ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ 

 (Ματθ. στ΄ 22-33) (Γαλ. γ΄ 23- δ΄ 5)

Το μεγαλείο των μαρτύρων

«ουκ ένι άρσεν και θήλυ»

Σήμερα η Εκκλησία μας γιορτάζει μία από τις πλέον γνωστές μεγαλομάρτυρες, την αγία Κυριακή, στην οποία είναι αφιερωμένο το αποστολικό ανάγνωσμα της ημέρας. Επειδή ακριβώς προβάλλεται μια γυναικεία προσωπικότητα, αποκτά ιδιαίτερη σημασία το λεχθέν υπό του αποστόλου Παύλου «ουκ ένι άρσεν και θήλυ». Πρόκειται για μια διακήρυξη που απηχεί την αλήθεια της Εκκλησίας περί ισοτιμίας ανδρών και γυναικών. Η εορταζομένη σήμερα μεγαλομάρτυρας αγία Κυριακή έρχεται να δείξει, με την ίδια τη ζωή της, με τους άθλους και τα κατορθώματά της, ότι όταν η γυναίκα είναι καλλιεργημένη προσωπικότητα και την κοσμούν πνευματικά χαρακτηριστικά, μπορεί να γίνει δοχείο της χάριτος του Θεού και να πορευθεί την οδό της αρετής. Ο Χριστιανισμός αναγνώρισε από την πρώτη στιγμή την αξία της γυναίκας, σε αντίθεση με ανθρώπινα συστήματα που την εποχή εκείνη υποβάθμιζαν την θέση της και την εξευτέλιζαν. Την αντίκριζε ως άνθρωπο υψηλής περιωπής. Εμβολίασε και τους θεσμούς προκειμένου ν’ αναγνωριστούν βαθμιαία τα δικαιώματά της, αλλά και η συμμετοχή της σε διάφορες θέσεις και αξιώματα, στη βάση της ισοτιμίας.

Η αγία Κυριακή

Ποια όμως ήταν η αγία Κυριακή; Διέθετε κάλλος και στην ψυχή και στο σώμα. Έζησε την εποχή που αυτοκράτορας ήταν ο φοβερός διώκτης του Χριστιανισμού Διοκλητιανός. Ήταν θυγατέρα του Δωροθέου και της Ευσεβίας. Ως καρπός των θερμών προσευχών τους και της θείας ευλογίας γεννήθηκε η μονογενής θυγατέρα τους. Ονομάστηκε Κυριακή διότι ήλθε στον κόσμο ημέρα Κυριακή. Προτού καλά-καλά φθάσει σε ώριμη ηλικία, οι γονείς της ήθελαν να την αποκαταστήσουν. Την ίδια δεν την απασχολούσε τέτοιο ζήτημα, την δε προσοχή της μάλλον αποσπούσαν τα βασανιστήρια και οι διωγμοί των χριστιανών. Μάλιστα τη συγκεκριμένη εποχή το ενδεχόμενο του μαρτυρίου δεν ήταν και τόσο ασυνήθιστο. Την κυρίευσε, λοιπόν, ο πόθος να αφιερώσει την ζωή της στον ουράνιο Νυμφίο και μόνο σ’ εκείνο στρεφόταν η καρδιά και το ενδιαφέρον της. Ωστόσο, αποσπούσε το πρόσωπό της τον θαυμασμό των νέων, λόγω της ωραιότητας του σώματος αλλά και του κάλλους της ψυχής της. Συνέβη μάλιστα και το εξής γεγονός. Απέρριψε συγκεκριμένη πρόταση  που προερχόταν από νεαρό ειδωλολάτρη, ο οποίος εξέλαβε την άρνησή της ως αφοσίωση της Κυριακής προς κάποιο άλλο νέο. Έψαχνε, λοιπόν, να μάθει ποιος ήταν ο εκλεκτός, ο οποίος, όπως ο ίδιος νόμιζε, προσέλκυε την προτίμησή της. Δεν άργησε όμως να διαπιστώσει την πραγματικότητα. Ότι οργανώνονταν επισκέψεις και συγκεντρώσεις των χριστιανών στο σπίτι της Κυριακής. Επρόκειτο αναμφίβολα για χριστιανική οικογένεια και αυτό το θεωρούσε σπουδαίο γεγονός. Μάλιστα προ στιγμής του πέρασε η σκέψη να γίνει και εκείνος χριστιανός για ν’ αποκτήσει τη συμπάθεια της Κυριακής. Οι γονείς του όμως έσπευσαν να καταγγείλουν την οικογένεια, με αποτέλεσμα να διαταχθεί η σύλληψη όλων των μελών της. Όταν η σταθερότητα και η αποφασιστικότητα των γονέων της έκανε τον έπαρχο ν’ αντιληφθεί ότι μάταια προσπαθούσε να τους μεταπείσει, δόθηκε αμέσως η εντολή για θανατική εκτέλεσή τους. Μπροστά στην πανέμορφη κόρη θανατώθηκαν οι γονείς της. Το φρόνημά της όχι μόνο δεν κάμπτεται αλλά περισσότερο ενδυναμώνεται ψυχικά από το παράδειγμα των γονέων της. Η πίστη της στερεώθηκε ακόμα πιο πολύ. Στην αρχή περιορίστηκαν να την φυλακίσουν, με την προσδοκία ότι στη συνέχεια θα καμφθεί και θα λυγίσει. Αντίθετα, όμως, όταν διαπίστωσαν πόσο σταθερή στην πίστη ήταν άρχισαν τα βασανιστήρια. Με ακονισμένα μαχαίρια ξέσχιζαν τις σάρκες της και με αναμμένες λαμπάδες έκαιαν το σώμα της. Περισσότερο όμως, μέσα από τέτοιες κακώσεις και φρικτά μαρτύρια, έλαμπε η πίστη της, που παρέμενε ακλόνητη. Μάλιστα, συνέβη και το εξής θαυμαστό. Κατά τη διάρκεια της νύκτας άγγελος Κυρίου θεράπευσε τις πληγές της. Όταν την επομένη εμφανίσθηκε δημόσια χωρίς πληγές, επιχείρησαν να την πείσουν ότι εκείνοι που την θεράπευσαν ήταν οι θεοί των ειδώλων. Εκείνη όμως έδινε με θάρρος τη μαρτυρία της ότι ο Χριστός έστειλε τον άγγελο για να την σώσει. Ζήτησε να την οδηγήσουν σ’ ένα ειδωλολατρικό ναό για να τους αποδείξει αυτό που έλεγε. Εκεί η Κυριακή προσευχήθηκε στον Θεό και τότε ένας δυνατός σεισμός συγκλόνισε το ναό. Ο ίδιος ο έπαρχος, κάτω από ένα στύλο του ναού βλασφημώντας, καταπλακώθηκε και βρήκε τραγικό θάνατο. Θεώρησαν τότε την Κυριακή ότι ήταν υπερφυσική ύπαρξη και δεν τόλμησε κανένας να τη συλλάβει. Έμεινε ελεύθερη και αφοσιώθηκε απερίσπαστη στον πνευματικό της αγώνα και στις αγαθοεργίες της. Ο νέος έπαρχος, όμως, τη συνέλαβε αργότερα και την υπόβαλε σε νέα φρικτά βασανιστήρια. Την έριξε στην φωτιά και στα λιοντάρια, αλλά και πάλι χωρίς αποτέλεσμα. Στο τέλος η μάρτυρας Κυριακή του είπε: «θα πεθάνω, όχι όπως θέλεις εσύ, αλλά όπως θέλει ο Θεός». Παρεκάλεσε τον Θεό να την καλέσει κοντά του. Πράγματι, εισάκουσε την παράκλησή της ο Θεός και μόλις τέλειωσε την προσευχή της εξέπνευσε ήρεμα και κοιμήθηκε εν Κυρίω, συγκαταλεγόμενη στο νέφος των μαρτύρων που κοσμούν το οικοδόμημα της Εκκλησίας.

Η δύναμη της πίστης

Αυτή την μάρτυρα τιμά σήμερα η Εκκλησία μας. Αυτή την ηρωίδα της πίστης γεραίρουμε. Ο Παύλος διακηρύττει: «ουκ ένι άρσεν και θήλυ». Το ηρωικό στοιχείο και την ανδρεία μπορούμε να το διακρίνουμε εξίσου σε άνδρες και γυναίκες. Η πραγματική δύναμη και ο αληθινός ηρωισμός δεν έχουν να κάνουν με το φύλο ή άλλα εξωτερικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου, αλλά με τη δύναμη της πίστης του. Η αγία πρώτα-πρώτα ξεπέρασε την φύση της. Ενώ στην αρχή ο διάβολος χρησιμοποίησε την Εύα για να καταστρέψει το ανθρώπινο γένος, τώρα βλέπουμε πως με την χάρη του Θεού και γυναίκες νικούν εκείνον που προηγουμένως τις πρόσβαλε, δηλαδή τον σατανά. Οι μάρτυρες και μάλιστα οι γυναίκες, όσο καλή προαίρεση κι αν είχαν, δεν θα μπορούσαν να αντέξουν και να νικήσουν, εάν δεν τους ενίσχυε η χάρη του Θεού. Ο φοβερότατος θάνατος καταφρονήθηκε και μάλιστα από γυναίκες. Βρήκε εφαρμογή και εδώ ο λόγος του Παύλου: «την επιθυμίαν έχων εις το αναλύσαι και συν Χριστώ είναι, πολλώ γαρ μάλλον κρείσσον» (Φιλιπ. 1,23), δηλαδή το να πεθάνω και να ζήσω για τον Χριστό είναι προτιμότερο από την τωρινή ζωή. Οι μάρτυρες δεν μισούσαν την ζωή, αλλά γνώριζαν να την υπερβαίνουν. Γι’ αυτό και ξεπερνούσαν την φύση τους.

Αγαπητοί αδελφοί, οι μνήμες των μαρτύρων και μάλιστα των μεγαλομαρτύρων, όπως της αγίας Κυριακής, γίνονται αιτία μεγάλης πνευματικής ωφέλειας και για όλους εμάς. Βλέποντας τα μαρτύρια των αγίων, όσοι από εμάς είμαστε ράθυμοι στην πνευματική ζωή, αντλούμε δυνάμεις για να βαδίσουμε τον δρόμο του πνευματικού αγώνα. Τελικά, το πιο σπουδαίο μήνυμα από τις γιορτές των αγίων μαρτύρων είναι η βεβαιότητα ότι ο Χριστός είναι υπεράνω της φθοράς του χώρου και του χρόνου και όλα τα υλικά αγαθά είναι τόσο παροδικά και πρόσκαιρα. Ο ασύλητος πλούτος, ο πολύτιμος μαργαρίτης, η αληθινή ζωή, είναι ο Χριστός. Μόνο μέσα στην Εκκλησία μπορούμε να γνωρίσουμε την αλήθεια του και να βαδίσουμε το δρόμο του θελήματός του. Ν’ αναπτύξουμε το ήθος και το ύφος των αγίων μαρτύρων. Ας το αποτολμήσουμε.

Χριστάκης Ευσταθίου, θεολόγος 

ΠΗΓΗ