''Μη τοίνυν επαισχυνθής τοσούτον αγαθόν''

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

«Σήμερον προέρχεται ο Σταυρός του Κυρίου και πιστοί εισδέχονται αυτόν εκ πόθου και λαμβάνουσιν ιάματα ψυχής τε και σώματος και πάσης μαλακίας. Αυτόν ασπασώμεθα τη χαρά και τω φόβω· φόβω δια την αμαρτίαν, ως ανάξιοι όντες· χαρά δε δια την σωτηρίαν, ην παρέχει τω κόσμω, ο εν αυτώ προσπαγείς Χριστός»1.

Πρόσκληση για πνευματική μυσταγωγία μάς απευθύνουν οι θεόπνευστοι υμνογράφοι της Εκκλησίας μας. Μας καλούν να ασπαστούμε με χαρά και φόβο το Σταυρό του Χριστού, που είναι για εμάς τους Χριστιανούς «το κεφάλαιον των αγαθών απάντων»2.

Μας προτρέπουν να προσκυνήσουμε «το ζωοποιόν ξύλον εν ω Χριστός ο Βασιλεύς της δόξης εκουσίως χείρας εκτείνας, ύψωσεν ημάς εις την αρχαίαν μακαριότητα»3.

Γι’ αυτό και γεμάτος θαυμασμό ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο οποίος αυτή την ημέρα εκοιμήθη το έτος 407, σε μια ομιλία του στην ερμηνεία του Ευαγγελιστού Ματθαίου μάς υπενθυμίζει χαρακτηριστικά: «Μη λοιπόν αισθανθής εντροπήν δια ένα τόσον μεγάλον αγαθόν, δια να μη εντραπή να ομολογήση και δια σένα ο Χριστός όταν θα έλθη με όλην την δόξαν του... Αυτός ο σταυρός ήνοιξε τας κεκλεισμένας θύρας και δια τους προγόνους μας και δι’ ημάς τώρα, αυτός κατήργησε την ισχύν των δηλητηριωδών φαρμάκων,... αυτός εθεράπευσε τας πληγάς που επροξενήθησαν από τα φαρμακερά θηρία...αυτός έσωσε και μετέβαλε την οικουμένην, εξεδίωξε την πλάνην, επανέφερε την αλήθειαν, έκαμε την γην ουρανόν και τους ανθρώπους τους έκανεν αγγέλους. Χάρη σε αυτόν, ο θάνατος δεν είναι θάνατος, αλλά ύπνος»4.

Και ο μέγας κατηχητής των Ιεροσολύμων, ο Άγιος Κύριλλος, θα μας καταθέσει και αυτός τη δική του εμπειρία για το Σταυρό του Χριστού: «Ο Χριστός άπλωσε στο Σταυρό τα χέρια, για να περιλάβει τα πέρατα της οικουμένης... Άπλωσε τα ανθρώπινα χέρια Του Εκείνος, που με τα νοητά Του χέρια στερέωσε τον ουρανό... Κι ενώ ο Αδάμ δια του ξύλου έπεσε από τον Παράδεισο, εμείς πάλι μέσω του ξύλου εισαγόμαστε στον Παράδεισο... Να μην ντρεπόμαστε λοιπόν να ομολογήσουμε τον Εσταυρωμένο. Η σφραγίδα του Σταυρού ας γίνεται με τα δάχτυλα και με θαρραλέα διάθεση ομολογίας στο μέτωπο και πάνω σε όλα ας κάνουμε το σημείο του σταυρού... επειδή αυτή η δυνατότητα είναι ένα ξεχωριστό δώρο του Θεού σε σένα για να τιμάς από ευγνωμοσύνη τον ευεργέτη σου... Να παίρνεις λοιπόν πρώτο και αδιάσειστο θεμέλιο το Σταυρό και εκεί επάνω να οικοδομείς τα υπόλοιπα της πίστεως»5.

Α. Τοσούτον αγαθόν ο Σταυρός.

Αποτελεί την ύψιστη έκφραση της αγάπης του Θεού προς τους ανθρώπους. «Oύτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ’ έχη ζωήν αιώνιον»6. Με την οικονομία του Σταυρού, δηλαδή με το εκούσιο Πάθος του Δεσπότου Χριστού, το θάνατο, την εκούσια κατάβαση στον Άδη αλλά και την τριήμερη εκ νεκρών Ανάστασή Του, παρέχει στον άνθρωπο χειροπιαστή την πραγματικότητα της απολυτρώσεως και της σωτηρίας του από τα δεσμά του διαβόλου και της αμαρτίας. Για το λόγο αυτό κάθε ορθόδοξη ψυχή συγκλονίζεται από τη θέα του Σταυρού, τη δύναμη του πανίσχυρου αυτού όπλου το οποίο χάρισε ο Θεός στο ανθρώπινο γένος. Το αντικείμενο της αισχύνης έγινε η δόξα της Εκκλησίας, και του θανάτου το ξύλο, χαράς σημείο και ζωής ταμείο, αφού ο Εσταυρωμένος Κύριος μεταβίβασε τη δύναμη και τη χάρη Του με τρόπο μυστικό και ακατάληπτο στον Τίμιο Σταυρό Του. Γι’ αυτό και ψάλλουμε γεμάτοι θαυμασμό : «Ο Σταυρός σου Κύριε, ει καί ξύλον οράται τή ουσία, αλλά θείαν περιβέβληται δυναστείαν, καί αισθητώς τώ κόσμω φαινόμενος, νοητώς τήν ημών θαυματουργεί σωτηρίαν, όν προσκυνούντες, δοξάζομέν σε Σωτήρ, ελέησον ημάς»7.

Β. Τοσούτον αγαθόν ο Σταυρός.

Στο Σταυρό στον οποίο καρφώθηκε το πανακήρατον σώμα του Χριστού και βάφηκε με το πανάσπιλο αίμα Του, καρφώθηκαν συγχρόνως αλλά και καθαρίσθηκαν όλες τις αμαρτίες των ανθρώπων. Δια του Σταυρού ο Χριστός αφάνισε τις ενοχές, έπλυνε την ανθρώπινη φύση από τον σπίλο και τη φθορά, νίκησε συγχρόνως τον μεγάλο εχθρό μας, τον θάνατο, που κυριολεκτικά μας έπνιγε. Αυτήν την αλήθεια υπογραμμίζει και ο Απόστολος Παύλος: «Επεί ουν τα παιδία κεκοινώνηκε σαρκός και αίματος, και αυτός παραπλησίως μετέσχε των αυτών, ίνα δια του θανάτου καταργήση τον το κράτος έχοντα του θανάτου, τουτ’ έστι τον διάβολον»8. Χάρη σε αυτήν τη σταυρική θυσία νικήθηκε το κράτος του θανάτου και του διαβόλου, και ο κάθε πιστός απέκτησε τη δυνατότητα να αντιμάχεται τις μεθοδείες και τις παγίδες του πονηρού. Γι’ αυτό και ο Σταυρός αποτελεί την ακαταμάχητη ασπίδα απέναντι στις επιθέσεις του διαβόλου. «Κύριε, όπλον κατά του Διαβόλου τον Σταυρόν σου ημίν δέδωκας· φρίττει γαρ και τρέμει, μη φέρων καθοράν αυτού την δύναμιν»9 ψάλλει ο ιερός υμνογράφος.

Έτσι διεπόμπευσε και εθεάτρισε τις αρχές του σκότους και της ανομίας10, δηλαδή τον διάβολο που προηγουμένως με την πανουργία του οδηγούσε τον άνθρωπο στην παρακοή και στο θάνατο. Επάνω σε αυτό το ξύλο δόθηκε η μεγαλύτερη μάχη και σημειώθηκε η πιο διαχρονική νίκη· η νίκη της Βασιλείας του Θεού της οποίας δυνάμει είμαστε μέτοχοι όσοι βέβαια πιστέψαμε και βαπτιστήκαμε στο όνομα της Αγίας Τριάδος.

«Δεύτε λοιπόν το παράδοξον θαύμα καθορώντες, του Σταυρού την δύναμιν προσκυνήσωμεν· ότι ξύλον εν Παραδείσω θάνατον εβλάστησε· το δε, την ζωήν εξήνθησεν, αναμάρτητον έχον προσηλωμένον τον Κύριον»11.

Ο Σταυρός, «το τρισμακάριστον ξύλον»12, «το ζωηφόρον φυτόν»13, «το αήττητον τρόπαιον, η θύρα του Παραδείσου, ο των πιστών στηριγμός»14, κάποτε χάθηκε στα Ιεροσόλυμα. Χαμένος και θαμμένος στα σπλάχνα της γης μέχρι το έτος 326, οπότε η Αγία Ελένη, η μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, τον ανεκάλυψε κι ο Πατριάρχης Μακάριος τον ύψωσε στο φρικτό Γολγοθά, ενώ οι πιστοί με μάτια δακρυσμένα έψαλλαν το «Κύριε ελέησον», γεγονός που πραγματοποιείται μέχρι σήμερα την ημέρα της Υψώσεως.

Ο Σταυρός του Χριστού εκλάπη εν συνεχεία από τους Πέρσες, ενώ το 626 ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος, ξυπόλητος και με φτωχικά ενδύματα, τον μετέφερε στον ώμο του και τον παρέδωσε στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Ζαχαρία, ο οποίος με τη σειρά του τον ύψωσε και πάλι στον Ναό της Αναστάσεως μέσα σε απερίγραπτη συγκίνηση και αλαλαγμούς χαράς από το πλήθος των Χριστιανών.

Χάθηκε ο Σταυρός.

Εκλάπη ο Σταυρός.

Μήπως και σήμερα διατρέχουμε τον κίνδυνο να χάσουμε το Σταυρό, να απεμπολήσουμε τον τρόπο ζωής του Χριστού, να προδώσουμε το σταυρικό πολίτευμα της Εκκλησίας, όταν ξεχνιόμαστε στις εντυπωσιακές βιτρίνες του κόσμου και στην εκκοσμίκευση που επικρατεί στην πατρίδα μας και η οποία έχει θανάσιμα εισέλθει δυστυχέστατα και στο χώρο της Εκκλησίας;

Μήπως διατρέχουμε τον κίνδυνο όταν λησμονούμε τις εντολές του Χριστού, όταν παραποιούμε το Ευαγγέλιο, όταν συμβιβαζόμαστε με το πνεύμα του κόσμου και της αμαρτίας, να απωλέσουμε τη χάρη του Σταυρωθέντος Κυρίου μας;

Μήπως αντί να σταυρώσουμε τα πάθη μας και να γίνουμε νεκροί για το αντίθετο πνεύμα που επικρατεί γύρω μας, εμείς προτιμούμε να χάσουμε το Σταυρό του Χριστού από τη ζωή μας κι έτσι να χάσουμε αυτή τη ζωή αλλά και να στερηθούμε και την άλλη ζωή, την αιώνια;

Αντηχούν άραγε στα αυτιά μας οι λόγοι του Αποστόλου Παύλου : «Εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, δι’ ου εμοί κόσμος εσταύρωται καγώ τω κόσμω»15;

Ας ακούσουμε όμως τη φωνή του κήρυκος της μετανοίας, του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου και ας διακηρύξουμε μαζί του : «ότι ο Σταυρός είναι το καύχημά μας και το αποκορύφωμα όλων των αγαθών, η παρρησία μας και όλος ο στέφανός μας... Διατί η ζωή μας να ομοιάζει με τη ζωή των καπήλων και αγυρτών ή καλύτερα των σκωλήκων; Διότι όπου είναι ο βασιλεύς εκεί πρέπει να είναι και ο στρατιώτης, καθ’ όσον έχουμε γίνει στρατιώται, όχι των ευρισκομένων μακράν του βασιλέως, αλλά των πλησίον αυτού. Διότι ο μεν επίγειος βασιλεύς δεν θα ήτο δυνατόν ν’ ανεχθή να ευρίσκωνται όλοι οι στρατιώται εις τα ανάκτορά του ούτε παρά το πλευρόν του, ενώ ο ουράνιος βασιλεύς θέλει όλοι να ευρίσκωνται κοντά εις τον βασιλικόν θρόνον»16.

Κοντά στο Σταυρό, κάτω από τον Σταυρό, γύρω από τον Σταυρό!

Σταυρέ του Χριστού σώσον ημάς τη δυνάμει σου!

1 Δοξαστικό Αίνων εορτής Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού

2 Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, «Εις το κατά Ματθαίον – Ομιλία ΝΔ’», ΕΠΕ 11,490

3 Ιδιόμελο εορτής Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού

4 Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ο.π., ΕΠΕ 11,487-489

5 Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων, «Κατηχήσεις – Κατήχηση Φωτιζομένων ΙΓ’», εκδ. «Ετοιμασία» Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Καρέας 1991,

σελ. 265-273

6 Ιω. 3,16

7 Σταυρώσιμο Απόστιχο Παρασκευής ήχος πλ. α’

8 Εβρ. 2,14

9 Αίνοι Σαββάτου της Διακαινησίμου

10 Κολ. 2,15

11 Ιδιόμελο εορτής Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού

12 Καταβασίες εορτής

13 Αίνοι εορτής

14 Απόστιχα Εσπερινού εορτής

15 Γαλ. 6,14

16 Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ο.π. ΕΠΕ 11,491