Λόγος Εἰς τόν Τίμιον καί Ζωοποιόν Σταυρόν

ΙΩΣΗΦ Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης

Α` Σήμερα εἶναι ἡ ἑορτή τοῦ Σταυροῦ, γι᾽ αὐτό ἄς χαίρεται ὁ χορός τῶν Ἀγγέλων. Ἐμφανίζεται ὁ Σταυρός ἄς τόν προσκυνήσῃ ὅλο τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας. Ὑψώνεται ἡ θεία δύναμις τοῦ Σταυροῦ· ἄς τραπῇ εἰς φυγήν τό πλῆθος τῶν δαιμόνων. Ἀλλά, ὦ θεῖε Σταυρέ, τό ἀνέκφραστο θέαμα τῶν Ἀγγέλων, τό καύχημα τῶν πιστῶν, ἡ Βασιλική ῥάβδος, -σοῦ ὁμιλῶ σάν νά εἶσαι ἔμψυχος- σύ βεβαίως φέρεις εἰς ἡμᾶς τά χαρμόσυνα μηνύματα τῆς σωτηρίας. Διά σοῦ, αἱ κλεισθεῖσαι πύλαι τοῦ Παραδείσου, πάλιν ἀνοίγονται. Διά σοῦ κατηργήθη τό κράτος καί ἡ δύναμις τοῦ θανάτου· διά σοῦ, ὁ ᾅδης ἀπεγυμνώθη· διά σοῦ, οἱ νεκροί ἀνέζησαν· διά σοῦ, ὁ Λῃστής χαίρει καί ἀγάλεται μέσα εἰς τόν Παράδεισον· διά σοῦ, ἡνώθησαν τά ἐπίγεια μέ τά Οὐράνια·

διά σοῦ, ἐγνωρίσαμε τήν Ἀλήθειαν· διά σοῦ, μᾶς ἐδωρήθη τό Βάπτισμα τῆς ἀναγεννήσεως· διά σοῦ, ἐχαρίσθη εἰς τούς ἀνθρώπους ἄφεσις ἁμαρτιῶν· διά σοῦ, ἐλάβαμε τήν Δωρεάν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος· διά σοῦ, οἱ ἐκκλησίες σημειοῦνται, καί ἔτσι γίνονται Ναοί Θεοῦ. Διά σοῦ ἀπολαμβάνομε τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ· διά σοῦ, καταξιούμεθα καί γινόμεθα υἱοί τοῦ Θεοῦ καί κληρονόμοι τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν. Διά σοῦ, αἱ ἱεραί Πανηγύρεις καί αἱ ἑορταί γεμίζουν ἀπό θεία χαρά καί θεϊκό φῶς. Καί ποία γλῶσσα θά μποροῦσε νά μᾶς περιγράψῃ ἀκριβῶς πόσα καί ποῖα εἶναι τά καλά ἐκεῖνα, πού ἐδώρησε ὁ Χριστός ὁ ἀληθινός Θεός, διά σοῦ, εἰς τό γένος τῶν ἀνθρώπων;

Β`Ἐπειδή λοιπόν, ἀγαπητοί καί φιλέορτοι Χριστιανοί, ἐγνωρίσαμε διά τοῦ λόγου αὐτά, ἄς ἐναγκαλισθῶμεν μέ ἁγνές καρδιές καί καθαρά στόματα, τό σεβάσμιον καί Ζωοποιόν Ξύλον, ἐπάνω εἰς τό ὁποῖον ἀνυψώθη ὁ Χριστός, ὁ Θεός μας, καί ἐκαρφώθησαν τά θεῖά Του χέρια· ἐπάνω εἰς τό ὁποῖον οἱ σταυρωταί τοῦ Κυρίου ἐτρύπησαν μέ τήν λόγχην τήν Πλευράν Του, καί Τόν ἐπότισαν ξύδι ἀνακατεμένο μέ χολήν! Ἐπερνοῦσαν δέ ἀπό κοντά κινοῦντες τάς κεφαλάς των, καί ἔλεγον μέ χλευασμό: «Οὐά, ἄλλους ἔσωσεν, ἑαυτόν οὐ δύναται σῶσαι· εἰ Υἱός ἐστι τοῦ Θεοῦ, καταβάτω νῦν ἀπό τοῦ σταυροῦ, καί πιστεύσομεν αὐτῷ».

Γ`Αὐτά λοιπόν ἔκαμεν ὁ λαός τῶν Ἑβραίων, ὁ ἀγνώμων καί πεπωρωμένος, μολονότι ἀπήλαυσε τάς εὐεργεσίας τῶν θείων θαυμάτων. Ἐμεῖς ὅμως, ἄς προσκυνήσωμε μέ θερμή πίστιν τά ζωοποιά Πάθη τοῦ Χριστοῦ: τήν Σταύρωσιν, τήν Ταφήν, τήν ἐκ νεκρῶν τριήμερον Ἀνάστασιν, διά νά ἀναστηθῶμεν καί δοξασθῶμεν μαζί Του· «εἴπερ συμπάσχομεν ἵνα καί συνδοξασθῶμεν», ὅπως εἶπε ὁ θεῖος Παῦλος, τό «σκεῦος τῆς ἐκλογῆς».

Δ`Γιά ὅλα αὐτά μᾶς καλεῖ λοιπόν σήμερα ὁ πανάγιος Σταυρός μέ τήν ἑορτή του· καί αὐτά τά ἄφθαρτα καί αἰώνια φαγητά μᾶς προσφέρει. Ἔτσι λοιπόν, ἐάν θέλωμε νά ἔχωμε αὐτόν ἀσφαλῆ φύλακα τῆς σωτηρίας μας, καί ἐπιθυμοῦμε σφοδρῶς, νά ἔχωμε μαζί μας τήν θεία Χάριν του, ἄς μή τόν παροξύνωμε μέ ἔργα πονηρά καί ἀκάθαρτα, μέ λόγια αἰσχρά καί βδελυρά, μέ τά ὁποῖα ἀποθρασύνεται ὁ ἐφευρέτης τῆς κακίας (διάβολος)· διότι ἔτσι, αὐτός ἀποκτᾷ δυνάμεις ἐναντίον μας καί μᾶς ὁδηγεῖ εἰς τό βάραθρον τῆς ἀπωλείας. Δυναμούμενοι ὅμως μέ τήν βοήθεια τοῦ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ, ἄς τόν ἀποκρούσωμε ἀμέσως.

Ε` Ἀλλ᾽ ὅμως, πρός σέ πάλιν τόν ἑορταζόμενον καί πανηγυριζόμενον πρέπει νά στραφῇ ὁ λόγος μου.

Χαῖρε Σταυρέ, ἡ δόξα τῶν περάτων τῆς γῆς, καί τῆς οἰκουμένης τό ἀγαλίασμα· διότι εἰς τήν ἑορτήν σου ἀγάλλονται τά πέρατα τῆς γῆς, καί χαίρονται μαζί ὅλοι οἱ πιστοί.

Χαῖρε Σταυρέ, ἡ ἰσχύς καί τό ἀήττητον ὅπλον τῶν βασιλέων· διότι ἔχοντες αὐτοί ἀπόλυτον ἐμπιστοσύνην εἰς σέ, τρέπουν εἰς φυγήν τάς φάλαγγας τῶν βαρβάρων, καί νικοῦν αὐτούς πανηγυρικῶς.

Χαῖρε, ἡ πανίσχυρος δύναμις τῶν ἡγεμόνων, μέ τήν ὁποίαν ἐπικρατοῦν, καί καυχῶνται ὑπεροπτικά, πρός ἐκείνους πού δέν σέ γνωρίζουν, καί δέν ὑποτάσσονται εἰς τήν δύναμίν σου.

Χαῖρε Σταυρέ, ἑτοιμότης τῶν στρατιωτικῶν δυνάμεων καί προθυμία ὑπερβολική, ἔχουσα τήν δυνατότητα νά ἀντιμετωπίζῃς νικηφόρως τήν δύναμιν τῶν ἐχθρῶν καί νά δημιουργῇς σύγχυσιν εἰς τά στίφη τῶν ἀνόμων.

Χαῖρε Σταυρέ, ὁδηγέ τῶν ὁδοιπόρων, σύ πού διευθύνεις καί κατευθύνεις τά διαβήματα τῶν ὁδοιπορούντων, καί πού μέ τήν δύναμίν σου ἀποτρέπεις καί φυγαδεύεις τά σκοτεινά καί φαντασιώδη «μηχανήματα» τῶν δαιμόνων.

Χαῖρε Σταυρέ, ἡ τροφή καί ἡ ἀνάπαυσις αὐτῶν πού καταλύουν κάπου ὡς ταξειδιῶται· διότι μέ τήν σημείωσίν σου, ἡ τροφή των εἶναι εὐχάριστος, ὁ ὕπνος χαρούμενος καί ἀναπαυτικός, καί ἡ ἔγερσις σωτήριος· ἔτσι ἔχουν πλήρεις τάς δυνάμεις των διά τήν συνέχισιν τῆς ὁδοῦ.

Σ` Χαῖρε Σταυρέ, ἡ ἐπιτυχία ἐκείνων πού ἐλπίζουν, ἔχοντες ἐμπιστοσύνην εἰς τήν Χάριν σου, καί ἔτσι δέν ἀποτυγχάνουν εἰς τάς ἐλπίδας των. Διότι προετοιμάζεις καί ἐξομαλύνεις τήν ὁδόν, καί μέ τήν δύναμιν πού ἔχεις, χαρίζεις τά αἰτήματα εἰς ἐκείνους πού σέ τιμοῦν εἰλικρινῶς.

Χαῖρε Σταυρέ, ἡ γαλήνη καί ἡ προστασία αὐτῶν πού διαπλέουν τάς θαλάσσας· διότι ἡ τρικυμιώδης καί φουρτουνιασμένη καί ὁμοιάζουσα μέ ὄρη θάλασσα, γαληνεύει ἀμέσως μέ τήν σημείωσίν σου.

Χαῖρε Σταυρέ, ἡ ἐπιστήμη τῶν κυβερνητῶν· διότι μέ τήν βοήθειαν καί τήν ὁδηγίαν σου, μποροῦν μέ ἕνα μικρό ξύλινο πηδάλιο νά κυβερνήσουν μεγάλα πλοῖα καί νά τά ὁδηγήσουν μέ ἀσφάλεια μέσα καί εἰς στενούς ἀκόμη λιμένας.

Χαῖρε Σταυρέ, ἡ χαρά καί η ἀνάπαυσις τῶν πλεόντων. Διότι μέ τήν βοήθειάν σου ἀποδιώκουν κάθε δειλίαν καί πλέουν πρός ξένας χώρας· διασχίζοντας δέ τίς μεγάλες αὐτές θάλασσες, πλησιάζουν πρός τόν προορισμόν τους μέ πολύ καλές ἐλπίδες.

Χαῖρε Σταυρέ, ὁ «χρηστός ζυγός» καί ἡ παρηγορία τῶν Μοναζόντων. Διότι ῥίπτοντες ἐπί σέ τάς ἐλπίδας των, φέρουν μετά χαρᾶς τήν ἀπομάκρυνσιν γονέων καί φίλων· καί πηγαίνοντες εἰς τάς ἐρήμους, ζοῦν καί συνομιλοῦν μέ μόνον τόν Θεόν.

Χαῖρε Σταυρέ, ἡ ἀνάπαυσις καί ἡ νηπτική διέγερσις τῶν Ἀσκητῶν, οἱ ὁποῖοι μέ τήν δύναμίν σου ὑπομένουν εὐχαρίστως τήν τῆξιν τοῦ σαρκίου, «δίδοντες αἷμα καί λαμβάνοντες Πνεῦμα»·.ὥστε νά ἀστράψουν μέσα εἰς τήν ζωήν τους, ὡς «ἀστέρες πολύφωτοι».

Ζ` Χαῖρε Σταυρέ, τό κατάλυμα καί ἡ οἰκία τῶν Μοναχῶν· σύ πού ἀνεβάζεις εἰς ὕψη Πνευματικά ἐκείνους πού σέ ἀγαποῦν εἰλικρινά, καί τούς ἀναδεικνύεις κατοίκους τοῦ Οὐρανοῦ καί ἐπιγείους Ἀγγέλους, φυγαδευτάς τῶν δαιμόνων, καί ἰατρούς τῶν νοσημάτων.

Χαῖρε Σταυρέ, τό λειτουργικόν καί ἀγαπητόν «Δώρημα» τῶν Ἀρχιερέων, οἱ ὁποῖοι διά σοῦ ὁλοκληρώνουν καί ἁγιάζουν κάθε Λειτουργικήν τελετήν, ὥστε νά εἶναι καί ἀντιπρόσωποι τοῦ Χριστοῦ ἐπί τῆς γῆς.

Χαῖρε, τό φωτιστικόν ἀξίωμα τῆς Ἱερωσύνης, διά τοῦ ὁποίου οἱ Ἱερεῖς διδάσκουν καί φωτίζουν τούς ἀμυήτους μέν, ἀλλά ἀξίους τοῦ φωτισμοῦ, καί τούς ὁδηγοῦν εἰς τήν ὁδόν τῆς τελειωτικῆς Θείας Χάριτος.

Χαῖρε, ἡ καθαρτική δύναμις τῶν λειτουργικῶν διακόνων· διότι λαμβάνοντες αὐτήν τήν ἐνέργεια μέ τήν βοήθειάν σου, ἀπομακρύνουν κάθε ἀταξία, καί τήν ἀποχωρίζουν ἀπό τόν εὐσεβῆ λαόν, τόν ἄξιο τοῦ Τιμίου Αἵματος καί Σώματος τοῦ Χριστοῦ, τόν ὁποῖον καί προσφέρουν εἰς τήν Ἐκκλησίαν.

Η` Χαῖρε, ἡ ἰσχυρά πανοπλία τῶν Ἁγίων Μαρτύρων, διά τῆς ὁποίας συνέτριψαν τάς ἐπιθέσεις καί τά φοβερἀ «μηχανήματα» τοῦ Πονηροῦ, καί ἀνεδείχθησαν νικηταί, ἀνταγωνισθέντες μέ ἐπιτυχία κατά τῆς ἀθέου εἰδωλολατρίας.

Χαῖρε στέφανε ἄνωθεν πλεγμένος, πού λάμπεις καί ἀκτινοβολεῖς περισσότερον ἀπό τόν πολύτιμον λίθον «σμάραγδον»· καί τοποθετηθείς ἐπάνω εἰς τάς τιμίας αὐτῶν κεφαλάς (τῶν μαρτύρων δηλ.) προσδίδεις ἱεράν εὐπρέπειαν καί θεῖον καλωπισμόν.

Χαῖρε ἡ πρόῤῥησις τῶν Προφητῶν, τό κήρυγμα καί τό καύχημα τῶν Ἀποστόλων. Διότι ἐσένα προεκήρυξαν καί προκατήγγειλαν ὅλοι οἱ Προφῆται μέσα στόν κόσμον, διά τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διδάξαντες διά τῆς δυνάμεώς σου ὅλα τά ἔθνη, καί τά καθωδήγησαν εἰς μίαν πίστιν καί ὁμόνοιαν.

Χαῖρε ἡ ἀσφάλεια καί τό καταφύγιον ὅλων· διότι μέ τήν Χάριν σου κάθε πιστός καί εὐσεβής Χριστιανός, διαφεύγει κάθε βλάβη καί πειρασμόν.

Θ` Ἀλ᾽ ὦ Σταυρέ, τρισμακάριστε καί πολυαγάπητε!

Πολλά ἱερά ὀνόματα παρέχεις εἰς αὐτούς πού ἐπιθυμοῦν νά σέ ἐγκωμιάσουν! Ποῖος μπορεῖ νά σέ ἀνυμνήσῃ ὅπως ἀκριβῶς σοῦ ἀξίζει; Ὦ Ξύλον σεβάσμιον καί πανάγιον! Ποῖος μπορεῖ νά σέ δοξάσῃ καί νά σέ μακαρίσῃ ἀξίως; Ὦ ρίζα ζωῆς καί ζωοποιέ! Ποῖος μπορεῖ νά ψηλαφήσῃ μέ καθαρότητα τά ἅγια χαρίσματά σου; Ποῖος θά μπορέσῃ νά ἀσπασθῇ τήν ἁγιότητά σου μέ ἄξια χείλη; Ποῖος θά μπορέσῃ νά σφραγίσῃ τόν ἑαυτόν του μέ τό ἱερόν σημεῖον σου «τοῦ φυγεῖν ἀπό προσώπου τόξου»; Ποῖος θά χαράξῃ τό σημεῖον σου ἐπί τοῦ ἑαυτοῦ του διά νά λάβῃ φωτισμόν καί κάθαρσιν ψυχῆς; Ποῖος θά ἀσφαλίσῃ τά πρόθυρα τοῦ σπιτιοῦ του μέ τό σημεῖον σου, διά νά προφυλαχθῇ ἀπό κάθε πειρασμόν; Ποῖος θά σφραγίσῃ τόν ἑαυτόν του μέ τό σημεῖόν σου πρίν ἀπό κάθε κίνημα καί διάβημά του, προκειμένου ὅλαι αἱ σκέψεις καί αἱ πράξεις του νά εἶναι σύμφωνες μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ;

Ι` Ἀληθῶς, μεγάλη εἶναι ἡ δύναμίς σου! Πολλά καί ἐκλεκτά τά ὀνόματά σου! Ὀνομάζεσαι Σταυρός καί σκῆπτρον «ῥάβδος εὐθύτητος, ῥάβδος βασιλείας» «σημείωσις», σφραγίς, ἐλπίς, πίστις, ὅπλον, ἀσπίς, θυρεός, ῥομφαία, μάχαιρα, τόξον, τεῖχος, εἴσοδος τῆς κατοικίας πού ὁδηγεῖ πρός τήν ἄνω Πόλιν· καί ὅ,τι ἄλλο θά μποροῦσαν νά σέ ὀνομάσουν ἐκεῖνοι πού εἶναι εἰδικοί εἰς τούς λόγους καί σέ ἀγαποῦν ὅλως ἰδιαιτέρως. Διά σοῦ ὁ Χριστός ὁ Θεός ἡμῶν, ἐγνώρισε εἰς τούς ἀνθρώπους τό μεγάλο καί ἀπόκρυφο μυστήριον τῆς οἰκονομίας Του. Διά σοῦ ἐλάβαμε τήν ἐπίγνωσιν τῆς Ἁγίας Τριάδος, δηλαδή τό νά πιστεύωμεν εἰς Πατέρα, Υἱόν καί Ἅγιον Πνεῦμα. Πατέρα μέν, ἄναρχον καί ἀναίτιον· Υἱόν δέ, ἐκ τοῦ Πατρός προερχόμενον· (καί ἔτσι ὡς πρός τήν αἰτίαν δέν εἶναι ἄναρχος)· κατά τόν χρόνον ὅμως εἶναι καί ἄναρχος· καί Πνεῦμα τό Ἅγιον τό σύνθρονον καί ὁμότιμον.

Ια` Ἄς φύγουν λοιπόν μακριά ἀπό τήν αὐλήν τῆς Ἐκκκλησίας καί ὁ Ἄρειος καί ὁ Σαβέλλιος καί ὁ Πνευματομάχος Μακεδόνιος, οἱ ὁποῖοι ἀπαρτίζουν ἕνα δράκοντα μέ τρεῖς κεφαλάς· ἔχουν τήν ἴδια ἀσέβεια καί πονηρία· ἐνεκρώθησαν ὅμως μέ τήν μάχαιρα τῆς ἀληθείας. Ἀλλ᾽ ὅμως καί αὐτοί ἐδῶ οἱ τελευταῖοι (δη. οἱ εἰκονομάχοι), ἐφάνησαν πρῶτοι ὡς πρός τήν μανίαν· συνετρίβησαν, ἀλλά καί πάλιν ἐπανῆλθον εἰς τό προσκήνιον· καλῶς ὠνομάσθησαν ἐκ τῆς αἱρέσεώς των καί τῆς κακίας των εἰκονομάχοι καί Χριστιανοκατήγοροι, βασφημήσαντες τόν Χριστόν, καί ὑβρίσαντες τούς Χριστιανούς. Τόν μέν Χριστόν, διά τῆς ἀτιμίας τῆς Ἁγίας Εἰκόνος· τούς δέ Χριστιανούς, ὀνομάσαντες εἰδωλολάτρας, συκοφαντοῦντες, λόγῳ τοῦ σεβασμοῦ καί τῆς τιμητικῆς προσκυνήσεως πού καλῶς καί δικαίως ἀποδίδομεν εἰς τάς Ἱεράς Εἰκόνας. Διότι «Οὐκ ἔστι μερίς οὐδέ κλῆρος», μέσα εἰς τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ, γι᾽ αὐτούς τούς «δογματιστάς» καί κακούς «διδασκάλους».

Ιβ` Ἡμεῖς, ὅμως, εὐλογημένοι Χριστιανοί μου, ἄς ἐπανέλθωμε εἰς τήν Πανήγυριν καί ἄς πανηγυρίσωμε μέ καθαράν καρδίαν καί λαμπρότητα τήν ἑορτήν τοῦ σεβασμίου Σταυροῦ. Ἄς φέρωμεν πάντοτε εἰς τήν καρδίαν μας τόν ἱερόν πόθον καί τήν Χάριν του, καί ἄς μή τόν ἀπομακρύνωμε ποτέ ἀπό κοντά μας. Ἐκδιώκεται δέ, μέ τήν ἀπροσεξία καί τήν ἀμέλειαν· μέ τήν ῥαθυμίαν καί τήν ὀκνηρίαν· μέ ἄλλες ἀπρεπεῖς πράξεις, μέ τίς ὁποῖες δέν συμφωνεῖ ἡ πανήγυρις τοῦ Σταυροῦ. Ἐάν ἔτσι πανηγυρίζωμεν καί ἔτσι ἑορτάζωμεν, τότε ὄντως αἱ συνάξεις μας ἔχουν τήν Χάριν τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Ὁποῖος ἄς εὐχηθῶμεν νά μᾶς σώσῃ, νά μᾶς διαφυλάξῃ, καί νά μᾶς ἀναδείξῃ ἀξίους, ὥστε νά γίνωμε κοινωνοί τῶν Ζωοποιῶν Αὑτοῦ Παθῶν· κι ἔτσι νά καταξιωθῶμεν καί τῆς Λαμπροφόρου Ἀναστάσεως, καί τῆς τωρινῆς, καί τῆς μελούσης, ἔνθα εὑρίσκεται ἐν Κυρίῳ τῶν «εὐφραινομένων πάντων ἡ κατοικία». Διότι εἰς Αὐτόν πρέπει πᾶσα δόξα, τιμή καί προσκύνησις, μαζί μέ τόν Πατέρα καί τό Ἅγιον Πνεῦμα, νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων· Ἀμήν.