ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΑΓ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ

Κυριακή 26.09.2021

ὑπὸ τοῦ πρωτ. Λάμπρου Χ. Τσιάρα

   Ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, Τὴν Κυριακή, 26 Σεπτεμβρίου, ἡμέρα ἀναστάσιμη, τυχαίνει καὶ ἡ γιορτὴ τῆς Μεταστάσεως τοῦ ἁγίου ἀποστόλου καὶ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου τοῦ θεολόγου. Ἡ Ἐκκλησία μας, τιμώντας τὴ μνήμη τοῦ εὐαγγελιστῆ, ἀναγινώσκει περικοπὲς καὶ ψάλλει ὕμνους τῆς ἑορτῆς του. Κι ἐμεῖς, στὴν ὁμιλία μας, θὰ ἀναφερθοῦμε στὸν «ἐκ γῆς μεθιστάμενον ἀλλὰ καὶ γῆς οὐκ ἀφιστάμενον» (τροπάριο τῆς Λιτῆς) εὐαγγελιστὴ τῆς ἀγάπης.

  Ὁ Ἰωάννης ἦταν γυιὸς τοῦ Ζεβεδαίου καὶ τῆς Σαλώμης, καὶ ἀδελφὸς τοῦ Ἰακώβου. Τὰ δύο ἀδέλφια, Ἰάκωβος καὶ Ἰωάννης, ἦσαν ἤδη μαθητὲς Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, ὅταν ὁ Ἰησοῦς μιὰ μέρα, «περιπατῶν παρὰ τὴν θάλασσαν τῆς Γαλιλαίας» τοὺς εἶδε νὰ ’ναι μὲ τὸν πατέρα τους στὸ πλοῖο καὶ νὰ ἑτοιμάζουν τὰ δίχτυα γιὰ ψάρεμα· καὶ τοὺς κάλεσε κοντά του, γιὰ νὰ τοὺς κάνει ἁλιεῖς ἀνθρώπων. Καὶ αὐτοὶ τὰ ἄφησαν ὅλα καὶ τὸν ἀκολούθησαν, ὅπως ἔκαναν πρὸ ὀλίγου ἄλλοι δύο ἀδελφοί, ὁ Πέτρος καὶ ὁ Ἀνδρέας. Ὅταν ὁ Ἰησοῦς ἔκαμε τὴν ὁριστικὴ ἐκλογὴ τῶν δώδεκα, πρόσθεσε στοὺς ἀδελφοὺς Ἰἀκωβο καὶ Ἰωάννη καὶ τὸ ὄνομα «Βοανεργές», ποὺ σημαίνει «υἱοὶ τῆς βροντῆς».

  Μετὰ ταῦτα οἱ δύο ἀδελφοὶ μὲ τὸν Πέτρο ἀποτελοῦσαν τὸν ἐγγύτερο πρὸς τὸν Ἰησοῦ στενὸ κύκλο τῶν μαθητῶν. Τοὺς τρεῖς αὐτοὺς μαθητὲς κράτησε κοντὰ του ὁ Ἰησοῦς κατὰ τὴν ἀνάσταση τῆς κόρης τοῦ Ἰαείρου. Ἐπίσης τοὺς ἴδιους «παρέλαβεν» εἰς τὸ ὄρος Θαβὼρ καὶ «μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν». Καί, πάλι, αὐτοὺς τοὺς τρεῖς πῆρε μαζί του κατ’ ἰδίαν, γιὰ νὰ προσευχηθεῖ στὴ Γεθσημανῆ. Εἰδικότερα ὁ Ἰωάννης εἶναι ὁ «ἠγαπημένος» μαθητὴς τοῦ Ἰησοῦ. Ἠγαπημένος, γιατὶ καὶ αὐτὸς ἠγάπησε τὸν Διδάσκαλό του «πλεῖον» τῶν λοιπῶν. Εἶναι ὁ μαθητὴς ποὺ κατὰ τὸν Μυστικὸ Δεῖπνο «ἀνέπεσεν» ἐπὶ τὸ στῆθος τοῦ Ἰησοῦ καὶ τὸν ρώτησε ἱκετευτικά· «Κύριε, ποιὸς ἀπὸ μᾶς μέλλει νὰ σὲ προδώσει;»… Ἡ στιγμὴ εἶναι κορυφαὶα, ὄχι μόνο γιατὶ εἶναι ἔντονα συναισθηματική, ἀλλὰ γιατὶ πρόκειται περὶ «θαύματος ἐκστατικοῦ»· ὁ μαθητὴς «ἀναπεσών» εἰς τὸ στῆθος τοῦ Διδασκάλου, «πλήρης ὢν τῆς ἀγάπης, πλήρης γέγονε καὶ τῆς θεολογίας» (Δοξαστικὸ τοῦ Ἑσπερινοῦ)· ἔγινε δηλαδὴ «μύστης καὶ θεατὴς ἀῤῥήτων ἀποκαλύψεων»· ἄντλησε ἀπὸ τὴν πλευρὰ καὶ τὴν καρδιὰ τοῦ Διδασκάλου τὸ «μυστήριον τῆς θεολογίας» καὶ τὰ δόγματα τῆς ἀληθινῆς θεογνωσίας, μὲ τὰ ὁποῖα, ἀργότερα, πλούτισε καὶ πλουτίζει τὴν οἰκουμένη, «ὡς θεηγόρος Θεοῦ» (τροπάριο τοῦ Ἑσπερινοῦ).

  Γιὰ τὸν Ἰωάννη ἀκόμη πρέπει νὰ ἀναφέρουμε καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι μόνος αὐτὸς ἐκ τῶν δώδεκα ἔμεινε κοντὰ στὸ Διδάσκαλο ἕως τὸ τέλος καὶ ἀξιώθηκε τῆς ἐξαιρετικῆς τιμῆς ἀπὸ τὸν «κρεμάμενον ἐπὶ ξύλου», νὰ ἀναλάβει τὴ φροντίδα τῆς Παναγίας Μητέρας του· «ἰδοῦ ἡ μήτηρ σου» τοῦ εἶπε.

  Περαιτέρω, μετὰ τὴν Ἀνάσταση, ὁ Ἰωάννης, μαζὶ μὲ τὸν Πέτρο καὶ τὸν Ἰάκωβο, πρωτοστατοῦν στὴν ἀποστολικὴ δράση στὰ Ἱεροσόλυμα, καὶ ἀναγνωρίζονται ἀπὸ ὅλους ὡς ἄνθρωποι μεγάλης αὐθεντίας καὶ ὑψηλοῦ κύρους. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος καλεῖ τοὺς τρεῖς ἐν λόγῳ ἀποστόλους «στύλους τῆς ἐκκλησίας τῶν Ἱεροσολύμων». Ἀκολούθως, ὅταν ἐπέστη ὁ καιρὸς νὰ χωρισθοῦν οἱ ἀπόστολοι ἀπὸ Ἱερουσαλήμ, καὶ νὰ στραφοῦν πρὸς τὸν ἔξω κόσμο, στὸν Ἰωάννη ἔλαχε ὁ κλῆρος τῆς περιοχῆς τῆς Ἀσίας.

 Σὲ αὐτὴ τὴν περιοχὴ ὁ Ἰωάννης ἀνάλωσε τὸν βίο του στὸ ἀποστολικὸ ἔργο, ἤτοι: στὸ κήρυγμα τοῦ εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ, στὴν στήριξη τῶν τοπικῶν ἐκκλησιῶν καὶ στὴν καταπολέμηση τῶν πρώτων αἱρετικῶν. Πέθανε στὴν Ἔφεσο σὲ βαθὺ γῆρας περὶ τὸ 100 μ.Χ., δίνοντας ὡς τὸ τέλος τὴν προσωπικὴ του μαρτυρία «περὶ τοῦ Λόγου τῆς ζωῆς» ποὺ «ἐγένετο σάρξ καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» (Ἰω. 1, 14) καὶ ποὺ ὁ ἴδιος (ὁ ἀπόστολος) εἶδε καὶ ἄκουσε καὶ ψηλάφισε μὲ τὰ χέρια του. Κατὰ μία ἀρχαία παράδοση ποὺ μᾶς διασώζει ὁ ἅγιος Ἱερώνυμος († 420), ὁ Ἰωάννης, στὰ τελευταῖα τοῦ βίου του, βασταζόμενος ἀπηύθυνε στοὺς χριστιανοὺς μία μόνο φράση μὲ τρεῖς λέξεις: «τεκνία, ἀγαπᾶτε ἀλλήλους». Ὅλο τὸ μήνυμα τοῦ εὐαγγελίου εἶναι αὐτό· ἡ ἀγάπη· ἡ ἀγάπη πρὸς τὸ Θεό καὶ ἡ ἀγάπη μεταξύ μας. Ὁ Ἰωάννης ἐπιμένει στὴν ἀναγκαιότητα καὶ τῆς κάθετης καὶ τῆς ὁριζόντιας ἀγάπης. Οὔτε ἀγάπη χωρὶς Θεό, οὔτε Θεὸ χωρὶς τὴν ἀγάπη· χρειαζόμαστε καὶ τὰ δύο: καὶ ἀγαπῶσα θεολογία καὶ ἀγάπη θεολογοῦσα. Μὲ ἄλλα λόγια, πρόκειται γιὰ τὸν ἄρρηκτο δεσμὸ μεταξὺ τῆς πίστεως καὶ τῆς ἀγάπης.

  Πέντε βιβλία μᾶς ἄφησε ὁ Ἰωάννης, ἀγαπητοί. Τὸ τέταρτο Εὐαγγέλιο, τρεῖς ἐπιστολὲς καὶ τὴν Ἀποκάλυψη. Πρῶτα ἔγραψε τὴν Ἀποκάλυψη, ὅταν βρέθηκε ἐξόριστος στὸ νησὶ τῆς Πάτμου. Τὸ Εὐαγγέλιο καὶ τὶς ἐπιστολὲς τὰ ἔγραψε ἀργότερα στὴν Ἔφεσο, ὅπου ἐγκαταστάθηκε μετὰ τὴν ἐξορία του. Στὰ κείμενα αὐτὰ ὁ Ἰωάννης κηρύττει, περισσότερο ἀπὸ ὅλους τοὺς εὐαγγελιστὲς, τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους, τὴν ἀγάπη τῶν ἀνθρώπων πρὸς τὸ Θεό καὶ τὴν ἀγάπη τῶν ἀνθρώπων μεταξύ τους. Ἡ ἀγάπη εἶναι τὸ κατ’ ἐξοχὴν γνώρισμα τῶν χριστιανῶν.

  Παραθέτουμε ἐδῶ, στὴ συνέχεια, αὐτούσια τὰ λόγια τοῦ Ἰωάννη ἀπὸ τὴν Α΄ Ἐπιστολή: «Ἡμεῖς, λέγει, ἀγαπῶμεν αὐτὸν (τὸν Θεόν), ὅτι αὐτὸς πρῶτος ἠγάπησεν ἡμᾶς. Ἐὰν τις εἴπῃ ὅτι ἀγαπῶ τὸν Θεόν, καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ μισῇ, ψεύστης ἐστίν· ὁ γὰρ μὴ ἀγαπῶν τὸν ἀδελφόν ὃν ἑώρακε, τὸν Θεόν ὅν οὐχ ἑώρακε πῶς δύναται ἀγαπᾶν; καὶ ταύτην τὴν ἐντολὴν ἔχομεν ἀπ’ αὐτοῦ, ἵνα ὁ ἀγαπῶν τὸν Θεὸν, ἀγαπᾶ καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ» (Α΄, 4, 19–21). Καὶ σὲ ἄλλο σημεῖο πάλι λέγει: «ὁ μὴ ἀγαπῶν τὸν ἀδελφὸν μένει ἐν τῷ θανάτῳ. Πᾶς ὁ μισῶν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ άνθρωποκτόνος ἐστί, καὶ οἴδατε ὅτι πᾶς ἀνθρωποκτόνος οὐκ ἔχει ζωὴν αἰώνιον ἐν ἑαυτῷ μένουσαν. Ἐν τούτῳ ἐγνώκαμεν τὴν ἀγάπην, ὅτι ἐκεῖνος ὑπὲρ ἡμῶν τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἔθηκε (= θυσίασε τὴ ζωή του)· καὶ ἡμεῖς όφείλομεν ὑπὲρ τῶν ἀδελφῶν τὰς ψυχὰς τιθέναι» (Α΄3, 15–16). Ὁ ἀναγινώσκων νοείτω.

  Στὰ ἱερὰ κείμενα τοῦ Ἰωάννη, ὁ ἐξόχως θεολογικὸς λόγος του ἠχεῖ ὄντως ὡς βροντή. Ἤδη, μὲ τὸν πρῶτο κιόλας στίχο τοῦ Εὐαγγελίου του δικαιώνει ἀπολύτως τὸ ὄνομά του ὡς υἱοῦ τῆς βροντῆς, ποὺ τοῦ ἀπένειμε ὁ Ἰησοῦς· «ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεὸν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος», λέγει. Εἶναι μία διακήρυξη, ποὺ πηγάζει ἀπὸ μία ἀκλόνητη προσωπικὴ ἐμπειρία.

 Ὁ Ἰωάννης ἔχοντας ὑπ’ ὄψιν τὰ τρία – συνοπτικὰ λεγόμενα – Εὐαγγέλια, τοῦ Ματθαίου, τοῦ Μάρκου καὶ τοῦ Λουκᾶ, δὲν ἐπαναλαμβάνει τὸ πλῆθος τῶν θαυμάτων καὶ τῶν παραβολῶν τοῦ Ἰησοῦ. Ἀλλὰ κι ὅπου ἀναφέρεται στὰ αὐτὰ μὲ τοὺς ἄλλους πράγματα, ἐκφράζεται μὲ μιὰν ἄλλη γλῶσσα, πνευματική. Μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι ὁ Ἰωάννης συμπληρώνει θεολογικῶς τὰ τρία ἄλλα Εὐαγγέλια. Ὁ Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεύς (†214 μ.Χ.) ὀνομάζει τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Ἰωάννη «πνευματικό», γιὰ τὸν ἐξόχως θεολογικό, ἐκκλησιολογικὸ καὶ βιβλικὸ χαρακτῆρα του, ἐνῶ τὰ ὑπόλοιπα εὐαγγέλια ὀνομάζει «σωματικά», γιὰ τὸν ἰδιαιτέρως ἀφηγηματικό–ἱστορικό χαρακτῆρα τους. Ὁ Ἰωάννης ἀντιλαμβάνεται ὁλόκληρη τὴν Καινὴ Διαθήκη (τὸ πρόσωπο καὶ τὸ ἔργο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ), ὡς προέκταση τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Χρησιμοποιεῖ τὰ παλαιά (γεγονότα, πρόσωπα καὶ πράγματα) τυπολογικῶς, δηλαδὴ ὡς σύμβολα, προτυπώσεις καὶ προεικονίσεις ἀντίστοιχων γεγονότων τῆς Καινῆς Διαθήκης.

 Ἀγαπητοὶ ἀναγνῶστες,

  Ὁ ἀπόστολος Ἰωάννης εἶναι ὁ εὐαγγελιστὴς τῆς ἀγάπης, ὁ υἱὸς τῆς βροντῆς, ὁ θεατὴς τῶν ἀρρήτων ἀποκαλύψεων καὶ τῆς θεολογίας ἔμπειρος καί…ἔμπυρος μύστης. Ἂν πρέπει νὰ κλείσουμε τὴν ὁμιλία μας μὲ ἕνα δίδαγμα ἐπίκαιρο, αὐτὸ θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι τὸ ἑξῆς: Νὰ ἀφήσουμε κατὰ μέρος τὶς ποικίλες διδαχὲς τῆς Βαβὲλ τῶν μέσων κοινωνικῆς δικτύωσης, ποὺ σκοτίζουν τὸν νοῦ, ψυχραίνουν τὴν ἀγάπη καὶ διασποῦν τὴν ἑνότητα τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, καὶ νὰ ἐγκύψουμε στὴν ὑγιαίνουσα διδασκαλία τῶν θεόπνευστων Γραφῶν, ὅπως τὴν παρέλαβε καὶ τὴν παραδίδει ἀνὰ τοὺς αἰῶνες ἡ ἁγία Ἐκκλησία μας. Αὐτὸ θὰ ἦταν πράγματι μιὰ ἀληθινὴ τιμὴ στὴ μνήμη τοῦ ἁγίου ἀποστόλου καὶ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου τοῦ θεολόγου, καὶ μία φιλόθεη ἀσχολία. Γένοιτο. 

ΠΗΓΗ