Εἰς τήν Κυριακήν τῆς Τυρινῆς

Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου

Οἱ θειότατοι καί Ἅγιοι Πατέρες ἐθέσπισαν νά κάνωμεν σήμερον, ἤτοι πρό τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, τήν ἀνάμνησιν τῆς ἐξορίας τῶν πρωτοπλάστων ἀπό τήν τρυφήν τοῦ Παραδείσου, δείχνοντες ἐμπράκτως πόσον καλόν καί ὠφέλιμον πράγμα εἶναι ἡ νηστεία εἰς τήν ἀνθρωπίνην φύσιν, καί πάλιν ἐκ τοῦ ἐναντίου, πόσον κακόν καί αἰσχρόν εἶναι ἡ ἀδηφαγία.

  Παρατρέξαντες λοιπόν οἱ Πατέρες τά κατά μέρος πάντα, ὁποῦ εἰς ὅλον τόν κόσμον γίνονται, ἄπειρα σχεδόν ὄντα, τόν πρωτόπλαστον Ἀδάμ προβάλλουν εἰς ὅλους παράδειγμα, πόσον κακόν ἔπαθε, μέ τό νά μήν ἐνήστευσε πρός ὀλίγον, καί εἰς τήν ἐδικήν μας φύσιν μετέδωκε, σαφῶς δεικνύοντες, καί ὅτι πρῶτον παράγγελμα τοῦ Θεοῦ πρός τούς ἀνθρώπους ἐδόθη τό τῆς νηστείας καλόν, τό ὁποῖον μέ τό νά μήν ἐφύλαξεν ἐκεῖνος, ἀλλά εἰς τήν γαστέρα ὑπήκουσε, τό δέ ἀληθέστερον εἰς τόν πλάνον ὄφιν ἀπό τήν παρακύνησιν τῆς Εὕας, ὄχι μόνον Θεός δέν ἔγινεν, ἀλλά καί εἰς τόν θάνατον κατεκρίθη, καί εἰς ὅλον τό γένος μετέδωκε τοῦ κακοῦ.

   Λοιπόν, διά τήν τρυφήν τοῦ πρωτοπλάστου Ἀδάμ ὁ Κύριος ἐνήστευσεν ἡμέρας τεσσαράκοντα, καί ὑπήκοος ἔγινεν. Διά  τοῦτο καί ἡ παροῦσα Ἁγία Τεσσαρακοστή ἐπαραδόθη ἀπό τούς Ἁγίους Ἀποστόλους, διά νά ἀπολαύσωμεν ἡμεῖς διά τῆς νηστείας τήν ἀφθαρσίαν, μέ τό νά φυλάξωμεν ἡμεῖς ἐκεῖνο, τό ὁποῖον μέ τό νά μήν ἐφύλαξεν ἐκεῖνος, ἀπώλεσε τήν ἀφθαρσίαν. καί κατά ἄλλον τρόπον, ὁ σκοπός τῶν Ἁγίων οὗτος ἐστι, καθώς καί προείπομεν, νά περιλάβουν διά βραχέων, τά ἀπ’ ἀρχῆς μέχρι τέλους γενόμενα ἔργα παρά τοῦ Θεοῦ. καί ἐπειδή ὅλων τῶν καθ’ ἡμᾶς αἴτιον ἐστάθη ἡ παράβασις καί ἡ ἔκπτωσις τοῦ Ἀδάμ ἀπό τόν Παράδεισον, διά τοῦτο ταύτην ἐνταύθα πρωτίστην ἔταξαν, διά νά φύγωμεν τήν παρακοήν, καί νά μή μιμηθῶμεν κατ’ οὐδέν τήν ἀκρασίαν αὐτοῦ.

   Εἰς τήν ἕκτην ἡμέραν λοιπόν ἐπλάσθη ὁ Ἀδάμ ἀπό τήν χείρα τοῦ Θεοῦ, τόν ὁποῖον καί μέ τήν ἰδίαν Του εἰκόνα ἐτίμησε, μέ τό ἐμφύσημα ὁποῦ ἔκαμεν εἰς αὐτόν, δίδοντας του ἐν ταυτῷ καί τήν ἐντολήν, ποίους καρπούς νά τρώγη καί ποίους νά μή τρώγη. Ἐστάθη δέ μέσα εἰς τόν Παράδεισον, κατά τήν γνώμην τινῶν διδασκάλων, ἕως ἐξ ὥρας’ εἴτα ἐξώσθη ἐκεῖθεν, μέ τό νά παραβῆ τήν ἐντολήν. ὁ δέ Φίλων ὁ Ἑβραῖος λέγει ὅτι ἑκατόν χρόνους ἔκαμεν εἰς τόν Παράδεισον, ἄλλοι δέ λέγουν ἑπτά ἡμέρας ἤ χρόνους, καί τοῦτο λέγουν διά τήν τιμήν τοῦ ἑπταδικοῦ ἀριθμοῦ, ὁποῦ κοντά εἰς τούς Ἑβραίους κατ’ ἐξαίρετον ἦτον τίμιος. Ὅτι δέ εἰς τήν ἕκτην ὥραν τάς χείρας ἤπλωσε καί τόν καρπόν ἐτρύγησεν, ἐφανέρωσε τοῦτο καί ὁ νέος Ἀδάμ, ὁ Χριστός, ὅστις θεραπεύοντας τοῦ πρωτοπλάστου τό τόλμημα, εἰς τήν ἕκτην ὥραν καί ἡμέραν τάς παλάμας ἤπλωσεν ἐν τῷ Σταυρῶ.

  Μέσον δέ φθορᾶς καί ἀφθαρσίας ἐπλάσθη ὁ Ἀδάμ, μέ σκοπόν ἐκεῖνο νά ἀποκτήση, εἰς ὁποῖον ἀπό τά δύο ἤθελε κλίνει μέ τήν ἐδικήν του προαίρεσιν, ὡσάν ὁπού ἐκατασκευάσθη αὐτεξούσιος  ὅτι δυνατόν ἦτον εἰς τόν Θεόν καί ἀναμάρτητον νά τόν κάμη, ἀλλά διά νά γένη καί τῆς ἐδικῆς του προαιρέσεως τό κατόρθωμα, διά τοῦτο τοῦ ἔδωσε τόν νόμον, ὅστις τόν ἐπρόσταζεν ἀπό ὅλα μέν τά φυτά νά παίρνη καρπούς καί νά τρώγη, καί ἀπό ἕνα μόνον νά ἀπέχη. Ἐκεῖνος δέ τή γυναικί πεισθεῖς, ἤ νά εἰπῶ καλλίτερα τῇ ψυχοφθόρῳ συμβουλή τοῦ ἀρχεκάκου ὄφεως, ἀφίνοντας ὅλα τά ἄλλα, εἰς τό θεόθεν ἐμποδισμένον ἤπλωσε τό παράνομον χέρι του. Τί δέ λογής φυτά ἤσαν ἐκεῖνα τά συγχωρημένα, καί τί λογής φυτόν ἦτον ἐκεῖνο τό ἐμποδισμένον, πολλοί πολλά λέγουν, τά ὁποῖα μέ τό νά εἶναι νοήματα ὑψηλά καί θεωρίαι μεγάλαι, δέν καταλαμβάνονται ἀπό τούς ἀγραμμάτους καί ἁπλουστέρους. τό δέ ξύλον, ὁποῦ ἐμπόδισεν ὁ Θεός, ξύλον τοῦ γινώσκειν καλόν καί πονηρόν τό ὠνόμασαν ἀπό τῆς ἐκβάσεως, ἤγουν ἀπό τό ἰδίωμα ὁπού ἔχει ἡ ἁμαρτία, εὐθύς ὁποῦ ἔμβη εἰς πρᾶξιν, δηλαδή εὐθύς ποῦ τελεσθῆ ἡ ἁμαρτία, ἐγείρεται ἔξυπνα ἡ συνείδησις, ὁ πικρός καί ἀδυσώπητος κατήγορος, λέγουσα μέσα εἰς τήν ψυχήν πρός τόν ἁμαρτήσαντα κακά ἐπραξας, ἄξιος εἶσαι κολάσεως, καί βλέπε ζωντανόν τό παράδειγμα εἰς τούς πρωτοπλάστους, οἱ ὁποῖοι πρό τῆς παρακοῆς ἤσαν γυμνοί, καί ὅμως οὐκ ἠσχύνοντο ἔπειτα, ὅταν παρέβησαν τήν ἐντολήν, τότε ἐκατάλαβον ὅτι ἦταν γυμνοί. Ὅθεν ἐκατάλαβαν πόσον καλόν εἶναι ἡ ὑπακοή, καί ἐκ τοῦ ἐναντίου πόσον κακόν ἡ παρακοή. δία τοῦτο καί εὐθύς ἐφρόντισαν νά σκεπάσουν τήν γύμνωσίν τους, καί ἀκούσαντες τόν πρός αὐτούς ἐρχομόν τοῦ Θεοῦ ἐφοβήθησαν, καί ἐκρύβησαν.

  Μερικοί δέ εἶπον ὅτι τό ξύλον ἐκεῖνο τῆς παρακοῆς ἦτον συκῆ, ὅτι μέ τά φύλλα ἐκείνης ἐσκεπάσθησαν, εὐθύς ὁποῦ ἐκατάλαβαν τήν γύμνωσίν τους καί τάχα διά τοῦτο καί ὁ Χριστός, ὡς αἰτίαν γενομένην τῆς παραβάσεως, τήν ἐκαταράσθη καί ἐξηράνθη. Διότι καί κάποιαν ὁμοιότητα ἔχει μέ τήν ἁμαρτίαν  πρῶτον μέν τό γλυκύ, ἔπειτα τό ἀπό τῶν φύλλων τραχύ καί τό κολλῶδες τοῦ γάλακτος. Λοιπόν, ἀφοῦ παρέβη τήν ἐντολήν καί τήν θνητήν σάρκα ἐφόρεσε, καί τήν κατάραν ἔλαβε τῆς πολυωδύνου ζωῆς, ἐδιώχθη ἀπό τόν Παράδεισον καί φλογίνη ρομφαία ἐδιωρίσθη παρά Θεοῦ νά φυλάττη τήν πύλην τοῦ Παραδείσου, καί αὐτός ἐκάθισεν ἀπ’ ἀντικρύ τοῦ Παραδείσου, κλαίων καί ὠδυρόμενος, διά τά τόσα ἀγαθά πού ἐστερήθη, μέ τό νά μήν ἠθέλησε νά φυλάττη τήν ἐντολήν τοῦ Δεσπότου, καί νά νηστεύση μικρᾶν νηστείαν· καί οὕτως ὅλον τό σύμπαν γένος, ὑπέκειτο εἷς τήν ἐκείνου ἀρᾶν καί ἀθλιότητα, ἕως ὁπού πάλιν ὁ πλάσας ἡμᾶς Θεός ἠλέησε τήν ἡμετέραν φύσιν, καί εἰς τό ἀρχαῖον ἀπεκατέστησεν ἀξίωμα, νικήσας τεχνηέντως τόν ἠμᾶς ἀπατήσαντα, τουτέστι διά νηστείας καί ταπεινώσεως, τύπος γενόμενος εἰς ἠμᾶς τί λογής νά νικῶμεν καί ἡμεῖς τόν ἀντίπαλον.

   Ὅλα λοιπόν αὐτά θέλοντες νά παραστήσουν οἱ θεοφόροι Πατέρες δι’ ὅλου τοῦ Τριωδίου, πρῶτα βάνουν τά τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀπό τά ὁποία, πρώτη εἶναι ἡ Δημιουργία καί ἡ τοῦ Ἀδάμ ἀπό τόν Παράδεισον ἔξωσις, τῆς ὁποίας τήν ἀνάμνησιν κάμνομεν σήμερον. Εἴτα καί τά λοιπά προβάλλουν, τά τῆς Γενέσεως τοῦ Μωϋσέως καί τῶν λοιπῶν, τά προφητικά, καί περισσότερόν τούς δαβιτικούς λόγους  καί τέλος ἐπιφέρουν καί τινά τῶν τῆς χάριτος, ἤτοι τῆς Νέας Διαθήκης. Ἀπό τά ὁποία πρῶτος εἶναι ὁ Εὐαγγελισμός, ὁ ὁποῖος κατά ἄρρητον Θεοῦ οἰκονομίαν, σχεδόν πάντοτε, μέσα εἰς τήν Ἁγίαν Τεσσαρακοστήν εὑρίσκεται. Προχωρεῖ δέ τό Τριώδιον, ἔτι διά τοῦ Λαζάρου καί τῶν Βαϊων καί τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Ἑβδομάδος καί αὐτῶν τῶν Ἁγίων καί σωτηριωδῶν Παθῶν τοῦ Χριστοῦ, ὅπου τά Ἱερά Εὐαγγέλια ἀναγινώσκονται, καί κατά λεπτόν τά Θεία Πάθη ὑμνολογοῦνται. Εἴτα καί διά τῆς Ἀναστάσεως καί τῶν λοιπῶν ἑορτῶν, μέχρι τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καί τέλος διά τῶν Ἱερῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων, αἵ ὁποῖαι τρανῶς διηγοΰνται τί λογής τό κήρυγμα ἔγινε, καί ὅτι οἱ Θεῖοι Ἀπόστολοι τούς Ἁγίους πάντας συνήγαγον’ ὅτι αἵ Πράξεις τῶν Ἀποστόλων βεβαιοῦν τήν Ἀνάστασιν διά τῶν θαυμάτων, ὁποῦ ἔπραττον οἱ Ἀπόστολοι ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ σταυρωθέντος Ἰησοῦ. Ἐπειδή λοιπόν, μέ τό νά μήν ἐνήστευσε μίαν φοράν ὁ Ἀδάμ, ἐπάθαμεν τά τόσα κακά, διά τοῦτο πρό τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς ἐτάχθη ὑπό τῶν Πατέρων ἡ ἀνάμνησις αὐτοῦ, διά νά συλλογιζώμεθα πόσον κακόν ἔφερεν εἰς τόν κόσμον, μέ τό νά μήν ἐνήστευσεν ὁ Ἀδάμ, καί νά σπουδάσωμεν μετά χαρᾶς, νά δεχθῶμεν ἠμεῖς τήν νηστείαν, καί καλῶς νά τήν φυλάττωμεν, διά νά ἐπιτύχωμεν ἠμεῖς ἐκεῖνο ὅπου ἔχασεν ἐκεῖνος, δηλαδή τήν θέωσιν, πενθοῦντες καί νηστεύοντες καί ταπεινούμενοι, ἕως νά μᾶς ἐπισκεφθῆ ὁ Κύριος, διατί κατά ἄλλον τρόπον σχεδόν ἀδύνατον εἶναι νά λάβωμεν ἐκεῖνο ὅπου ἐχάσαμεν.

   Πρέπει δέ νά ἠξεύρωμεν ὅτι ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή τοῦ ὅλου χρόνου, εἶναι ὡσάν ἕνας ἀποδεκατισμός  διότι ἀπό τήν ἀμέλειάν μας δέν προαιρούμεθα, οὔτε πάντοτε νά νηστεύωμεν οὔτε νά ἀπέχωμεν ἀπό κακᾶς πράξεις, διά τοῦτο οἱ θεῖοι Ἀπόστολοι καί ὕστερα ἀπό αὐτούς καί οἱ Ἅγιοι Πατέρες παρέδωκαν εἰς ἡμᾶς αὐτήν τήν Ἁγίαν Τεσσαρακοστήν ὡσάν ἕνα θέρος ψυχῶν, διά νά ἑξαλείψωμεν, διά μετανοίας καί συντριβῆς, ὅσα κακά ἐπράξαμεν ὅλον τόν χρόνον, καί διά τοῦτο, ἐπειδή μέ τέτοιον σκοπόν καί τέλος μας τήν ἐπαράδωκαν οἱ θεῖοι Ἀπόστολοι, πρέπει καί νά τήν φυλάττωμεν ἀκριβέστερον ἀπό κάθε ἄλλην νηστείαν. Ἐπειδή καί τάς ἄλλας τρεῖς, ἤγουν τήν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, τήν τῆς Θεοτόκου, καί τοῦ Σαρανταημέρου, ἡ Ἐκκλησία μας τάς παραδίδει, καί χρέος ἔχομεν νά τάς φυλάττωμεν. Ὅμως αὐτή εἶναι πολύ τιμιωτέρα καί θειοτέρα, πρῶτον, διατί ὁ Χριστός, ὁ ἀρχηγός τῆς ἡμετέρας σωτηρίας, ὑπέρ ἠμῶν ἐνήστευσεν αὐτήν, καί τόν πειράζοντα νικήσας ἐδοξάσθη δεύτερον, καί διά τά Ἅγια Πάθη, τά ὁποῖα εἰς τό τέλος λαμπρῶς καί θεοπρεπῶς ἐορτάζομεν. Ἀλλά καί ὁ Μωϋσῆς τεσσαράκοντα ἡμερονύκτια νηστεύσας, τόν νόμον ἔλαβε καί ὁ προφήτης Ἠλίας ἄλλας τόσας νηστεύσας, ἐν τῷ ὄρει τῷ Χωρήβ, ἰδεῖν ἠξιώθη τόν Θεόν, ὡς ἀνθρώπῳ δυνατόν· καί ὁ Δανιήλ ὠσαύτως καί ἄλλοι πάμπολλοι, ὅσοι παρά τῷ Θεῷ ἐφάνησαν δόκιμοι, διά νηστείας αὐτῷ εὐηρέστησαν· διά ταύτην λοιπόν τήν αἰτίαν, ἐβάλθη ἐνταῦθα ὑπό τῶν Πατέρων, ἡ Ἐξορία τοῦ Ἀδάμ, διδάσκουσα ὅλους ἠμᾶς νά φυλάττωμεν τόν ὄρον τῆς νηστείας, ὅσον δυνάμεθα.

   Τῇ ἀφάτῳ Σου εὐσπλαγχνία, Χριστέ ὁ Θεός ἠμῶν, τῆς τρυφῆς τοῦ Παραδείσου ἠμᾶς καταξίωσον, καί ἐλέησον ὡς μόνος φιλάνθρωπος. Ἀμήν.