Οἱ ἑορτὲς τῆς Μητέρας

τοῦ Θεοῦ Anthony Bloom

Ἀπὸ τὰ πρῶτα χρόνια ἡ Ἐκκλησία ἔχει δώσει στὴ Μητέρα τοῦ Θεοῦ τίτλους ἁγιότητας μεγαλύτερους ἀπὸ ἐκείνους ποὺ ἔχουν δοθεῖ σὲ ὁποιονδήποτε ἄλλον Ἅγιο. Ὀνομάστηκε Ὑπεραγία, Παναγία. Τὴν εὐλαβούμαστε ὡς κάποια ποὺ εἶναι μεγαλύτερη καὶ ἁγιότερη ἀπὸ τὰ Χερουβὶμ καὶ τὰ Σεραφείμ, μεγαλύτερη ἀπ’ τοὺς ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ ποὺ προικισμένοι μὲ τὴν ὅραση μποροῦν νὰ δοῦν, ν’ ἀτενίσουν καὶ νὰ λατρέψουν, ὡς κάποια ποὺ εἶναι μεγαλύτερη ἀπὸ τοὺς ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ ποὺ εἶναι στὸν θρόνο τοῦ Ὑψίστου.

Ἐπειδὴ αὐτοὶ ὅπως καὶ οἱ ἄλλοι βλέπουν, λατρεύουν καὶ ὑπηρετοῦν τὸ Θεὸ ὡς τὸν Κύριό τους, ὡστόσο παραμένουν κατὰ κάποιο τρόπο μακριὰ ἀπ’ Αὐτόν, σὲ σχέση μὲ ἐκείνη ποὺ στὴν ἀνυπέρβλητη ἁγιότητά της ἔγινε ἡ οἰκογένεια τοῦ Θεοῦ, ἡ Μητέρα τοῦ σαρκωμένου Λόγου, ἡ ὁποία εἶναι ἡ Νύμφη, ἡ τέλεια ἀποκάλυψη αὐτοῦ ποὺ ὁλόκληρη ἡ κτίση ἔχει κληθεῖ νὰ εἶναι καὶ νὰ γίνει.

Ἡ γιορτὴ τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου στὸ ναὸ ξεσηκώνει ἐμφανῶς ἀρκετὰ ἱστορικὰ προβλήματα. Ξέρουμε ὅτι στὸ Ἰσραὴλ κανένας δὲν ἐπιτρεπόταν νὰ εἰσέλθει στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων, ὅτι ὁ Ἀρχιερέας ἔμπαινε σ’ αὐτὸν μόνο μία φορὰ τὸ χρόνο ἀφοῦ εἶχε περάσει ἐξαγνισμὸ μὲ θυσιαστικὸ αἷμα. Αὐτὸ ποὺ ἀντιπροσωπεύει ἡ γιορτὴ τὸ περιγράψαμε ἀρχικά, διευρύνθηκε σ’ ἕνα κήρυγμα περὶ προσευχῆς ποὺ γράφτηκε κατὰ τὸν 19ο αἰώνα ἀπὸ τὸ Θεοφάνη τὸν Ἔγκλειστο. Τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων, λέει, εἶναι ὁ πυρήνας τῆς καρδιᾶς τῆς ἀνθρώπινης λατρείας. Εἶναι ὁ τόπος ὅπου οἱ ἄνθρωποι τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μποροῦν νὰ συναντήσουν τὸ Θεὸ στὸ βαθμὸ ποὺ μπορεῖ νὰ εἰδωθεῖ ὁ Θεός. Εἶναι ἡ καρδιὰ τοῦ μυστηρίου τοῦ Ἰσραήλ. Εἶναι ἀκόμη τὸ σημεῖο τὸ ὁποῖο, μὲ κάποιον τρόπο, εἶναι πέρα ἀπὸ τὸ σημεῖο τῆς θυσίας. Ἡ θυσία ἀνοίγει τὴν πόρτα σὲ αὐτό. Ἡ θυσία παραμένει κατὰ κάποιον τρόπο σ’ αὐτὴ τὴν πλευρά. Καὶ τὸ νὰ εἰσέλθει κάποιος στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων πρώτιστα σημαίνει νὰ εἰσέλθει κανεὶς στὰ βάθη τῆς λατρείας, στὰ βάθη τῆς προσευχῆς ποὺ κάνει κάποιον παρόντα μπροστὰ στὸν ζῶντα Θεό, ποὺ κάνει κάποιον νὰ σταθεῖ πρόσωπο πρὸς πρόσωπο μὲ τὸν ζωντανὸ Θεό. Τὰ Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ἱστορικὲς μορφὲς γιορτάζονται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, ἐπειδὴ ὑποδηλώνουν σὲ μᾶς σὲ ποιὸ σημεῖο Ἐκείνη (ἡ Παναγία) στέκεται ὅλη τὴ ζωή της, στὴ παρουσία τοῦ Θεοῦ μέσα σὲ ὅλη τὴν παράδοση, σὲ ὅλη τὴν λατρεία.

Ἡ παράδοση λέει ὅτι ἀνατράφηκε ἀπὸ τὸν Ἰωακεὶμ καὶ τὴν Ἄννα. Στὶς εἰκόνες μπορεῖς νὰ δεῖς κορίτσια μὲ κεριὰ καθὼς τὴν φέρνουν στὸ ναό. Τὴν ὁδήγησαν στὸν Ἀρχιερέα, ὁ ὁποῖος τὴν πῆγε σ’ ἕνα μέρος ποὺ δὲν εἶχε πρόσβαση οὔτε ὁ ἴδιος.

Τώρα δὲ νομίζω πὼς ὑπάρχει κάποια πλεονέκτημα στὸ νὰ συζητᾶ κανεὶς τὴν πιθανὴ ἱστορικότητα ἑνὸς γεγονότος τέτοιου εἴδους. Ἐξεταζόμενο ἁπλὰ ἀπὸ ἱστορικῆς πλευρᾶς φαίνεται μᾶλλον δύσκολο νὰ ἔγινε κάτι τέτοιο. Ἀλλὰ ἐκεῖνο ποὺ ἔχει σημασία εἶναι τὸ τί ἀντιπροσωπεύει αὐτό· ἀντιπροσωπεύει μιὰ στιγμὴ κατὰ τὴν ὁποία, ἔχοντας φτάσει στὸ σημεῖο ὡρίμανσης ἑνὸς νέου παιδιοῦ, ἀλλὰ στὸ σημεῖο ὡρίμανσης κάποιου ποὺ μπορεῖ νὰ λατρέψει, νὰ ὑπηρετήσει, ν’ ἀκούσει, νὰ εἶναι ἕτοιμο νὰ ἀνταποκριθεῖ καὶ νὰ ὑπακούσει, αὐτὴ ἐπέλεξε ὅλα ἐκεῖνα καὶ μπῆκε στὰ βάθη τῆς ὑπακοῆς, τῆς ἀκοῆς, τῆς προσοχῆς στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Μὲ αὐτὸ δὲν θέλω νὰ πῶ ὅτι αὐτὸ συνέβη ἢ δὲν συνέβη. Ἀλλά, ἀναφορικὰ μὲ ἐκείνη, αὐτὸ ποὺ μετράει εἶναι προφανῶς αὐτὴ ἡ θέαση τοῦ γεγονότος πολὺ περισσότερο ἀπὸ τὴν ἱστορικότητα τοῦ γεγονότος ποὺ περιγράψαμε στὶς εἰκόνες ἢ στὴ φολκλορικὴ παράδοση.