Η φρικώδης ημέρα

Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Η φρικώδης ημέρα1

«Διακηρύττουμε» και πάλι σήμερα «την παρουσία του Χριστού, όχι μόνον μία, αλλά και δεύτερη, πολύ καλύτερη της προηγουμένης • διότι η πρώτη αποτελούσε επίδειξη υπομονής, ενώ η ερχομένη φέρει το στέμμα της θείας βασιλείας»2. Με αυτούς τους λόγους, ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων αναφέρεται στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, μνεία της οποίας κάνει η Αγία μας Εκκλησία κατά τη σημερινή Κυριακή των Απόκρεω.

Για την Εκκλησία, η παγκόσμια κρίση, δηλαδή η απόδοση δικαιοσύνης προς όλους κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου μας, δεν είναι μόνο ένα εσχατολογικό γεγονός, αλλά και μία πραγματικότητα, η οποία βιώνεται στη ζωή της και μάλιστα στις καρδιές των πιστών μελών της. Με το Σύμβολο της Πίστεως, το οποίο επαναλαμβάνουμε καθημερινά, ομολογούμε και διακηρύττουμε για το Σωτήρα Χριστό : «Και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης κρίναι ζώντας και νεκρούς • ου της βασιλείας ουκ έσται τέλος».

Αλλά και κάθε φορά που τελείται το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, θυμόμαστε τα γεγονότα της σωτηρίας μας, το Σταυρό, το Πάθος, την Ανάσταση και την Ανάληψη του Δεσπότου Χριστού, αλλά και τη Δευτέρα Αυτού Παρουσία : «Μεμνημένοι τοίνυν της σωτηρίου ταύτης εντολής και πάντων των υπέρ ημών γεγενημένων του σταυρού, του τάφου, της τριημέρου αναστάσεως, της εις ουρανού αναβάσεως, της εκ δεξιών καθέδρας, της δευτέρας και ενδόξου πάλιν παρουσίας»3.

Γι αυτό γεμάτος θαυμασμό και έκπληξη ο Κατηχητής των Ιεροσολύμων θα αναφέρει σε μία του ομιλία :

«Δύο κάθοδοι του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού,
η πρώτη αφανής σαν την πρωινή δροσιά, η άλλη ένδοξη και επιφανής, η μέλλουσα •
κατά την πρώτη σπαργανώθηκε σε φάτνη, κατά τη δεύτερη ενδύεται το φως σαν ιμάτιο •
στην πρώτη υπέμενε σταυρό καταφρονώντας τη ντροπή, στη δεύτερη θα έλθει περιστοιχιζόμενος απόστρατιές αγγέλων και γεμάτος δόξα •

Και στην πρώτη είπαμε και στη δεύτερη θα πούμε ‘’Ευλογημενος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου’’. Έρχεται ο Σωτήρας Κύριος πάλι, όχι για να δικασθεί, αλλά για να δικάσει αυτούς που Τον δίκασαν»4.

Και, πρώτον. Για τη Δευτέρα Παρουσία αναφέρει στην Παλαιά Διαθήκη ο Προφήτης Μαλαχίας : «Και ξαφνικά ο Κύριος θα έλθει … Και ποιός μπορεί να αντέξει την ημέρα που θα έλθει; η ποιός μπορεί να σταθεί μπροστά του; Διότι αυτός θα έλθει σαν φωτιά σε κλίβανο … Και θα τους συνάξω όλους για να κριθούν • και θα είμαι κατήγορος σε όσους ασχολούνται με τα μαγικά, και στις μοιχαλίδες, και σε όσους ορκίζονται ψέματα και σε όσους στερούν το μισθό του εργάτη και σε αυτούς που καταδυναστεύουν τις χήρες και εκμεταλλεύονται τα ορφανά και στους άδικους, και σε αυτούς που δεν με φοβούνται, λέγει Κύριος παντοκράτωρ»5.

Σ΄ αυτήν αναφέρεται και ο Προφήτης Δαβίδ λέγοντας : «Ο Θεός θα έλθει φανερά, ο Θεός ημών, και όχι κρυφά • φωτιά μπροστά του, και γύρω του σφοδρή καταιγίδα. Θα προσκαλέσει τον ουρανό και τη γη, προκειμένου να κρίνει το λαό του. Μαζέψτε μπροστά του όλους τους αφοσιωμένους σε αυτόν οι οποίοι επιβεβαίωσαν την επικοινωνία μαζί του με θυσίες, και θα διακηρύξουν οι ουρανοί τη δικαιοσύνη του, γιατί ο Θεός είναι ο κριτής»6.

Γι΄ αυτήν ομιλεί και ο Απόστολος Παύλος : «Του καθενός το έργο θα γίνει φανερό • η ημέρα (της Δευτέρας Παρουσίας) θα το φανερώσει, διότι η ημέρα εκείνη αποκαλύπτεται με φωτιά, και η φωτιά θα δοκιμάσει τι είδους έργο έκανε ο καθένας»7.

Αναμένουμε, λοιπόν, και προσδοκούμε τον Κύριο, ερχόμενον εκ του ουρανού. «Ω ποία ώρα τότε, και ημέρα φοβερά, όταν καθίση ο Κριτής επί θρόνου φοβερού! βίβλοι ανοίγονται και πράξεις ελέγχονται, και τα κρυπτά του σκότους δημοσιεύονται»8 θα ψάλλει ο ιερός υμνογράφος.

«Θα ηχήσουν τότε σάλπιγγες αγγελικές. Πρώτοι θα αναστηθούν όσοι από τους νεκρούς είχαν κοινωνία με το Χριστό. Έπειτα θα αρπάζονται σε νεφέλες όσοι ευλαβείς θα ζουν τότε, λαμβάνοντες ως έπαθλο την τιμή αυτή η οποία υπερβαίνει τα ανθρώπινα μέτρα, επειδή αγωνίσθηκαν υπεράνθρωπα»9.

Ακριβώς το ίδιο τονίζει και ο Απόστολος των Εθνών Παύλος στην πρώτη προς Θεσσαλονικείς επιστολή του : «ότι αυτός ο Κύριος εν κελεύσματι, εν φωνή αρχαγγέλου και εν σάλπιγγι Θεού καταβήσεται απ΄ οὐρανοῦ, και οι νεκροί εν Χριστώ αναστήσονται πρώτον, έπειτα ημείς οι ζώντες οι περιλειπόμενοι άμα συν αυτοίς αρπαγησόμεθα εν νεφέλαις εις απάντησιν του Κυρίου εις αέρα, και ούτω πάντοτε συν Κυρίω εσόμεθα»10.

Δεύτερον. Η περικοπή της κρίσεως δεν υπογραμμίζει μόνο την καθολικότητα της κρίσεως, αλλά συγχρόνως προσδιορίζει και το κριτήριο, δηλαδή το μέτρο, της κρίσεως, που είναι η αγάπη. Είναι ο παγκόσμιος νόμος της ανθρωπιάς, που δεν εξαιρεί κανέναν άνθρωπο.

Ιδιαιτέρως για τους Χριστιανούς αποτελεί το θερμόμετρο της πίστεώς τους. Αναφέρεται σε απλά καθημερινά πράγματα, που μπορούν να εφαρμοσθούν από όλους τους ανθρώπους παντού και πάντοτε. Την πείνα, τη δίψα, τη γυμνότητα, την ασθένεια, τη φυλακή δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει. Δεν επιτρέπεται κανείς, είτε ανήκει στο χώρο και στην πολιτεία των Χριστιανών είτε όχι, να τα αγνοήσει.

«Και παρατήρησε», λέγει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ερμηνεύοντας την ευαγγελική αυτή περικοπή, «πόσο εύκολα πράγματα εντέλλεται ο Χριστός. Δεν είπε ήμουν στη φυλακή και με απελευθερώσατε, ήμουν άρρωστος και με θεραπεύσατε • αλλά ’’επεσκέψασθέ με’’ και ‘’ ήλθετε προς με’’… Αυτά είναι αρκετά για να καταδικασθούν (αυτοί που δεν τα πράττουν), διότι και το αίτημα ήταν απλό (και όχι δύσκολο) … και (βοηθούσε) η συμπάθεια της φύσεως, αφού (οι έχοντες ανάγκη βοηθείας) ήταν και αυτοί άνθρωποι»11.

Και ακόμη, για την έμπρακτη εκδήλωση της αγάπης δεν έχουν πρωτεύοντα ρόλο ούτε ο πλούτος, ούτε η δύναμη, ούτε η μόρφωση, ούτε το επάγγελμα, ούτε η ηλικία. Από τον πιο φτωχό και αδύνατο μέχρι και τον πιο πλούσιο και ισχυρό υπάρχουν ευκαιρίες στην άσκηση της αγάπης και στην προσφορά στους αναξιοπαθούντες, τους οποίους ο Χριστός συνδέει με το πρόσωπό Του : «Αμήν λέγω υμίν, εφ ὅσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε»12.

«Σκέψου» θα πει ο ερμηνευτής του ευαγγελικού αναγνώσματος ο Άγιος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας «ότι ο Θεός δεν ετοίμασε τη φωτιά για τους ανθρώπους ούτε την κόλαση για μας, αλλά για το διάβολο. Εγώ ο ίδιος κάνω τον εαυτό μου ένοχο για την κόλαση. Φρίξε, όμως άνθρωπε και στοχάσου ότι οι άνθρωποι αυτοί κολάζονται … όχι γιατί έκαναν κάτι κακό, αλλά επειδή δεν έκαναν το καλό.

Πραγματικά, αν το σκεφθείς καλά, κλέπτης είναι και αυτός που έχει πολλά και δεν ελεεί τους άλλους, ακόμη κι αν δεν αδικήσει φανερά. Γιατί, αν έχει περισσότερα από όσα χρειάζεται, αυτά τα στέρησε από αυτούς που έχουν ανάγκη και δεν τους τα δίνει. Αν τα διέθετε για το κοινό, τότε κι εκείνοι δεν θα ήταν σε ανάγκη…. Ώστε λοιπόν ο άσπλαχνος είναι κλέπτης, γιατί αδικεί όλους εκείνους που θα μπορούσε να ευεργετήσει και δεν τους ευεργέτησε»13.

Η περικοπή αυτή, με τις θαυμαστές υπομνήσεις και τις ερμηνείες των θεοφόρων πατέρων, μας υπενθυμίζει και κάτι το πολύ μεγάλο και συγχρόνως συγκλονιστικό. Κι αυτό είναι οι χριστοκεντρικές διαστάσεις που παίρνει η εντολή της αγάπης. «Κάθε τι το απλό που γίνεται για τους ελαχίστους αδελφούς, γίνεται προς το πρόσωπο του Χριστού και για το πρόσωπο του Χριστού. Άρα, και η μεγάλη συνάντηση μαζί Του, την οποία οι Χριστιανοί επιθυμούν στη ζωή τους, γίνεται στα πρόσωπα των εν Χριστώ αδελφών.

«Και εσύ που πορεύθηκες με αυτό τον τρόπο», αναφέρει ο Ιερός Χρυσόστομος, «κατά την ώρα της κρίσεως και ενώ φαίνεται η άρρητη εκείνη δόξα, σε ανακηρύσσει και σε στεφανώνει και σε αναγνωρίζει ως τροφέα και ξενοδόχο. … Και εκείνοι δικαίως τιμωρούνται και αυτοί δικαίως βραβεύονται κατά χάριν. Διότι, κι αν ακόμη έχουν κάνει άπειρα καλά, πάλι κατά χάριν γίνεται η τιμητική διάκριση, αφού αντί μικρών και ευτελών πραγμάτων, τους δίδεται τόσος ουρανός και βασιλεία και τόσο μεγάλη τιμή»14.

Άρα, όποιος παραλείπει να ζήσει άμεσα και πρακτικά αυτήν τη θυσιαστική προσφορά, θα δει τον εαυτό του στερημένο από την αγάπη του Θεού, χωρίς την παρουσία της χάριτός Του. Και κόλασή μου δεν γίνεται ο άλλος, αλλά ο ίδιος μου ο εαυτός, από τότε που σταματώ να αγαπώ, να προσφέρω, να διακονώ ζωσμένος με το λέντιον της ταπεινώσεως, και έτσι βιώνω το πυρ της κολάσεως πριν φύγω από τον κόσμο αυτό.

Γι΄ αυτό και επιτακτική ακούγεται η φωνή του Θεολόγου Γρηγορίου για τον καθένα μας μέσα στο σκοτάδι της σύγχρονης και απνευμάτιστης κοινωνίας, όπου το εγώ βρίσκεται στην ανώτατη βαθμίδα της θεοποιήσεως και των προτεραιοτήτων μας :

«Έως εστί καιρός,
Χριστόν επισκεψώμεθα,
Χριστόν θεραπεύσωμεν
Χριστόν θρέψωμεν
Χριστόν ενδύσωμεν
Χριστόν συναγάγωμεν
Χριστόν τιμήσωμεν»15.

Λοιπόν, αδελφοί μου, «τας του Κυρίου εντολάς γνόντες, ούτω πολιτευθώμεν • πεινώντας διαθρέψωμεν, διψώντας ποτίσωμεν, γυμνούς περιβαλώμεθα, ξένους συνεισάγωμεν, ασθενούντας, και τους εν φυλακή, επισκεψώμεθα, ίνα είπη, και προς ημάς, ο μέλλων κρίναι πάσαν την γην. Δεύτε οι ευλογημένοι του Πατρός μου, κληρονομήσατε, την ητοιμασμένην υμίν Βασιλείαν»16.

Αμήν.

1. Aγίου Iωάννου του Χρυσοστόμου, Υπόμνημα εις το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία οθ΄, κεφ. 1, ΕΠΕ 12,106.
2. Αγίου Κυρίλλου Αρχιεπισκόπου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄ Φωτιζομένων, κεφ. α΄, PG 33,896Α.
3. Θεία Λειτουργία Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
4. Αγίου Κυρίλλου Αρχιεπισκόπου Ιεροσολύμων, ό.π.
5. Μαλαχ. 3,1-5.
6. Ψαλμ. 49,3-6.
7. Α΄ Κορ. 3,13.
8. Τροπάριον Αίνων του Όρθρου της εορτής.
9. Αγίου Κυρίλλου Αρχ\που Ιεροσολύμων, ό.π. κεφ. ιθ΄, 896.
10. Α΄ Θεσσ. 4,16-17.
11. Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ό.π. 109.
12. Ματθ. 25,40.
13. Αγίου Θεοφυλάκτου Αρχιεπισκόπου Βουλγαρίας, Ερμηνεία εις το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, κεφ. 25, PG 123,432-433.
14. Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ό.π. 115-117.
15. Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, Λόγος ΙΔ΄, Περί φιλοπτωχίας, κεφ. 40, PG 35,909.
16. Ιδιόμελον της Λιτής του Εσπερινού της εορτής.