Από τον θάνατο στην «κοίμηση»

Ιωάννου Αν. Γκιάφη, Θεολόγου-Πολιτικού επιστήμονος

Το πιο αδυσώπητο πρόβλημα του κάθε ανθρώπου ίσως είναι αυτό του «θανάτου». Δύσκολα δύναται κάποιος να διαχειριστεί έναν αποχωρισμό, μια ξαφνική απώλεια, πόσο μάλλον τη δική του αναμέτρηση με τον θάνατο. Στην καθημερινότητά μας το φαινόμενο του αποχωρισμού γνωστών και συγγενικών προσώπων μας είναι σύνηθες, όταν πάσης ηλικίας άνθρωποι φεύγουν από τον παρόντα κόσμο. Η κοσμική αντίληψη και η ουμανιστική θεώρηση οδηγείται στο συμπέρασμα της νομοτελειακής πράξης. Τα κάθε είδους φιλοσοφικά ρεύματα συγκλίνουν στην άποψη του αρχαίου φιλοσόφου Πυθαγόρα: «πως σε όλους είναι γραφτό να πεθάνουν». Η Αγία μας Εκκλησία το ενστερνίζεται αυτό;

Με την πτώση των Πρωτοπλάστων και την έξωση του Αδάμ και της Εύας από τον κήπο της Εδέμ, εισήλθε ο θάνατος στο ανθρώπινο γένος. Ο Απ. Παύλος θα μας πει ξεκάθαρα ότι: «διαμέσου ενός ανθρώπου, του Αδάμ, εισήλθε στον κόσμο η αμαρτία και διαμέσου της αμαρτίας ο θάνατος κι έτσι ο θάνατος διαδόθηκε σε όλους τους ανθρώπους.» (Ρωμ. ε΄, 12) Κάθε άνθρωπος ως γνήσιος απόγονος των Πρωτοπλάστων γεύεται το πικρό ποτήρι του θανάτου. Από αυτό δεν ξέφυγε ούτε ο Κύριος της ζωής και του θανάτου. Ενώ θα μπορούσε να το αποφύγει, τον βλέπουμε να σταυρώνεται και να θανατώνεται. Ό,τι περνάει το δημιούργημα, πρώτος το πέρασε ο Δημιουργός. Πράγματι ο Θεάνθρωπος Χριστός πέθανε επί του Σταυρού. Με την διαφορά ότι δεν έμεινε στον θάνατο. Με την Ζωηφόρο Ανάστασή Του εκ των νεκρών, χάρισε αιώνια προοπτική στον καθένα μας.

Διανύοντας τον μήνα Αύγουστο, η Αγία μας Εκκλησία έρχεται και μας υπενθυμίζει και έναν άλλο θάνατο. Μόνο που δεν τον ονομάζει θάνατο, αλλά «κοίμηση». Στις 15 Αυγούστου ολάκερη η Ορθοδοξία απ’ άκρου εις άκρου εορτάζει και πανηγυρίζει την κοίμηση της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου. Και εδώ είναι το οξύμωρο! Μπορεί ένας θάνατος να εορτάζεται; Μπορούμε να πανηγυρίζουμε για τον χωρισμό ενός αγαπημένου μας προσώπου; Απεναντίας, εκ πρώτης όψεως, διακατεχόμαστε ανθρωπίνως από λύπη, πόνο, στεναγμό και όχι από αισθήματα χαράς και αγαλλίασης!

Ανατρέχοντας στην ιερά υμνολογία της ημέρας, θα διαπιστώσουμε τον θάνατο της Κυρίας Θεοτόκου να τον χαρακτηρίζουν οι ιεροί ύμνοι: «ένδοξη κοίμηση», «πάνσεπτο κοίμηση», «νέκρωση άφθορος» κ. ά. Είναι δυνατόν ποτέ ένας χωρισμός να είναι χαρμόσυνος; Κι όμως, ενώ μπορεί να φαίνεται απίθανο, στην περίπτωση της Θεοτόκου γίνεται πραγματικότητα! Όταν αναφερόμαστε στην Παναγία, ομιλούμε περί της «πανσέπτου Μεταστάσεώς της εις τους Ουρανούς.» Η Παρθένος Μαριάμ, όπως όλοι οι άνθρωποι, κληρονόμησε την φθαρτότητα, κάτι όμως από το οποίο καθαρίσθηκε κατά την ημέρα του Ευαγγελισμού. Μπορεί και αυτή ως άνθρωπος να πέθανε, αλλά δεν έμεινε στη φθορά, πέρασε στην αφθαρσία. Δεν την ‘‘κράτησε ο τάφος’’, προχώρησε στην αιωνιότητα.

Η Παρθένος Μαρία αξιώθηκε από τον Θεό, να γίνει η μητέρα του μονογενούς Υιού Του. Δεν επιλέχθηκε τυχαία από όλες τις γυναίκες προκειμένου να υπηρετήσει το σχέδιο της Θείας Οικονομίας. Είχε όλες τις προϋποθέσεις και συγκέντρωνε στο πρόσωπό της όλες τις αρετές ώστε αυτή να γεννήσει τον Θεάνθρωπο Χριστό. Η προσφορά της υπήρξε μοναδική για όλους τους ανθρώπους διότι διαμέσου αυτής έρχεται ο Σωτήρας Χριστός επί της γης. Όλη η επίγεια διάβασή της ήταν μια θεοδρομία. Από τον Ευαγγελισμό της μέχρι την Ανάληψη του Υιού της στους Ουρανούς, έδειξε το μεγαλείο της προσωπικότητάς της, ως μητέρα και ως γυναίκα. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λίαν εύστοχα θα την χαρακτηρίσει: «ταμειούχο» και «περιοχή χαρίτων». Όντως η Παναγία έγινε ο ταμίας του πλούτου της Θείας Χάριτος. Και μάλιστα ο άγιος Γρηγόριος παρομοιάζει την προσφορά της Θεοτόκου ως εξής: «Όπως ένας αυτοκράτορας παρέχει κάποια χρήματα στους υπηκόους του διαμέσου του ταμία του, έτσι και ο Βασιλεύς Χριστός μας δωρίζει τα πνευματικά αγαθά μέσω της Θεοτόκου». Η Παναγία μας δεν καλλιέργησε μόνο τα χαρίσματά της, αλλά τα σκόρπησε και τα σκορπά στους ανθρώπους.

Τόσο λοιπόν χαριτώθηκε από το Θεό, που Αυτός την τίμησε και μετά θάνατον. Θα το ακούσουμε να ψέλνεται συνεχώς στους ιερούς ναούς: «η μετά τόκον Παρθένος και μετά θάνατον ζωσα.» Η Παναγία ολοκληρώνοντας την πορείας της στη γη, εκλήθη για τον Ουρανό. Προετοιμάσθηκε καταλλήλως και αναχώρησε για τα ουράνια σκηνώματα της δόξης του Θεού. Το θαυμαστό είναι ότι ενώ ‘‘κοιμήθηκε’’, μετά από τρεις ημέρες διαπιστώθηκε από τον Απ. Θωμά ότι αναστήθηκε σωματικά και αναλήφθηκε στους ουρανούς. Μήπως το ίδιο δεν συνέβη και με τον Χριστό; Και ο μονάκριβος Υιός της αναστήθηκε εκ του τάφου και αναλήφθηκε ύστερα από λίγο στους ουρανούς. Έτσι δικαιολογείται που ο λαός μας την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, την θεωρεί ως το «Πάσχα του Καλοκαιριού».

Η Κοίμηση της Θεοτόκου μας φανερώνει μια μεγάλη αλήθεια που δυστυχώς μέσα στην δίνη των προβλημάτων μας, την ξεχνούμε. Δεν υπάρχει θάνατος! Υπάρχει «κοίμηση». Δεν υπάρχει οριστική παύση της ζωής, αλλά ένα «πέρασμα» σαν αυτό που πραγματοποίησε η Μητέρα του Υψίστου, από τη γη στον ουρανό. Η Παναγία δεν πέθανε, ζει και ενυπάρχει μέσα στη ζωή των ανθρώπων. Οι συνεχείς θαυματουργικές παρεμβάσεις της αυτό αποδεικνύουν. Κάθε μέρα διαμεσολαβεί στον Κύριο μας για τα αιτήματά μας. Αδιαλείπτως πρεσβεύει στον Υιό της για την επίλυση των προβλημάτων μας. Συνεχώς μεταφέρει τις αγωνίες μας στον Ουράνιο Πατέρα μας.

Ο θάνατος ενώ διαφαίνεται παντοτινός, ουσιαστικά είναι πρόσκαιρος, φθάνοντας μέχρι την Δευτέρα του Χριστού παρουσία. Δεν είναι μια απλή βιολογική αποσύνθεση ή μια σωματική διάσπαση. Ο θάνατος είναι ο προσωρινός χωρισμός της ψυχής από το σώμα, μιας και όταν θα έλθει ξανά ο Δικαιοκρίτης Κύριος θα ενωθούν οι ψυχές με τα σώματα των κεκοιμημένων αδελφών μας. Όσο κι αν μερικοί αναμηρυκάζουν ιδέες περί αποτεφρωτηρίων στην ορθόδοξη Ελλάδα μας και χωρίς να το καταλαβαίνουν πολεμούν την πατρίδα μας, η «κοίμηση» και μετάσταση εις τους Ουρανούς της Παναγίας μας τα διαψεύδει όλα. Η Παναγία κοιμήθηκε στον τάφο της Γεσθημανής και από το σκοτάδι του θανάτου πέρασε στο άκτιστο φως της Τρισηλίου Θεότητος, όπου συναντήθηκε μετά του Υιού της. Ως Μητέρα της Ζωής πορεύθηκε στην αληθινή Ζωή. Και εμείς μέσα από την θεοφιλή διαδρομή μας ας φθάσουμε από την κοσμική ανυπαρξία, στην πνευματική ύπαρξη! Από τον προσωπικό μας θάνατο στην δική μας ανάσταση! Με αυτή την προοπτική μπορούμε να ξεπεράσουμε εμπόδια, προβληματισμούς και στεναχώριες. Γένοιτο!