ΚΥΡΙΑΚΗ 27 IΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2019

ΙΕ΄ ΛΟΥΚΑ (ΖΑΚΧΑΙΟΥ) 

(Λουκ. ιθ΄ 1-10) (Εβρ. ζ΄26 – η΄ 2)

Ο διαυγέστατος φωστήρας

«Ο στύλος ο πύρινος, ο νους ο ουράνιος,  της θεολογίας το πάγχρυσον στόμα»

Η Εκκλησία σήμερα τιμά την ανακομιδή του ιερού λειψάνου του Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Ο ιερός Συναξαριστής σημειώνει: «Νεκρός καθίζη, ω Ιωάννη θρόνω. Αλλ’ εν Θεώ ζων, πάσιν ειρήνη, λέγεις.» Πολύ σοφά, η ιερή υμνολογία της Εκκλησίας είναι πλημμυρισμένη από την ακτινοβολία του πνευματικού πλούτου και την πληθωρικότητα του προσώπου του Ιωάννη του Χρυσοστόμου. «Ευφράνθη μυστικώς, η σεπτή Εκκλησία, τη ανακομιδή του σεπτού σου λειψάνου και τούτο κατακρύψασα, ως χρυσίον πολύτιμον, τοις υμνούσι σε, αδιαλείπτως παρέχει, ταις πρεσβείαις σου, των ιαμάτων την χάριν, Ιωάννη Χρυσόστομε. (Κοντάκιο εορτής). Αντλούμε και από ένα υπέροχο ύμνο της εορτής: «Ο στύλος ο πύρινος, ο ποταμός ο τοις νάμασι, των δογμάτων κατάρρυτος, ο νους ο ουράνιος, της θεολογίας το πάγχρυσον στόμα, αμαρτωλών εγγυητής, της μετανοίας κήρυξ ο ένθεος, φωστήρ ο διαυγέστατος, ο επουράνιος άνθρωπος, ο μακάριος σήμερον, ανυμνείσθω Χρυσόστομος.»

Η Εκκλησία έχει επιλέξει για σήμερα το ίδιο ακριβώς αποστολικό ανάγνωσμα που διαβάζεται στην εορτή της ιερής μνήμης του Ιωάννη του Χρυσοστόμου, στις 13 Νοεμβρίου. Πρόκειται για κείμενο που αναφέρεται στην αρχιερατική διακονία του Ιησού Χριστού και συνταιριάζεται με τη ζωή και το έργο των αγίων ιεραρχών της Εκκλησίας.

Σήμερα θα ασχοληθούμε με τον χαρακτήρα της αμαρτίας, από το κεντρί της οποίας μάς απάλλαξε ο Αρχιερέας Κύριος, όπως αντικρίζει συνοπτικά το θέμα ο ιερός Χρυσόστομος.

Αγάπη και ελευθερία

Η αλήθεια για τη δημιουργία του ανθρώπου, ως δωρεά από τον Θεό, που έχει πηγή της την αγάπη και την ελευθερία του, είναι από τους βασικούς άξονες της διδασκαλίας του Ιωάννη του Χρυσοστόμου. «Εκ του μη όντος εις το είναι παρήγαγεν». Ο Θεός είναι εκείνος που χαρίζει την ύπαρξη στον άνθρωπο, γεγονός που ανοίγει και τον ορίζοντα της πορείας του. Να συνδεθεί με την πηγή της ζωής, το Δημιουργό του. Το κίνητρο της αγάπης και της ελευθερίας του Θεού, εμφυτεύεται ευθύς εξ αρχής ως κατ’ εξοχή δωρεά στην ανθρώπινη ύπαρξη. Αποτυπώνεται ευκρινέστερα στον «κατ’ εικόνα και ομοίωσιν Θεού» εξοπλισμό που του προσφέρεται. Ακριβώς, τα θεία χαρίσματα της εικόνας του Θεού του δίνουν τη δυνατότητα να ανυψωθεί με την θεία χάρη υπεράνω της όποιας βιολογικής αναγκαιότητας και να μετέχει στον χώρο της θείας παρουσίας. Με απλά λόγια διανοίχθηκε η οδός για να υπερβεί τη θνητότητα του και να καταστεί μέτοχος της αιωνίου ζωής.

Ο ιερός Χρυσόστομος κρίνει ότι οι δωρεές του Θεού προς τον άνθρωπο και κυρίως η αγάπη και η ελευθερία, ανακεφαλαιώνουν όλα τα χαρίσματα του, τα οποία καταξιώνονται στο βαθμό που συνδέονται με το Πρόσωπο του Χριστού. Είναι άλλωστε γι’ αυτό που η αξία τους έχει να κάνει με την θεανθρώπινη συνεργία, δηλαδή με τη δυνατότητα του ανθρώπου να μετέχει στην κοινωνία της αγάπης και της ελευθερίας του Θεού. «Ότι ελεύθεροι εσμέν και προαιρέτως κύριοι» και «τα ανθρώπινα ουδεμιά ανάγκη άγεται, πάντα δε ελευθερία προαιρέτως τετίμηται», τονίζει εμφαντικά η μεγάλη αυτή μορφή.

Η αμαρτία καταψύκτης της αγάπης

Ο ιερός Χρυσόστομος αποδίδει την αμαρτία στην κατάχρηση του αυτεξουσίου. Από τον άνθρωπο προήλθε η εκτροπή και πιο συγκεκριμένα με τη διάρρηξη της σχέσης του με την κοινωνία αγάπης του Θεού. Αποτέλεσμα ήταν να μετατραπεί στη ζωή του η αγάπη σε αυτότητα, φιλαυτία και εγωισμό. Αναπόφευκτα, δοκιμάζει πλέον γεύσεις θανάτου και επέρχεται διά της αμαρτίας η αλλοτρίωσή του. Το βάθος της εκτροπής σημαίνεται και με την βαθύτερη έννοια της λέξης αμαρτία που υποδηλώνει την στέρηση της δυνατότητας μετοχής στην θεία ζωή. Κατά τον ιερό Χρυσόστομο η αφετηρία της ανθρώπινης αλλοτρίωσης βρίσκεται στην «κατάψυξη της αγάπης». Αναφέρει χαρακτηριστικά: « Και τούτον εστιν, ό μάλιστα απόλλυσι τον άνθρωπον το μη βούλεσθαι της οικείας φύσεως επιγιγνώσκειν τα μέτρα, αλλ’ αεί των μειζόνων εφίεσθαι και τα υπέρ αξίαν φαντάζεσθαι. Τοιούτον εστί κακόν το μη μένειν είσω των όρων, ων εξ αρχής έταξεν ημίν ο Θεός». Το «οικείον της φύσεως» και οι «όροι» δηλώνουν το αναγκαίο της συνεργίας και μετοχής του ανθρώπου στην αγάπη του Θεού.

Η εκτροπή του ανθρώπου από την αγάπη του Θεού, διαφαίνεται και από την παρακοή του στην εντολή που του δόθηκε. Το επεισόδιο της ανταρσίας του ανθρώπου με την περιφρόνηση της εντολής σε καμιά περίπτωση δεν έχει νομικό ή δικανικό χαρακτήρα, αλλά οντολογικό, υπαρξιακό. Εκφράζει την αποκοπή του ανθρώπου ως ύπαρξη από την πηγή της ζωής που είναι η αγάπη του Θεού. Εκφράζει το κλείσιμό του στην αυτάρκεια του εαυτού του. Η ρίζα της αμαρτίας για τον Χρυσόστομο δεν είναι ο θάνατος  αλλά η συνέπειά της. «Η ρίζα των κακών η πονηρά προαίρεσις εστι». Ο άνθρωπος απέρριψε την κατά χάρη θέωσή του και την αντικατέστησε με την εγωιστική του θεοποίηση, που τον οδήγησε και στην ειδωλολατρία.

Αγαπητοί αδελφοί, αστείρευτη πηγή η διδασκαλία του Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Τολμά ν’ αγγίξει το βάθος της αλήθειας της Εκκλησίας, σε βασικές έννοιες, όπως η σωτηρία, η αυθεντική δηλαδή λειτουργία της ανθρώπινης ύπαρξης στο χώρο της αγάπης και της ελευθερίας, η αμαρτία και οι συνέπειές της, με την αλλοτρίωση του ανθρώπου, ως οντολογικού και υπαρξιακού γεγονότος, αλλά και η ακτινοβολία της θείας χάριτος ως θείας δωρεάς. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος ανεδείχθη μορφή που άφησε στη ζωή του να λειτουργήσει τόσο αρμονικά ο λόγος και η πράξη. Έδειξε έμπρακτα με τους αγώνες και το παράδειγμά του το δρόμο που καταξιώνει τον άνθρωπο αιώνια ύπαρξη. Το παράδειγμά του ας γίνει ασφαλής οδηγός και στη δική μας ζωή.

Χριστάκης Ευσταθίου, Θεολόγος

ΠΗΓΗ