ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΟΣ

Απόστολος: Πραξ. ια΄ 19-30

Ευαγγέλιο: Ιω. δ΄ 5-42

17 Μαΐου 2020

«Πνεύμα ο Θεός και τους προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν»

Ο διάλογος του Ιησού με την σαμαρείτιδα στο «φρέαρ του Ιακώβ» υπήρξε αποφασιστικής σημασίας για την μετέπειτα ζωή της αμαρτωλής γυναίκας, η οποία από τη στιγμή εκείνη εγκατέλειψε τα έργα της αμαρτίας, έγινε ευαγγελίστρια του Χριστού κι αξιώθηκε μαρτυρικού τέλους. Η Θεία Χάρις τής φώτισε την σκοτεινή ψυχή και της έσβησε την φλόγα των παθών. Ο διψασμένος οδοιπόρος ζητώντας λίγο δροσερό νερό από το βαθύ πηγάδι του Ιακώβ της έδωσε συγχρόνως «το ύδωρ το ζων» με το οποίο πότισε την καμένη ψυχή της, μέσα στην οποία βλάστησαν πολύκαρπα δέντρα μετάνοιας, ευώδη παραδείσια άνθη ουρανίων αρετών, τα οποία κοσμούν την φωτολαμπή μορφή της.

«Το φρέαρ» της σημερινής διδασκαλίας είναι πράγματι βαθύ. Ας αντλήσουμε όμως μερικές σταγόνες για να δροσίσουμε τα διψασμένα χείλη μας κάνοντας κέντρο της ομιλίας μας το βαρυσήμαντο χωρίο που ομιλεί για τους προσκυνητές του Θεού.

Στο ερώτημα της γυναίκας σε ποιον τόπο πρέπει να προσκυνεί τον Θεό, στον Ναό της Ιερουσαλήμ ή στο όρος Γαριζίν, ο Ιησούς διδάσκει τον τρόπο γνήσιας προσκυνήσεως του Θεού. Σε κάθε τόπο προσκυνείται ο Θεός, αρκεί «οι προσκυνούντες αυτόν» να τον προσκυνούν «εν πνεύματι και αληθεία». Ο Θεός είναι πνεύμα και ζητεί πνευματική προσκύνηση. Αυτή την αλήθεια διεκήρυξε αργότερα ο Απόστολος Παύλος στους Αθηναίους. «Ο Θεός ο ποιήσας τον κόσμον και πάντα τα εν αυτώ, ούτος ουρανού και γης Κύριος υπάρχων ουκ εν χεριοποιήτοις ναοίς κατοικεί» (Πράξ. ιζ’ 24).

Σε κάθε τόπο της δεσποτείας του Θεού μπορεί η ψυχή να υμνεί και να λατρεύει το Θεό. Πέραν από τους ναούς που υπάρχουν σε κάθε ενορία και κοινότητα, υπάρχουν όμως και ορισμένοι αγιασμένοι τόποι, που συνδέονται με την επί γης παρουσία του Χριστού, της Υπεραγίας Θεοτόκου και των αγίων, όπου προσελκύουν τους πιστούς και ενισχύουν την πίστη και την ευλάβεια. Υπάρχουν χαριτόβρυτα άγια λείψανα, θαυματουργικές ιερές εικόνες, που με τη μυστική δύναμη τους εμψυχώνουν τους πιστούς και με τα θαύματά τους αυξάνουν την ευσέβεια. Οι τόποι αυτοί, τα ιερά προσκυνήματα, είναι οι πνευματικοί μαγνήτες που συγκεντρώνουν χιλιάδες χριστιανούς κάθε χρόνο κι αποτελούν για την Εκκλησία μας μια συγκλονιστική πραγματικότητα.

Η παράδοση των ιερών αποδημιών ανάγει την αρχή της στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Από τότε οι χριστιανοί συνήθιζαν, χάριν ευλαβείας, να επισκέπτονται του αγίους τόπους, όπου έζησε και σταυρώθηκε ο Κύριος. Στα παλαιά ιερά οδοιπορικά, μαζί με τις περιπέτειες των προσκυνητών στα μακρινά ταξίδια, αναφέρονται και πολλές ιερές εμπειρίες τις οποίες ζούσαν οι πιστοί στους τόπους των θαυμάτων. Σ’ ολόκληρη την μακρόχρονη κοπιαστική οδοιπορία υπήρχε έντονα ο πόθος της εκζητήσεως του Θεού. Όταν έφταναν στον προορισμό τους μαζί με τις πηγαίες εκδηλώσεις λατρείας δεν παρέλειπαν να καθαριστούν με το Μυστήριο της Μετάνοιας, να κοινωνήσουν των Αχράντων Μυστηρίων και να επιστρέψουν στις πατρίδες τους ανανεωμένοι.

Συνεχίζεται και σήμερα η παράδοση αυτή. Οι σημερινοί Χριστιανοί αισθάνονται την ανάγκη να ενισχύσουν την πίστη τους επισκεπτόμενοι τους ιερούς τόπους όπως τα Ιεροσόλυμα, την Παναγία της Τήνου, τα Μοναστήρια του Αγίου Όρους, τα Μετέωρα, και εδώ στην Κύπρο μας, τα μοναστήρια μας και άλλα αγιασμένα προσκυνήματα του εσωτερικού και του εξωτερικού. Σύλλογοι και σωματεία, ενορίες και σχολεία, εκδρομικά πρακτορεία και απλοί ιδιώτες διοργανώνουν ιερές αποδημίες και διανύουν μεγάλες αποστάσεις προκειμένου να επισκεφθούν τα ιερά προσκυνήματα. Τίθεται όμως ένα ερώτημα: Οι αποδημίες των σημερινών χριστιανών είναι πράγματι ιερές ή μήπως έχουν ξεφύγει από τον σκοπό τους;

Είναι αλήθεια ότι από τις πολλές, μόνο ελάχιστες μπορούν να χαρακτηριστούν σαν ιερές. Οι περισσότερες είναι ψυχαγωγικές εκδρομές που για λόγους καθαρά εμπορικούς περιλαμβάνουν στο πρόγραμμα τους ιστορικούς, θρησκευτικούς τόπους. 

Οι άνθρωποι συνδυάζουν την ψυχαγωγία με την θρησκευτική επίσκεψη, την εκδρομή με το προσκύνημα χωρίς να καταβάλλουν καμιά προσπάθεια πνευματικής εμβαθύνσεως. Μπορεί να ανάβουν λαμπάδες και να καταθέτουν αφιερώματα χωρίς όμως να εγγίζουν τα βάθη της ψυχής τους. Μπορεί να εφαρμόζουν τους τύπους της ευλάβειας, απέχουν όμως πολύ από την ουσία.

Εκτός από τους εκδρομείς – προσκυνητές, υπάρχουν και οι θρησκόληπτοι προσκυνητές, οι οποίοι στην ουσία δεν έχουν καμιά σχέση με τους αληθινούς προσκυνητές. Είναι οι άνθρωποι με την αρρωστημένη θρησκευτικότητα. Μένουν ικανοποιημένοι αν κατορθώσουν να πάρουν λίγο λάδι από το καντήλι του αγίου ή ένα λουλούδι από το προσκυνητάρι του. Πιστεύουν, ότι συγχωρούνται αν ξενυχτήσουν στην πόρτα της Εκκλησίας ή αν αδειάσουν το πορτοφόλι τους μέσα στο παγκάρι του Ναού. 

Ανάβουν δεκάδες λαμπάδες και κεριά. Για εξομολόγηση και μετάνοια ούτε λόγος. 

Αισθάνονται πνευματική αυτάρκεια. Με τις εξωτερικές εκδηλώσεις πιστεύουν ότι λατρεύουν τον Θεό κι ότι προσφέρουν την τιμητική προσκύνηση στον άγιο.

Ματαιοπονούν οι δυστυχείς. Ο Θεός ζητεί αληθινούς και όχι φαρισαίους προσκυνητές.

Ποιοι είναι οι αληθινοί προσκυνητές; Εκείνοι που λατρεύουν τον Θεό «εν πνεύματι και αληθεία» δηλαδή με πνευματικό και γνήσιο τρόπο. Δεν περιφρονεί ο Θεός τα αφιερώματα και τις υλικές προσφορές. Τις δέχεται όπως δέχθηκε «Άβελ τα δώρα, Νώε τας θυσίας, Αβραάμ τας ολοκαυτώσεις» (Θ. Λειτουργία Μ. Βασιλείου). Τις δέχεται όμως σαν πνευματικές βαθμίδες που θα οδηγήσουν τον προσκυνητή στην πνευματική αφιέρωση και στην καρδιακή προσφορά. Για τον Θεό είναι περισσότερο ευπρόσδεκτα τα δάκρυα της μετάνοιας από τους πολύτιμους λίθους, η προσευχή από τις λαμπάδες, η ελεημοσύνη από τα αφιερώματα.

Στην πατρίδα μας υπάρχει η καλή συνήθεια των ιερών αποδημιών. Από αυτή την περίοδο και κατά την διάρκεια όλου του καλοκαιριού διάφοροι θρησκευτικοί σύλλογοι και άλλα πρακτορεία θα διοργανώσουν πολλές επισκέψεις στους αγιασμένους τόπους της πατρίδας μας. Οι εκδρομές αυτές μάς είναι απαραίτητες για τη νευρική εκτόνωση και την ψυχική ανακούφιση από το στρες της αγχώδους εποχής μας. Προσοχή όμως μη μείνουν μόνο ευχάριστες ψυχαγωγικές εκδηλώσεις. Ας τις κάνουμε ιερές αποδημίες. Στα προσκυνήματα όπου θα πάμε ας προσπαθήσουμε να ζήσουμε «εν πνεύματι και αληθεία» την προσκύνηση του Θεού. Μη παραλείψουμε να εξομολογηθούμε και να κοινωνήσουμε. Στις πνευματικές κολυμβήθρες ας αναβαπτιστούμε. Ας κάνουμε το προσκύνημα αφετηρία μιας καινούργιας ζωής, δρόμο που θα οδηγήσει στον ουρανό.

Γεώργιος Σαββίδης

ΠΗΓΗ