Κυριακή Τελώνου & Φαρισαίου
Σήμερα
αγαπητοί μου αδελφοί με τη χάρη του φιλανθρώπου Θεού εισήλθαμε στη
περίοδο του «Τριωδίου», εισήλθαμε δηλαδή στο κύκλο των κινητών εορτών
του εκκλησιαστικού χρόνου.
Οι εορτές αυτές, όπως γνωρίζουμε όλοι μας, κινούνται γύρω από το Πάσχα. Το Πάσχα δεν έχει σταθερή ημέρα εορτασμού. Η ημερομηνία εορτασμού καθορίζεται μέσα από αστρονομικούς υπολογισμούς.
Ο εορταστικός κύκλος του Τριωδίου αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου και τελειώνει το Μέγα Σάββατο.
Το Τριώδιο ή αλλιώς «Τριώδιο κατανυκτικό» πήρε το όνομα του από το εντυπωσιακότερο στοιχείο των ακολουθιών των καθημερινών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, τα τριώδια, τους κανόνες δηλαδή με τρεις ωδές, έργα των Στουδίτων υμνογράφων Θεοδώρου και Ιωσήφ αλλά και τα ποιήματα του Ανδρέου Κρήτης και του ποιητού Κοσμά επισκόπου Μαϊουμά.
Ποιο όμως είναι το νόημα της πνευματικής αυτής περιόδου; Το νόημα της περιόδου αυτής είναι καθαρά προπαρασκευαστικό. Στοχεύει σε μια πνευματική προετοιμασία των χριστιανών, εν όψει της Μεγάλης Εβδομάδος και του Πάσχα.
Οι άγιοι θεοφόροι Πατέρες εδημιούργησαν την περίοδο του Τριωδίου, με σκοπό να υποκινήσουν τους χριστιανούς σε μια πνευματική προετοιμασία. Και η προετοιμασία αυτή έχει δύο στόχους: την κάθαρση από τα πάθη και την απόκτηση αρετών.
Το σημερινό Ευαγγέλιο μας τονίζει και τους δύο αυτούς στόχους. Μας λέγει˙ ότι ήσαν δύο άνθρωποι οι οποίοι πήγαν στο Ναό να προσευχηθούν, ο ένας ήταν τελώνης και ο άλλος ήταν Φαρισαίος. Ποιοι είναι αυτοί;
Ο Ιώσηπος μας πληροφορεί ότι οι Φαρισαίοι ήταν άψογοι στις λατρευτικές τους υποχρεώσεις, τηρούσαν όλες τις προβλεπόμενες νηστείες του Μωσαϊκού Νόμου αλλά με ιδιαίτερη αυτή του Σαββάτου, προσηύχοντο επί μακρόν, και έδειναν το 1/10 από τον μιστό τους.
Με λίγα λόγια ήσαν ευσεβείς και ακολουθούσαν το γράμμα του Νόμου.
Οι Τελώνες ήσαν φοροεισπράκτορες της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας οι οποίοι έκλεβαν στην ουσία τους φορολογούμενους, με το νόμο˙ είχαν φρουρά και μπορούσαν ακόμη να φυλακίσουν αλλά και να σκοτώσουν όποιον δεν απέδιδε τους φόρους.
Δηλαδή θα λέγαμε ότι ο μεν Φαρισαίος ήταν άνθρωπος του Θεού ο δε Τελώνης ήταν άνθρωπος αμαρτωλός.
Και ακούμε τον Φαρισαίο να προσεύχεται και να λέγει ότι εγώ κάνω όλα όσα μου λέγει ο Νόμος: νηστεύω, τηρώ το Σάββατο και δίνω το 1/10 του μιστού μου, αλλά είπε και κάτι παραπάνω: σε ευχαριστώ Θεέ μου που δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους όπου είναι άρπαγες, άδικοι μοιχοί, να, σαν αυτόν τον τελώνη.
Όπως σας είπα προηγουμένως ανέβηκαν και οι δύο στο Ναό να προσευχηθούν όμως ο Φαρισαίος δεν προσευχόταν στον Θεό αλλά όπως λέγει ο Μέγας Βασίλειος «προς εαυτόν προσηύχετο, ουχί προς τον Θεόν», ενώ ο Θεοφύλακτος λέγει «έοικε μεν ούν τα ρήματα του Φαρισαίου εξ αρχής μέν ευγνώμονος ανθρώπου λόγοις. Ευχαριστώ σοι γαρ, φησίν, ο Θεός˙ τα δε εφεξής πάσης απονοίας πεπληρωμένα» δηλαδή στην αρχή αυτά που έλεγε ο Φαρισαίος έδειχνε άνθρωπο ευγνώμον αλλά μετά έδειχνε άνθρωπο γεμάτο απονιά και αγνωμοσύνη.
Δεν είναι καν προσευχή, αυτά που λέγει ο Φαρισαίος. Δεν ζητεί τίποτε από τον Θεό, είναι ικανοποιημένος πλήρως από την κατάσταση που βρίσκεται, και μόνο κατά τα φαινόμενα ευχαριστεί τον Θεό στην πραγματικότητα συγχαίρει τον εαυτό του.
Ο τελώνης όμως ήταν πιο μακριά από το θυσιαστήριο των ολοκαυτωμάτων και πιο πίσω από το σημείο που βρισκόταν ο Φαρισαίος, ήταν γονατιστός και χτύπαγε συνεχώς το στήθος του ενώ δεν σήκωνε τα μάτια του να κοιτάξει τον ουρανό, συνεχώς έλεγε «ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» δηλαδή «Ω Κύριε και Θεέ, σπλαγχνίσου με και συγχώρησέ με τον αμαρτωλό».
Ο τελώνης χωρίς έπαρση, χωρίς επίδειξη και αυτοεπαίνους είναι προσηλωμένος στον εαυτό του, επαναλαμβάνει με βαθιά συναίσθηση την προσευχή του και μας διδάσκει ότι δεν υπάρχει άλλη στάση έναντι στον Θεό, παρά η στάση της επίκλησης του θείου ελέους, της συγκαταβάσεως και της μακροθυμίας του Θεού.
Είναι μια στάση ρεαλιστική, που επιβάλλεται από τα πράγματα. Πρότυπό της, ο Τελώνης της σημερινής παραβολής.
Δυστυχώς όμως αγαπητή μου αδελφοί έχουμε και σήμερα Φαρισαίους και μάλιστα ας μου επιτραπεί η έκφραση «Χριστιανοφαρισαίους» που δεν κοιτάμε τι κάνουμε οι ίδιοι αλλά τι κάνουν οι άλλοι, και κρυβόμαστε πίσω από τους μακριούς σταυρούς και πίσω από τα κομποσκοίνια, και κοιτάμε να κάνουμε μακριές μετάνοιες και προσευχές όχι γιατί χρειαζόμαστε την βοήθεια του Θεού όχι, άλλα για να μας δει ο άλλος, ο διπλανός, και να πει «πω πω τη καλός Χριστιανός είναι ο αυτός».
Αγαπητή μου δεν χρειαζόμαστε τέτοιους χριστιανούς, αυτοί είναι επικίνδυνοι για την Εκκλησία, είναι πιο επικίνδυνοι και από τους αιρετικούς αλλά και για την κοινωνία. Αυτό το διαπιστώνουμε μέσα από την Αγία Γραφή μέσα από τα ίδια λόγια του Χριστού μας που έλεγχε σε κάθε ευκαιρία τους Φαρισαίους με εκείνα τα «ούαι υμείς γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριτές».
Αδελφοί μου αυτό που χρειαζόμαστε εμείς οι σημερινοί Χριστιανοί είναι ταπείνωση, αγάπη και πίστη, διότι ο ταπεινός άνθρωπος γνωρίζει την αδυναμία του και δεν την αποκρύπτει αλλά την ομολογεί.
Η ταπείνωση είναι μια αρετή που μας την διδάσκει η σημερινή Ευαγγελική περικοπή είναι η αρετή που έλκει τη χάρη του Θεού σαν μαγνήτης, η αγάπη έπειτα έρχεται να συμπληρώσει το πρώτο στοιχείο της ταπείνωσης, για να μας πει ο Ιησούς Χριστός «ο υψωθείς ταπεινώθεισετε και ο ταπεινωθείς υψωθείσεται».
Επίσης η σημερινή παραβολή μάς λέγει κάτι ακόμη ξεχωριστό, ο Φαρισαίος της παραβολής στηρίζεται στην αξιομισθία των αγαθών έργων του, ο τελώνης αφήνει τον εαυτό του στο θείο έλεος.
Όμως η επίκληση του θείου ελέους είναι το βασικό χαρακτηριστικό της ορθοδόξου πνευματικότητας.
Κάθε είδος προσευχής και αναφοράς στον Θεό βασίζεται στην επίκληση. Ακόμη και το πιο μικρό που είναι το «Κύριε ελέησον» είναι η πιο μεγάλη επίκληση στον Θεό. Και ας θυμηθούμε αυτό που είπε ο Χριστός στους Μαθητές Του «και όταν στήκητε προσευχόμενοι... Αιτείτε, και δοθήσεται υμίν ζητείτε και ευρήσετε κρούετε, και ανοιγήσεται υμίν, πας γαρ ο αιτών λαμβάνει και ο ζητών ευρίσκει και τω κρούοντι ανοίγήσεται».
Η διαφορά αγαπητοί μου είναι ότι αυτό το Κύριε ελέησον πρέπει να βγαίνει μέσα από τα βάθη της ψυχής μας είναι αυτή η απάντηση που έδωσε ο Ιησούς Χριστός στην ερώτηση του νομικού «τι ποιήσω ίνα ζωήν αιώνιον κληρονομήσω;» και η απάντηση ήταν καταλυτική να αγαπήσεις τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας εξ όλης της ψυχής έξ όλης της διανοίας σου».
Ας είναι αδελφοί μου η σημερινή μέρα η εναρκτήριος ημέρα όλων μας που με παρρησία και συντριβή θα γονατίσουμε μπροστά στον δημιουργό μας και από τα βάθη της καρδιάς μας να αναφωνήσουμε ότι και ο τελώνης της παραβολής «ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». Αμήν…
Οι εορτές αυτές, όπως γνωρίζουμε όλοι μας, κινούνται γύρω από το Πάσχα. Το Πάσχα δεν έχει σταθερή ημέρα εορτασμού. Η ημερομηνία εορτασμού καθορίζεται μέσα από αστρονομικούς υπολογισμούς.
Ο εορταστικός κύκλος του Τριωδίου αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου και τελειώνει το Μέγα Σάββατο.
Το Τριώδιο ή αλλιώς «Τριώδιο κατανυκτικό» πήρε το όνομα του από το εντυπωσιακότερο στοιχείο των ακολουθιών των καθημερινών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, τα τριώδια, τους κανόνες δηλαδή με τρεις ωδές, έργα των Στουδίτων υμνογράφων Θεοδώρου και Ιωσήφ αλλά και τα ποιήματα του Ανδρέου Κρήτης και του ποιητού Κοσμά επισκόπου Μαϊουμά.
Ποιο όμως είναι το νόημα της πνευματικής αυτής περιόδου; Το νόημα της περιόδου αυτής είναι καθαρά προπαρασκευαστικό. Στοχεύει σε μια πνευματική προετοιμασία των χριστιανών, εν όψει της Μεγάλης Εβδομάδος και του Πάσχα.
Οι άγιοι θεοφόροι Πατέρες εδημιούργησαν την περίοδο του Τριωδίου, με σκοπό να υποκινήσουν τους χριστιανούς σε μια πνευματική προετοιμασία. Και η προετοιμασία αυτή έχει δύο στόχους: την κάθαρση από τα πάθη και την απόκτηση αρετών.
Το σημερινό Ευαγγέλιο μας τονίζει και τους δύο αυτούς στόχους. Μας λέγει˙ ότι ήσαν δύο άνθρωποι οι οποίοι πήγαν στο Ναό να προσευχηθούν, ο ένας ήταν τελώνης και ο άλλος ήταν Φαρισαίος. Ποιοι είναι αυτοί;
Ο Ιώσηπος μας πληροφορεί ότι οι Φαρισαίοι ήταν άψογοι στις λατρευτικές τους υποχρεώσεις, τηρούσαν όλες τις προβλεπόμενες νηστείες του Μωσαϊκού Νόμου αλλά με ιδιαίτερη αυτή του Σαββάτου, προσηύχοντο επί μακρόν, και έδειναν το 1/10 από τον μιστό τους.
Με λίγα λόγια ήσαν ευσεβείς και ακολουθούσαν το γράμμα του Νόμου.
Οι Τελώνες ήσαν φοροεισπράκτορες της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας οι οποίοι έκλεβαν στην ουσία τους φορολογούμενους, με το νόμο˙ είχαν φρουρά και μπορούσαν ακόμη να φυλακίσουν αλλά και να σκοτώσουν όποιον δεν απέδιδε τους φόρους.
Δηλαδή θα λέγαμε ότι ο μεν Φαρισαίος ήταν άνθρωπος του Θεού ο δε Τελώνης ήταν άνθρωπος αμαρτωλός.
Και ακούμε τον Φαρισαίο να προσεύχεται και να λέγει ότι εγώ κάνω όλα όσα μου λέγει ο Νόμος: νηστεύω, τηρώ το Σάββατο και δίνω το 1/10 του μιστού μου, αλλά είπε και κάτι παραπάνω: σε ευχαριστώ Θεέ μου που δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους όπου είναι άρπαγες, άδικοι μοιχοί, να, σαν αυτόν τον τελώνη.
Όπως σας είπα προηγουμένως ανέβηκαν και οι δύο στο Ναό να προσευχηθούν όμως ο Φαρισαίος δεν προσευχόταν στον Θεό αλλά όπως λέγει ο Μέγας Βασίλειος «προς εαυτόν προσηύχετο, ουχί προς τον Θεόν», ενώ ο Θεοφύλακτος λέγει «έοικε μεν ούν τα ρήματα του Φαρισαίου εξ αρχής μέν ευγνώμονος ανθρώπου λόγοις. Ευχαριστώ σοι γαρ, φησίν, ο Θεός˙ τα δε εφεξής πάσης απονοίας πεπληρωμένα» δηλαδή στην αρχή αυτά που έλεγε ο Φαρισαίος έδειχνε άνθρωπο ευγνώμον αλλά μετά έδειχνε άνθρωπο γεμάτο απονιά και αγνωμοσύνη.
Δεν είναι καν προσευχή, αυτά που λέγει ο Φαρισαίος. Δεν ζητεί τίποτε από τον Θεό, είναι ικανοποιημένος πλήρως από την κατάσταση που βρίσκεται, και μόνο κατά τα φαινόμενα ευχαριστεί τον Θεό στην πραγματικότητα συγχαίρει τον εαυτό του.
Ο τελώνης όμως ήταν πιο μακριά από το θυσιαστήριο των ολοκαυτωμάτων και πιο πίσω από το σημείο που βρισκόταν ο Φαρισαίος, ήταν γονατιστός και χτύπαγε συνεχώς το στήθος του ενώ δεν σήκωνε τα μάτια του να κοιτάξει τον ουρανό, συνεχώς έλεγε «ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» δηλαδή «Ω Κύριε και Θεέ, σπλαγχνίσου με και συγχώρησέ με τον αμαρτωλό».
Ο τελώνης χωρίς έπαρση, χωρίς επίδειξη και αυτοεπαίνους είναι προσηλωμένος στον εαυτό του, επαναλαμβάνει με βαθιά συναίσθηση την προσευχή του και μας διδάσκει ότι δεν υπάρχει άλλη στάση έναντι στον Θεό, παρά η στάση της επίκλησης του θείου ελέους, της συγκαταβάσεως και της μακροθυμίας του Θεού.
Είναι μια στάση ρεαλιστική, που επιβάλλεται από τα πράγματα. Πρότυπό της, ο Τελώνης της σημερινής παραβολής.
Δυστυχώς όμως αγαπητή μου αδελφοί έχουμε και σήμερα Φαρισαίους και μάλιστα ας μου επιτραπεί η έκφραση «Χριστιανοφαρισαίους» που δεν κοιτάμε τι κάνουμε οι ίδιοι αλλά τι κάνουν οι άλλοι, και κρυβόμαστε πίσω από τους μακριούς σταυρούς και πίσω από τα κομποσκοίνια, και κοιτάμε να κάνουμε μακριές μετάνοιες και προσευχές όχι γιατί χρειαζόμαστε την βοήθεια του Θεού όχι, άλλα για να μας δει ο άλλος, ο διπλανός, και να πει «πω πω τη καλός Χριστιανός είναι ο αυτός».
Αγαπητή μου δεν χρειαζόμαστε τέτοιους χριστιανούς, αυτοί είναι επικίνδυνοι για την Εκκλησία, είναι πιο επικίνδυνοι και από τους αιρετικούς αλλά και για την κοινωνία. Αυτό το διαπιστώνουμε μέσα από την Αγία Γραφή μέσα από τα ίδια λόγια του Χριστού μας που έλεγχε σε κάθε ευκαιρία τους Φαρισαίους με εκείνα τα «ούαι υμείς γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριτές».
Αδελφοί μου αυτό που χρειαζόμαστε εμείς οι σημερινοί Χριστιανοί είναι ταπείνωση, αγάπη και πίστη, διότι ο ταπεινός άνθρωπος γνωρίζει την αδυναμία του και δεν την αποκρύπτει αλλά την ομολογεί.
Η ταπείνωση είναι μια αρετή που μας την διδάσκει η σημερινή Ευαγγελική περικοπή είναι η αρετή που έλκει τη χάρη του Θεού σαν μαγνήτης, η αγάπη έπειτα έρχεται να συμπληρώσει το πρώτο στοιχείο της ταπείνωσης, για να μας πει ο Ιησούς Χριστός «ο υψωθείς ταπεινώθεισετε και ο ταπεινωθείς υψωθείσεται».
Επίσης η σημερινή παραβολή μάς λέγει κάτι ακόμη ξεχωριστό, ο Φαρισαίος της παραβολής στηρίζεται στην αξιομισθία των αγαθών έργων του, ο τελώνης αφήνει τον εαυτό του στο θείο έλεος.
Όμως η επίκληση του θείου ελέους είναι το βασικό χαρακτηριστικό της ορθοδόξου πνευματικότητας.
Κάθε είδος προσευχής και αναφοράς στον Θεό βασίζεται στην επίκληση. Ακόμη και το πιο μικρό που είναι το «Κύριε ελέησον» είναι η πιο μεγάλη επίκληση στον Θεό. Και ας θυμηθούμε αυτό που είπε ο Χριστός στους Μαθητές Του «και όταν στήκητε προσευχόμενοι... Αιτείτε, και δοθήσεται υμίν ζητείτε και ευρήσετε κρούετε, και ανοιγήσεται υμίν, πας γαρ ο αιτών λαμβάνει και ο ζητών ευρίσκει και τω κρούοντι ανοίγήσεται».
Η διαφορά αγαπητοί μου είναι ότι αυτό το Κύριε ελέησον πρέπει να βγαίνει μέσα από τα βάθη της ψυχής μας είναι αυτή η απάντηση που έδωσε ο Ιησούς Χριστός στην ερώτηση του νομικού «τι ποιήσω ίνα ζωήν αιώνιον κληρονομήσω;» και η απάντηση ήταν καταλυτική να αγαπήσεις τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας εξ όλης της ψυχής έξ όλης της διανοίας σου».
Ας είναι αδελφοί μου η σημερινή μέρα η εναρκτήριος ημέρα όλων μας που με παρρησία και συντριβή θα γονατίσουμε μπροστά στον δημιουργό μας και από τα βάθη της καρδιάς μας να αναφωνήσουμε ότι και ο τελώνης της παραβολής «ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». Αμήν…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου