ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΟΣ (Ἰω. 4, 5-42) Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σερβιών και Κοζάνης

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΟΣ (Ἰω. 4, 5-42) Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σερβιών και Κοζάνης

 Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,

Σέ κάθε πίστη ἡ λατρεία προσδιορίζει τίς σχέσεις ἀνάμεσα στόν ἄνθρωπο καί τόν Θεό. Ὁ ἄνθρωπος πού πιστεύει αἰσθάνεται πηγαῖα τήν ἀνάγκη νά λατρεύει τόν Θεό καί νά προσεύχεται σ’ Αὐτόν. Ὅσο μάλιστα πιό δυνατή εἶναι ἡ πίστη, τόσο πιό μεγάλη εἶναι καί ἡ ἀνάγκη γιά προσευχή. Ἐξάλλου ἡ πίστη ἑνός ἀνθρώπου ὑποστηρίζεται καί ἐνισχύεται ἀπό τήν πίστη τῶν ἄλλων. Σ’ αὐτό ἔγκειται ἡ σημασία τῆς λειτουργίας καί τῆς κοινῆς λατρείας τοῦ Θεοῦ. Τῆς λατρείας πού, σύμφωνα μέ τή βιβλική ἀντίληψη, ἔχει ἔντονο κοινοτικό χαρακτήρα. Ἀποτελεῖ τή στάση καί τήν προσφορά τοῦ πιστεύοντος λαοῦ πρός τόν ζῶντα καί ἀληθινό Θεό πού ἀποκαλύπτεται μέσα στό χρόνο καί τήν ἱστορία.

Στή λατρεία, τήν προσκύνηση καί τήν κοινή προσευχή, πού ἀναπέμπουμε πρός τόν Θεό, ἀναφέρεται καί ὁ θαυμαστός διάλογος τοῦ Κυρίου μέ τήν Σαμαρείτιδα γυναίκα, τήν κατοπινή ἁγία καί ἰσαπόστολο Φωτεινή. Ὁ Ἰησοῦς, παίρνοντας ἀφορμή ἀπό τό ἐρώτημα πού τοῦ ἔθεσε ἡ Σαμαρείτιδα γιά τόν ἐνδεδειγμένο τόπο λατρείας τοῦ Θεοῦ, θά προσδιορίσει μέ ἐλάχιστες λέξεις τήν οὐσία τῆς λατρείας καί τά θεμελιώδη ἐκεῖνα γνωρίσματά της, πού τήν καθιστοῦν γνήσια καί εὐάρεστη μπροστά στόν Θεό. Ἔτσι κλείνει τό κεφάλαιο τῆς ἀρχαίας λατρείας καί στή ζωή τῶν ἀνθρώπων εἰσάγεται μιά καινούργια λατρεία, πνευματική καί ἀληθινή. «Ἔρχεται ὥρα καί νῦν ἐστιν, ὅτε οἱ ἀληθινοί προσκυνηταί προσκηνύσουσι τῷ Πατρί ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ».

Κοινωνία καί ἕνωση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό «ἐν προσώπῳ Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Β΄ Κορ. 4,6). Εἶναι τό ξεχείλισμα τῆς ἀγάπης καί τῆς εὐγνωμοσύνης μας. Ὁ αἶνος τῶν χειλέων καί ἡ δοξολογία τῆς καρδιᾶς μας. Ἡ ἐναπόθεση τῆς ὑπάρξεώς μας στά χέρια τοῦ Θεοῦ· στήν πρόνοια, τήν ἀγάπη καί τήν πατρική φροντίδα Του.

Κέντρο τῆς χριστιανικῆς λατρείας εἶναι ἡ προσφορά τῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ γιά τή σωτηρία μας· «ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καί σωτηρίας». Μέ τή θυσία τοῦ Χριστοῦ τερματίζεται ἡ ἀρχαία λατρεία τοῦ Ἰσραήλ, πού ἦταν προορισμένη νά ἐκφράσει καί νά διασώσει τήν ταπεινή καί ἐλπιδοφόρα προσδοκία τῆς σωτηρίας. Ἡ σωτηρία, χάρη στή θυσία πού ὁ Ἰησοῦς Χριστός προσέφερε πάνω στό θυσιαστήριο τοῦ σταυροῦ, εἶναι πλέον πραγματικότητα. Καί ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά λάβει τούς καρπούς αὐτῆς τῆς θυσίας μετέχοντας στήν θεία Εὐχαριστία.

Μέσα στό χρόνο, στό παρόν, πραγματώνεται ἡ κοινωνία μας μέ τόν Θεό, ἡ ὁποία μᾶς προετοιμάζει γιά τήν αἰώνια καί πλήρη κοινωνία τοῦ οὐρανοῦ. Ἡ εὐχαριστιακή κοινωνία, τό κέντρο τῆς νέας λατρείας καί ἡ δίοδος γιά τή νέα ζωή, εἶναι ἡ «εἰκών» καί τό «σημεῖον» τῆς οὐράνιας κοινωνίας καί τό μέσο γιά τήν ἐπίτευξή της.

Ποιά εἶναι τά οὐσιώδη γνωρίσματα τῆς καινούργιας αὐτῆς λατρείας πού εἰσάγει ὁ Χριστός μας; Πρῶτα-πρῶτα ὅτι εἶναι προσκύνηση καί λατρεία «ἐν πνεύματι». Δικαιοῦνται καί μποροῦν νά τήν προσφέρουν μόνο οἱ ἀναγεννημένοι «ἐκ τοῦ Πνεύματος» (Ἰω. 3,8).

Λατρεύω τόν Θεό «ἐν πνεύματι» σημαίνει τοῦ ἀφιερώνω τήν ὕπαρξή μου, τή σκέψη μου, τήν καρδιά μου, τή θέλησή μου. Προσηλώνομαι καί ἀνταποκρίνομαι ὁλόθυμα στήν ἀγάπη Του. Ἀναδεικνύω τήν ὕπαρξή μου θυσιαστήριο καί ναό συνεχοῦς δοξολογίας τοῦ θεϊκοῦ μεγαλείου Του.

Τό δεύτερο γνώρισμα τῆς νέας λατρείας πού ἐπεσήμανε στή Σαμαρείτιδα ὁ Κύριος εἶναι τό «ἐν ἀληθείᾳ». Προσκύνηση καί λατρεία τοῦ Πατρός ἀληθινή. Τί νά σημαίνει ἄραγε αὐτός ὁ προσδιορισμός τῆς χριστιανικῆς λατρείας; Ὄχι, βέβαια, ὅτι προέρχεται ἀπό εἰλικρινή διάθεση, διότι κάτι τέτοιο ἦταν δυνατό νά γίνει καί στήν ἀρχαία λατρεία. Μέ εἰλικρινῆ διάθεση εἶχε τήν ὑποχρέωση νά λατρεύει τόν Θεό καί ὁ Ἰουδαῖος καί ὁ Σαμαρείτης. Λατρεία ἀληθινή σημαίνει πραγματική λατρεία.

Ἡ δυνατότητα νά λατρεύουμε ἀληθινά οἱ ἄνθρωποι τόν Θεό μᾶς ἐξασφαλίστηκε μέ τήν ἐνανθρώπηση καί τή θυσία τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Κύριος μᾶς φανέρωσε τό μυστήριο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Μᾶς γνωστοποίησε τήν Οἰκονομία Του, τό σχέδιο δηλαδή τῆς σωτηρίας μας. Προσέφερε αὐτή τή σωτηρία μέ τή σταυρική θυσία καί τήν ἔνδοξη Ἀνάστασή Του. Ἔτσι ὁ ἔνδοξος Χριστός εἶναι μυστηριωδῶς παρών ἀνάμεσά μας. Μᾶς παρέχει τή δυνατότητα νά κοινωνοῦμε τό σῶμα καί τό αἷμα Του καί νά γινόμαστε μέ τή συμμετοχή μας αὐτή ὅλοι ἕνα καί μόνο σῶμα, πού δοξάζει τόν Πατέρα «ἐν Χριστῷ» διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Στό σημεῖο αὐτό ὅμως εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νά ἀναρωτηθοῦμε:

Λατρεύουμε τόν Θεό «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ»; Δυστυχῶς ὀφείλουμε νά ὁμολογήσουμε ὅτι ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο προσευχόμαστε καί λατρεύουμε τόν Θεό συχνά εἶναι ἐντελῶς ἐξωτερικός. Τύπος χωρίς οὐσία. Πράξη μηχανική. Συνήθεια καί ὄχι προσωπική πνευματική ἐμπειρία. Ἐρχόμαστε στό ναό. Μετέχουμε στήν κοινή λατρεία. Ἀναπέμπουμε προσευχές. Κάνουμε τίς προσφορές μας. Ὅλα αὐτά ὅμως ἐξωτερικά· συμβατική καί τυποποιημένη ἐκπλήρωση «θρησκευτικῶν καθηκόντων». Χωρίς ν’ ἀναγεννιέται ἡ ὕπαρξη καί νά μεταμορφώνεται ἡ ζωή μας. Ἐδῶ ἰσχύει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ πού ἀκοῦμε ἀπό τόν προφήτη Ἠσαΐα καί πού ἀναφέρεται στήν ἐξωτερική καί τυποποιημένη λατρεία: «Ὁ λαός τοῦτος μέ πλησιάζει μέ τά λόγια του στόματός του καί μέ τιμᾶ μόνο μέ τά χείλη του, ἐνῶ ἡ καρδιά του εἶναι μακριά ἀπό μένα» (29, 13).

Ὁ Θεός ὅμως θέλει λατρεία πού ν’ ἀναβλύζει μέσα ἀπό τήν καρδιά μας. Εὐαρεστεῖται στήν προσευχή πού προέρχεται ἀπό τά βάθη τῆς ὑπάρξεως καί ἡ ὁποία ἐκφράζει τή θερμή ἀγάπη καί τήν πλήρη ἀφοσίωση τῆς ψυχῆς μας. Ἀξιώνει νά τοῦ προσφέρουμε τήν ἴδια τήν καρδιά μας. Γιά νά γίνει ὁ ἔνοικός της. Καί νά ἀναδειχθεῖ ἔτσι ὁ πιό ὑπέροχος τόπος λατρείας· ὁ πιό περίλαμπρος ναός, ὅπου θά λατρεύεται καί θά δοξάζεται.

Ὁ Θεός ἐπιζητεῖ ἀκόμη τή θέληση καί τόν ἀγώνα μας. Ἐπαναπαύεται ὄχι στίς ὑλικές προσφορές ἀλλά στήν πιστότητά μας. Στήν προσπάθεια πού καταβάλλουμε γιά ν’ ἀκολουθήσουμε τό θέλημά Του καί νά ζήσουμε σύμφωνα μέ τό Εὐαγγέλιό Του. Μέ τό στόμα τοῦ προφήτου Ὡσηέ μας ἐπισημαίνει: «Ἔλεον θέλω καί οὐ θυσίαν, καί ἐπίγνωσιν Θεοῦ ἤ ὁλοκαυτώματα» (6,6).

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,

Ἡ μεγάλη ἐλπίδα τοῦ σημερινοῦ ἀνθρώπου, πού ὑποφέρει ἀπό μοναξιά καί συμπιέζεται κάτω ἀπό τήν κυριαρχία τῆς μηχανῆς, εἶναι ἕνα μεταφυσικό ἄνοιγμα στή ζωή του. Ὁ δρόμος τῆς πίστεως. Ἡ χαρά καί ἡ ἀνάπαυση τῆς προσωπικῆς συναντήσεως μέ τόν Θεό. Στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας. Στό κλίμα τῆς προσευχῆς. Στήν ἀτμόσφαιρα τῆς θείας λατρείας. Μιά λατρεία ὅμως πού, ὅπως ὁ Κύριος μᾶς διδάσκει σήμερα, θά προσφέρουμε πάντοτε στόν Θεό «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ». Ἀμήν

Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως