». Αὐτὸ σημαίνει τὸ ὄνομα  Μαρία, ποὺ τῆς ἐδόθη. Γι᾿ αὐτὸ καὶ κάθε  Χριστιανὸς γονεὺς ἂς φροντίζῃ στὸ  βάπτισμα νὰ δίδωνται στὰ παιδιά του  χριστιανικὰ ὀνόματα, ποὺ ἡ σημασία  τους θὰ τὰ φρονηματίζῃ.

Σύμφωνα μὲ τὴν ὑπόσχεσι ποὺ εἶχαν δώσει  καὶ τὸ τάμα ποὺ εἶχαν κάνει, ὁ Ἰωακεὶμ  καὶ ἡ Ἄννα ἔπρεπε νὰ παραδώσουν τὴ  μικρὴ θυγατέρα τους, νὰ τὴν ἀφιερώσουν  στὸ Θεό. Ἔπρεπε ἡ Παναγία νὰ βρεθῇ  μέσα σὲ κατάλληλο περιβάλλον. Καὶ ποιό  ἄλλο καλύτερο ἀπὸ περιβάλλον τοῦ ναοῦ;  Ἐκεῖ ἡσυχία καὶ γαλήνη, ὄχι ταραχὴ καὶ  κοσμικοὶ θόρυβοι· ἐκεῖ προσευχὲς καὶ  ψαλμοὶ θεόπνευστοι, ὄχι φλυαρίες καὶ  μάταια λόγια ἀνθρώπων· ἐκεῖ λατρεία  καὶ ὕμνοι ὅλες τὶς ὧρες καθημερινῶς,  ὄχι ἁμαρτωλὲς διασκεδάσεις καὶ  ἀθλιότητες· ἐκεῖ ἑορτὲς καὶ  ἀναμνήσεις ἀπὸ τὴν ἱερὰ ἱστορία, ὄχι  ἄσωτα ξεφαντώματα, μέθη καὶ κραιπάλη.  Αὐτὸ ἦταν τὸ ἰδανικὸ περιβάλλον. Ὅπως  ἕνα λουλούδι γιὰ ν᾿ ἀνθίσῃ πρέπει νὰ  βρεθῇ σὲ κατάλληλη γλάστρα, μὲ καθαρὸ  κοσκινισμένο καστανόχωμα, διότι τὰ  ὡραῖα ἄνθη δὲ φυτρώνουν μέσα σὲ ἄγονες  πέτρες – καὶ σὲ τέτοιο χῶρο βρέθηκε ἡ  Παναγία, τὸ ίδιο χρειάζεται κάθε παιδί.  Δὲν θ᾿ ἀφιερωθοῦν βέβαια ὅλα τὰ παιδιὰ  στὸ Θεὸ διὰ βίου μέσα στὸ ναό, ὅπως  ἐκείνη· ὅλα ὅμως πρέπει ν᾿  ἀναπτυχθοῦν σὲ περιβάλλον εἰρηνικὸ καὶ  γαλήνιο· γι᾿ αὐτὸ τὸ ἰδανικὸ σπίτι εἶνε  ἡ «κατ᾿ οἶκον ἐκκλησία» (Ῥωμ. 16,5 κ.ἀ.).

Ἀξίζει τέλος νὰ σημειώσουμε καὶ τὴν  ἡλικία, ἀπὸ τὴν ὁποία ἡ Παναγία  βρέθηκε στὸ περιβάλλον αὐτό· τριῶν  ἐτῶν νήπιο. Ὅπως λοιπὸν ἐκείνη  βρέθηκε στὸ κατάλληλο κλῖμα ἀπὸ τὴν  τρυφερὰ νηπιακὴ ἡλικία, ἔτσι πρέπει  καὶ κάθε παιδὶ ἀπὸ τὴ μικρὰ ἡλικία νὰ  βρεθῇ σὲ προστατευμένο περιβάλλον. Οἱ  παιδαγωγοὶ βεβαιώνουν, ὅτι τὰ  σημαντικώτερα χρόνια εἶνε τὰ τρία  πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου. Τὰ  χρόνια αὐτά, τὸ νηπιαγωγεῖο, εἶνε τὸ  ἄλφα καὶ τὸ ὠμέγα τῆς ὅλης  διαμορφώσεως τοῦ χαρακτῆρος. Μεγάλη  προσοχὴ λοιπὸν στὰ νήπια. Ἐὰν τεθοῦν  καλὰ θεμέλια στὴ νηπιακὴ ἡλικία, τότε  ἡ ἀνάπτυξις θὰ πάῃ καλά.

Δὲν ἄφησαν, ὅπως είδαμε, οἱ γονεῖς της  τὴν Παναγία μέσ᾿ στὸ σπίτι. Ὅπως τώρα  παίρνουν τὰ μικρὰ παιδιὰ – τὰ νήπια καὶ τὰ  πηγαίνουν στὸ σχολεῖο, στὸ  νηπιαγωγεῖο, στὸ νηπιοτροφεῖο ἢ στὸν  παιδικὸ σταθμό, κατὰ παρόμοιο τρόπο κ᾿  ἐκεῖνοι πῆραν τὴν τριετῆ κορασίδα καὶ  τὴν ὡδήγησαν στὸ ναό. Καὶ ἐκεῖ ἔμεινε καὶ  ἀνετράφη, κατὰ τὴν παράδοσι τῆς ἁγίας  μας Ἐκκλησίας, μέχρι τὸ δέκατο πέμπτο  ἔτος της, ὅταν πλέον ἐμνηστεύθη καὶ ἐν  συνεχείᾳ «ἄγγελος πρωτοστάτης  οὐρανόθεν ἐπέμφθη εἰπεῖν τῇ  Θεοτόκῳ τὸ Χαῖρε» (Ἀκάθ. ὕμν.).

Τὰ Εἰσόδια ἔχουν γίνει ἀντικείμενο, μὲ  τὸ ὁποῖο ἀσχολήθηκαν ποιηταὶ καὶ  ζωγράφοι. Ἔπλεξαν ὕμνους, ποὺ  ψάλλονται σήμερα, καὶ ζωγράφισαν  ὑπέροχες εἰκόνες. Ἐκεῖ φαίνεται ὅτι,  ὅταν ἡ Παναγία ἀνέβαινε τὰ σκαλοπάτια  τοῦ ναοῦ, τὴν συνώδευαν παρθένες  νεάνιδες κρατώντας λαμπάδες καὶ  μητέρες. Οἱ μητέρες, διότι ἦταν ἐκείνη  ποὺ θὰ γινόταν ἡ Μητέρα τοῦ Θεοῦ, ἡ  μοναδικὴ μητέρα, τὸ πρότυπο ὅλων τῶν  μητέρων ὅλων τῶν αἰώνων. Καὶ οἱ  παρθένες, διότι ἦταν ἐκείνη ποὺ  ἐνσαρκώνει «τὴν ὡραιότητα τῆς  παρθενίας». Στὰ πρόθυρα τοῦ ναοῦ τὴν  ὑποδέχθηκε ὁ ἀρχιερεὺς Ζαχαρίας. Τὴν  ὑποδέχθηκαν ἀκόμη, ὅπως ζωγραφίζεται  στὶς εἰκόνες, προφῆτες ποὺ προφήτευσαν  γι᾿ αὐτήν· ὁ Δαυῒδ μὲ τὴν κιθάρα του καὶ ὁ  Ἠσαΐας ποὺ προφήτευσε τὴ γέννησί της,  ἐνῷ ἀπὸ τὸν οὐρανὸ ἔψαλλαν ἄγγελοι.

Ἔχει λοιπόν, ἀγαπητοί μου, ἡ ἑορτὴ  τῶν εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου μεγάλη  παιδαγωγικὴ σημασία· τὸ γενεαλογικὸ  δένδρο καὶ ἡ κληρονομικότης, ἡ  ἀτεκνία καὶ ἡ ὀρθὴ ἀντιμετώπισί της, ἡ  σημασία τοῦ ὀνόματος ποὺ θὰ δοθῇ στὸ  παιδί, ἡ μεγάλη ἐπίδρασι τοῦ ὑγιοῦς  περιβάλλοντος, καὶ τέλος ἡ βαρύτης ποὺ  πρέπει νὰ δοθῇ στὴ νηπιακὴ καὶ σχολικὴ  ἡλικία, εἶνε μερικὰ ἀπὸ τὰ διδάγματα ποὺ  λαμβάνουμε.

      Εὔχομαι, διὰ πρεσβειῶν τῆς ὑπεραγίας  Θεοτόκου ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς  νὰ ὁδηγῇ γονεῖς καὶ διδασκάλους στὴν  ὀρθὴ διαπαιδαγώγησι τῶν παιδιῶν καὶ  τῶν νέων μας, ποὺ ἀποτελοῦν τὴν αὐριανὴ  ἐλπίδα τοῦ γένους καὶ τῆς Ἐκκλησίας  μας· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Α΄ μέρος ἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν 21-11-1973 μὲ ἄλλο τίτλο.