ΚΥΡΙΑΚΗ 25 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2019

Ι΄ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ

(Α΄ Κορ. δ΄ 9-16) (Ματθ.ιζ΄ 14-23)

Η πνευματική σχέση

«αλλ’ ως τέκνα μου αγαπητά νουθετώ»

 Μεγάλη ευαισθησία έτρεφε ο απόστολος Παύλος για την κατά Χριστό μόρφωση των ανθρώπων. (Γαλ. δ΄ 19). Η ένταξή τους, άλλωστε, στην Εκκλησία αυτό τον σκοπό έχει, πώς δηλαδή θα καταρτίζονται πνευματικά. Οι απόστολοι είναι οι συνεχιστές του έργου του Κυρίου που συνίσταται στη σωτηρία των ανθρώπων. Το υπόδειγμα των αποστόλων ακολουθούν οι πνευματικοί ποιμένες που επωμίζονται το έργο της εν Χριστώ μόρφωσης των τέκνων τους, γεγονός που συνιστά και την πεμπτουσία της ποιμαντικής φροντίδας που θα πρέπει να τους διακρίνει.

Το θέμα του πνευματικού πατέρα, αποτελεί μια από τις πλέον σημαντικές παραμέτρους στη ζωή της Εκκλησίας. Δεν είναι τυχαία που ο απόστολος Παύλος φαίνεται να ευαισθητοποιείται ιδιαίτερα σ’ αυτό. Ωστόσο, μέσα στην Εκκλησία πολλοί είναι εκείνοι που έχουν μια παρεξηγημένη αντίληψη γύρω από την έννοια του πνευματικού πατέρα. Άλλοι βλέπουν την μεγάλη χρησιμότητα και αναγκαιότητά του, άλλοι όμως τον αμφισβητούν και τον αρνούνται, ενώ κάποιοι αναπτύσσουν και προσωπικές απόψεις για το ζήτημα, οι οποίες πολλές φορές συνιστούν εκτροπή από την αλήθεια και την παράδοση της Εκκλησίας. Είναι ενδιαφέρον να δούμε μέσα από την Αγία Γραφή και τους Πατέρες πώς προσεγγίζεται ο θεσμός του πνευματικού πατέρα.

Αγιογραφική προσέγγιση

Είναι ενδιαφέρουσα η τεκμηρίωση ότι την έννοια του πνευματικού πατέρα μπορούμε εν σπέρματι να τη συναντήσουμε ακόμα και στην Παλαιά Διαθήκη. Στο βιβλίο των Κριτών (17,10), ο βασιλιάς Μιχαίας λέει σ’ ένα προφήτη· Κάθισε μαζί μου «και γίνου μοι εις πατέρα». Τον καλούσε δηλαδή να πάρει την θέση του πνευματικού του πατέρα και να γινόταν ιερέας του, με την υπόσχεση ότι θα του έδινε δέκα αργύρια την ημέρα και ιματισμό και όλα τα απαραίτητα για τη ζωή του. Εξάλλου, στο Δ΄ Βασιλειών (13,14), αναφέρεται ένα περιστατικό του Ιωάς, του βασιλιά του Ισραήλ, με τον προφήτη Ελισαίο. Όταν αρρώστησε και όδευε προς τον θάνατο ο προφήτης, ο βασιλιάς κλαίγοντας του φώναζε· «Πάτερ, πάτερ, άρμα Ισραήλ και ιππεύς αυτού». Δηλαδή εσύ είσαι τα άρματα και το ιππικό του λαού μας, που τον έσωζες στις δύσκολες στιγμές. Το ίδιο είπε και ο προφήτης Ελισαίος με την ανάληψη του προφήτη Ηλία (Δ΄ Βασιλειών 2΄ 12). Από τις Παροιμίες, εξάλλου, αντλούμε το εξής: «Άκουε, υιέ, παιδείαν πατρός σου και μη απώση θεσμούς μητρός σου» (Παρ. 1,8).

Πολύ πιο ευδιάκριτη όμως είναι η πνευματική πατρότητα, όπως ξεπροβάλλει η έννοια της στην Καινή Διαθήκη. «Ού γαρ ελάβετε πνεύμα δουλείας πάλιν εις φόβον, αλλ’ ελάβετε πνεύμα υιοθεσίας, εν ώ κράζομεν, αββά ο Πατήρ» (Ρωμ. 8,15). Το πνεύμα της χάριτος και της υιοθεσίας που λάβαμε, μάς καθιστά ικανούς ν’ αναφωνούμε «αββά ο Πατήρ», δηλαδή Πατέρα μας. Ο Θεός Πατέρας είναι κυριολεκτικά «Πατήρ», αυτός που γεννά τον Υιό και εκπορεύει το Άγιο Πνεύμα. Το κάθε όμως Πρόσωπο της Αγίας Τριάδας, ως προς τις άκτιστες κοινές ενέργειες του προς τον κόσμο, μπορεί να ονομαστεί Πατέρας των ανθρώπων. Στην περίπτωση του παραλυτικού, ο Κύριος του λέει: «Τέκνον αφέωνταί σοι αι αμαρτίαι» (Μαρκ. 2,5). Ακόμα, ο απόστολος Παύλος, στην πρώτη προς Κορινθίους επιστολή του αναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι Κορίνθιοι μπορεί να είχαν μυρίους παιδαγωγούς  και δασκάλους, αλλά πατέρα είχαν μόνο τον ίδιο· «Εάν γαρ μυρίους παιδαγωγούς έχητε εν Χριστώ, αλλ’ ού πολλούς πατέρας· εν γαρ Χριστώ Ιησού διά του Ευαγγελίου εγώ υμάς εγέννησα». Αλλού γράφει πως η συμπεριφορά του απέναντι στους ανθρώπους που πίστεψαν στο κήρυγμά του, είναι διαγωγή τροφού που θάλπει τα τέκνα της (Α΄ Θεσσαλονικείς 2,7). Ο ίδιος ο Παύλος δίνει την πιο αυθεντική μαρτυρία όταν αναφέρει ότι πολλές φορές αισθάνθηκε τις ωδίνες του πνευματικού τοκετού, μέχρις ότου μορφωθεί ο Χριστός μέσα στις καρδιές των πνευματικών του τέκνων (Γαλ. 4,19).

Βασικό στοιχείο της παράδοσης

Ήδη από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, άρχισε να διαμορφώνεται στη ζωή της Εκκλησίας η έννοια της πνευματικής πατρότητας. Αυτό συνέβαινε πρώτα στο πρόσωπο του επισκόπου και μετά και σε άλλους κληρικούς που καθοδηγούσαν τα πνευματικά τους τέκνα. Στις Διαταγές των Αποστόλων αναφέρεται: «Ο Επίσκοπος … ούτος μετά Θεόν Πατήρ υμών, δι’ ύδατος και πνεύματος αναγεννήσας υμάς εις υιοθεσίαν». Η διάδοση της ευαγγελικής αλήθειας συμπίπτει με την επενέργεια της νέας εν Χριστώ ζωής, της ανακαινίσεως, της αναγεννήσεως, με την πατρική ιδιότητα. Ο πνευματικός οδηγός είναι εκπρόσωπος του Θεού. Γι’ αυτό, άλλωστε, ο άγιος Ιγνάτιος θεωρεί τον επίσκοπο τύπον Πατρός. Αυτό που συνάγεται είναι ότι πέραν πάσης αμφιβολίας είναι απαραίτητος στη ζωή μας ο πνευματικός πατέρας και οδηγός προκειμένου να έχουμε μια ζωντανή σχέση με τον Θεό και την Εκκλησία του.

Οδηγός στη ζωή μας

Βέβαια, κατ’ εξοχήν πνευματικός οδηγός είναι ο Θεός. Η θεία χάρη οικονομεί ώστε να είναι και ο επίσκοπος ή ακόμα και ένας ιερωμένος, που είναι καθοδηγητές των ανθρώπων στην πνευματική τους πορεία. Ο πνευματικός οδηγός είναι απαραίτητος για την αναγέννηση των ψυχών. Πολλές φορές, μάλιστα, οικονομείται ώστε να υφίσταται τις ωδίνες των τέκνων του. Έχει τη συναίσθηση της ευθύνης για την πρόοδο τους και αγρυπνεί για τη σωτηρία τους, σύμφωνα και πάλι με τον Παύλο (Εβρ. 13,17). Πρόκειται για τη ζωντανή παρουσία του Χριστού. Με την καθοδήγησή του ο άνθρωπος καταξιώνεται ν’ ανέβει στα πιο ψηλά πνευματικά σκαλοπάτια και να εγκολπωθεί την χάρη του Θεού.

Αγαπητοί αδελφοί, η καθοδήγηση που τόση μεγάλη ανάγκη έχει ο άνθρωπος στην πορεία της εν Χριστώ σωτηρίας, καθιστά αναγκαία την ύπαρξη πνευματικού πατέρα στη ζωή του. Είναι τόσο ισχυρή και αναγκαία η παρουσία του, ώστε πολλοί από τους θεοφόρους αγίους έβαζαν στο πρόσωπο του πνευματικού τους το πρόσωπο του Χριστού. Άλλωστε, καταξιώθηκαν ν’ ανεβούν στις κορυφογραμμές της αγιότητας και να μορφωθεί στις καρδιές τους ο Χριστός, μέσα από τις νουθεσίες και τις συμβουλές πνευματικών μορφών. Ας έχουμε κι εμείς στη ζωή μας το δικό μας πνευματικό πατέρα, ο οποίος θα καθοδηγεί σταθερά τα βήματά μας στην αγάπη του Χριστού. Γένοιτο.

Χριστάκης Ευσταθίου, Θεολόγος

ΠΗΓΗ