Κυριακή 8 Φεβρουαρίου 2015

Τοῦ Ἀσώτου

(Λουκ. ιε΄ 11-32)

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,

Ἀκούσαμε τήν περασμένη Κυριακή γιά τήν ταπεινή προσευχή, ἡ ὁποία σέ συνδυασμό μέ τήν ἐπίγνωση τῆς ἁμαρτίας, θέτει τόν ἄνθρωπο στή διαδικασία τῆς μετάνοιας καί στό νά ἐμπιστεύεται τήν ζωή του στό Θεό.

Καί σήμερα, ἀκούγοντας τήν παραβολή τοῦἀσώτου υἱοῦ ἤ τοῦ εὐσπλάγχνου Πατρός, ὅπως πολλοί τήν ἀποκαλοῦν, συνειδητοποιοῦμε αὐτή τήν μεγάλη ἀλήθεια.

Ἡ κακοπάθεια τοῦ ἀσώτου υἱοῦ καί ἡ νοσταλγία τῆς πατρικῆς ἑστίας, σέ συνδυασμό μέ τή βέβαιη πίστη, ὅτι ὁ πατέρας ἐπειδή ἀκόμη τόν ἀγαπᾶ, θά τόν συγχωρήσει καί θά τόν δεχθεῖ, ἀνοίγουν τά μάτια τῆς ψυχῆς του καί αἰσθάνεται, πώς ὁ δρόμος τῆς ἐπιστροφῆς εἶναι πλέον ὁ μόνος δρόμος τῆς ζωῆς του. Ἡ ἀπόφαση λοιπόν καί ἡ πραγμάτωση τῆς ἐπιστροφῆς του ὀνομάζεται μετάνοια.

Ἡ Μετάνοια πάντοτε ὁριοθετεῖ τή σχέση τῶν ἀνθρώπων πρός τόν Θεό. Γιά τόν λόγο αὐτό ἡ ἀναγκαιότητα τῆς μετανοίας ἀποτελεῖ πάντοτε τήν διήκουσα ἔννοια τοῦ κηρύγματος τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ λιτή, ἀλλά οὐσιαστική συνεκφορά λίγων λέξεων «Μετανοεῖτε, ἤγγικεν γάρ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν», ταυτίσθηκε μέ τήν προφητική παρουσία τοῦ Τιμίου Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ Ἰωάννου καί ἔγινε τό κατ’ ἐξοχήν κήρυγμα μετανοίας, μέ τό ὁποῖο ξεκίνησε καί ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός τήν ἐπί γῆς σωτηριώδη οἰκονομία Του.

Ἡ μετάνοια εἶναι ὁ τρόπος γιά νά ἀνακαινίζει ὁ Χριστιανός τήν ψυχή του καί νά τήν καθαρίζει ἀπό τίς ἁμαρτίες, πού διαπράχθηκαν μετά τό βάπτισμα γι’ αὐτό ὀνομάζεται καί «δεύτερο βάπτισμα». Ἡ μετάνοια διαφυλάσσει καί διατηρεῖ τόν ἄνθρωπο ἐλεύθερο ἀπό τήν δουλεία τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ διαβόλου. Γιά τοῦτον τόν λόγο ἀφορᾶ σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους, ἀνεξαρτήτως ἀξιωμάτων ἤ θέσεων, ἐκκλησιαστικῶν ἤ κοινωνικῶν.

Ἡ μετάνοια, στήν ὁποία μᾶς καλεῖἡἘκκλησία, δέν εἶναι μιά ψυχαναγκαστική λειτουργία. Δέν εἶναι ἕνα σύνολο κανόνων ἠθικῆς καί τιμωρίας. Δέν εἶναι ἕνας σκυθρωπός καί ἀκοινώνητος βίος. Ἡ μετάνοια, λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, εἶναι στροφή πρός τά καλλίτερα (Ἔπη θεολογικά). Εἶναι τό δικαίωμα στήν ἀληθινή ζωή, ὅπως τό προσφέρει ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο, καθώς τόν καλεῖ νά ἐπιστρέψει ἀπό τήν ἁμαρτία καί νά Τόν συναντήσει μέσα ἀπό τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας καί κυρίως μέσα ἀπό τό μυστήριο τῆς Μετανοίας.

Τό μυστήριο τῆς μετανοίας, ὅπως καί τά ἄλλα μυστήρια διενεργεῖται ἀπό τόν ἴδιο τόν Χριστό, διά τῆς Ἱερωσύνης, πού ἐμπιστεύεται στούς Ἐπισκόπους καί δι’ ἐκείνων στούς Ἱερεῖς. Ἀπο κοινοῦ οἱ ἅγιοι Πατέρες θεωροῦν ὅτι ἡ ἀπελευθέρωση τῶν ψυχῶν ἀπό τό δεσμωτήριο τοῦ διαβόλου διά τοῦ μυστηρίου τῆς μετανοίας εἶναι ἀπό τά κυριώτερα ἔργα τοῦ Ἱερέως.

Ἐκεῖ ὁ πιστός ἀνοίγει τήν καρδιά του, ὄχι στόν ἐξομολόγο, ἀλλά στόν ἴδιο τόν Χριστό, ὁ ὁποῖος εἶναι ἀοράτως Παρών. Ὁ Χριστός ἀναδέχεται τήν ἐξομολόγηση τοῦ πιστοῦ, ὅπως ἀκριβῶς συνέβαινε κι ὅταν κάθε ἁμαρτωλός Τόν συναντοῦσε.

Ὅπως ὁ Ζακχαῖος γιά παράδειγμα ἤ καί σέ ἄλλες περιπτώσεις, πού περιγράφονται καί στά ἱερά Εὐαγγέλια. Ἡ εὐχή, πού διαβάζεται στή συνέχεια ἀπό τόν Ἐξομολόγο, πού ἔχει τό χέρι του πάνω στό κεφάλι τοῦ ἐξομολογουμένου ἀποτελεῖ τό ἁπτό σημεῖο τῆς παρουσίας τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τοῦτο συνεπάγεται τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν καί τήν ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου, κάτι πού ἐπιβεβαιώνεται πανηγυρικά μέ τή θεία Κοινωνία, καθώς ὅταν μεταλαμβάνουμε τῶν ἀχράντων Μυστηρίων ἀκοῦμε τόν Ἱερέα νά λέει: «...εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί εἰς ζωήν τήν αἰώνιον»!

Ἡ ἀληθής μετάνοια ὅμως γιά νά καρποφορήσει χρειάζεται τήν ἀπαραίτητη συντροφιά τῆς ἐλεημοσύνης, τῆς νηστείας, τῆς προσευχῆς καί γενικῶς τῆς προσπάθειας νά ζεῖ ὁ Χριστιανός σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Ὁ πιστός Χριστιανός δέν πρέπει νά στηρίζεται στόν ἑαυτό του καί νά ἀναβάλλει τήν μετάνοιά του, οὔτε νά περιμένει νά ἀρρωστήσει ἤ νά γηράσει γιά νά ἐξομολογηθεῖ. Ὅπως δέν πρέπει ποτέ νά ἀπελπίζεται ἐξαιτίας τῶν ἁμαρτιῶν του!

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέει χαρακτηριστικά, ὅτι ὅσο μεγάλη κι ἄν εἶναι ἡ ἁμαρτία τοῦ ἀνθρώπου, πάντως εἶναι μικρότερη ἀπό τήν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ καί χάνεται μέσα σ’αὐτήν, ὅπως ἀκριβῶς συμβαίνει μέ τή σπίθα τῆς φωτιᾶς, πού χάνεται μέσα στό πέλαγος τῆς θάλασσας. Καί σκεφθεῖτε συνεχίζει, πώς τό πέλαγος ὅσο μεγάλο κι ἄν εἶναι μετριέται, ἐνῶ ἡ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀπεριόριστη! (βλ.PG 49.337.40). Γι’ αὐτό, ὅσο ζοῦμε πάνω στή γῆ, πάντοτε ὑπάρχει ἡ δυνατότητα τῆς μετανοίας.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας πέρα ἀπό τούς λόγους καί τίς συμβουλές χειραγωγεῖ τίς ψυχές στήν μετάνοια καί μέσα ἀπό τήν λατρευτική της ζωή. Ἡ ἔναρξη κάθε ἀκολουθίας συνοδεύεται ἀπό τήν προσευχή «Βασιλεῦ Οὐράνιε Παράκλητε...» στήν ὁποίαν ζητεῖ ὁ λειτουργός ἐκ προσώπου καί τῶν πιστῶν τήν ἐνίσχυση καί τήν κάθαρση τῶν ψυχῶν ἀπό πάσης κηλῖδος. Ἡ Κυριακή προσευχή «Πάτερ ἡμῶν...» ζητεῖ τήν ἄφεση καί τῶν δικῶν μας ἁμαρτιῶν, ἀνάλογα μέ τό κατά πόσο συγχωροῦμε κι ἐμεῖς τούς ἄλλους. Ὁ Πεντηκοστός ψαλμός τοῦ Δαϋίδ «Ἐλέησόν με ὁ Θεός...» δέν ἀπουσιάζει σχεδόν ἀπό καμμία μικρότερη ἤ μεγαλύτερη ἀκολουθία. Οἱ πρεσβεῖες τῆς Θεοτόκου καί τῶν Ἁγίων εὑρίσκονται συνεχῶς στά χείλη τῶν πιστῶν, μέ σκοπό νά γίνουν καί τῆς καρδιᾶς τους ἡ φωνή, ἡ ἀπαραίτητη συνοδεία τῆς ἱκετήριας κραυγῆς «Κύριε ἐλέησον», μέ τήν ὁποίαν κατά συρροήν τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἐκλιπαρεῖ γιά τό μέγα καί θεῖο ἔλεος.

Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός μέ τή σταυρική Του θυσία, ἡ ὁποία ἔχει ἰσχύ στό διηνεκές, μᾶς ξεχρέωσε ἅπαξ καί διά παντός ἀπό τό βάρος τῶν ἁμαρτιῶν μας καί ἄνοιξε τόν Παράδεισο στόν ὁποῖον πρῶτος εἰσῆλθε ἕνας Ληστής, ὁ ὁποῖος ὅμως φάνηκε εὐγνώμων, ἐξομολογήθηκε πάνω στό σταυρό του, ζήτησε καί ἔλαβε τό θεῖο ἔλεος.

Ἄς προβληματισθοῦμε λοιπόν, ποιός εἶναι ἀλήθεια αὐτός, πού ἄν τοῦ χάριζαν τό χρέος ἤ τήν ὀφειλή του, δέν θά ἔτρεχε νά ἀποδεχθεῖ τήν δωρεά καί νά εὐχαριστήσει τόν δωρητή;

Ἄς σκεφθοῦμε πώς σήμερα ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής χρησιμοποίησε τήν ἔκφραση «ἀναστάς πορεύσομαι», γιά νά δείξει πώς ἡ μετάνοια δέν εἶναι μιά ἁπλή πορεία ἐπιστροφῆς, ἀλλά ἀνάσταση, νίκη τῆς ἀληθινῆς ζωῆς πάνω στήν ἁμαρτία καί τόν θάνατο, τό δῶρο τοῦ Χριστοῦ πρός ὅλους μας τό πολύτιμο καί ἀνεκτίμητο!

Ἡ ἀληθινή μετάνοια ἀνοίγει τόν Παράδεισο. Στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας γίνεται αὐτός ὁ ἴδιος ὁ Παράδεισος! Ἄς ζήσουμε αὐτή τήν ἐμπειρία! Ἀμήν