ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΑΡΟΝΑΞΙΑΣ

«ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ»

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ & ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ (Λουκ. ιη΄ 10-14)

25 Φεβρουαρίου 2024

Ἀπό χθές βράδυ, ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί, μπήκαμε γιά ἄλλη μία φορά στήν ζωή μας στήν εὐλογημένη καί ἁγιασμένη περίοδο τοῦ Τριωδίου, ἡ ὁποία ἀναμφίβολα εἶναι ἡ πιό ἱερή καί ἡ πιό κατανυκτική περίοδος τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους. Τό ὄνομά της, τό πῆρε ἀπό τό ὁμώνυμο βιβλίο πού θά ἔχουμε σέ χρήση στούς Ναούς μας, ἀπό σήμερα μέχρι καί τό βράδυ τοῦ Μεγάλου Σαββάτου. Ὅπου φυσικά τηρεῖται ἡ ὀρθόδοξη παράδοση, χθές πρίν ἀπό τόν ἑσπερινό, τό ἱερό αὐτό βιβλίο τοῦ Τριωδίου, τοποθετήθηκε μέ εὐλάβεια ἀπό τόν ἱερέα, κάτω ἀπό τήν εἰκόνα τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ πού βρίσκεται στό τέμπλο. Ἀπό ἐκεῖ τό παρέλαβαν ἐπίσης μέ εὐλάβεια καί σεβασμό οἱ ἱεροψάλτες μας,ἀφοῦ πρῶτα ἔκαναν τρεῖς μετάνοιες καί τό τοποθέτησαν ἔπειτα στήν θέση του στό ἀναλόγιο.

Τό βιβλίο αὐτό λέγεται Τριώδιο ἐπειδή οἱ περισσότεροι κανόνες του,ἀντί νά ἔχουν ἐννέα ὠδές, ( δηλαδή ἐννέα ὁμάδες τροπαρίων στόν κανόνα τοῦ Ὄρθρου), ἔχουν συνήθως μόνον τρεῖς. Τό κυριότερο ὅμως εἶναι ὅτι τό Τριώδιο περιέχει θαυμάσιους κατανυκτικούς ὕμνους πού ἀποσκοποῦν στό νά μᾶς κάνουν νά συνειδητοποιήσουμε τήν ἁμαρτωλότητά μας, μέ σκοπό νά μᾶς ὁδηγήσουν στήν εὐλογημένη κατάσταση τῆς μετάνοιας. Δηλαδή στήν ἀλλαγή σκέψης καί τρόπου ζωῆς. Στό νά ἀφήσουμε ὁριστικά τά σκοτεινά ἔργα τῆς ἁμαρτίας καί νά ἐργαζόμαστε ἀπό ἐδῶ καί στό ἑξῆς, σταθερά, πρόθυμα καί φιλότιμα, τίς εὐαγγελικές ἀρετές. Ἔτσι, ἔχοντας πίστη ὀρθή, καθαρή συνείδηση καί στολισμένοι μέ τίς θεοειδεῖς ἀρετές, νά φτάσουμε νικητές στήν μεγάλη καί ὁλόλαμπρη νύχτα τῆς Ἀναστάσεως καί νά λάμπουμε κι ἐμεῖς τότε ὅπως θά λάμπει ὁ δεσπότης μας Χριστός.

Ξεκίνησε, λοιπόν, ἡ θαυμαστή, ὡραία καί συναρπαστική μας πορεία πρός τό Πάσχα,πού εἶναι ἡ μεγαλύτερη γιορτή γιά ἐμᾶς τούς Ὀρθοδόξους. Εἶναι τό ὁλοφώτεινο καί τό ποθητό τέλος αὐτοῦ τοῦ δρόμου, πού ἀπό χθές βράδυ ξεκινήσαμε γιά ἄλλη μία φορά στήν ζωή μας νά βαδίζουμε μέ χαρά καί αἰσιοδοξία. Στήν πορεία μας αὐτή, ἡ φιλόστοργη μητέρα μας Ἐκκλησία, δέν μᾶς ἀφήνει ποτέ μόνους μας καί χωρίς βοήθεια. Μᾶς παρέχει καί ὅλα τά ἀπαραίτητα ἐφόδια, μᾶς ἁρματώνει μέ τά κατάλληλα πνευματικά ὅπλα, ὥστε νά παλαίψουμε νικηφόρα. Ἐχθροί μας στόν ἀγῶνα μας αὐτό εἶναι ὁ κακός μας ἑαυτός - ὁ παλαιός ἄνθρωπος τῆς ἁμαρτίας - τό κοσμικό φρόνημα καί ὁ διάβολος ὁ ὁποῖος θά μᾶς στήσει ὕπουλα πολλές παγίδες καί ἐμπόδια.

Ὅλες ὅμως αὐτές τίς παγίδες, πού δόλια καί ἔντεχνα θά τοποθετήσει στό δρόμο μας, ὁ ἐχθρός μας, θά πρέπει νά τίς προσπεράσουμε ἄφοβα καί ἔξυπνα. Θά εἶναι γιά μᾶς ντροπή νά δώσουμε τήν χαρά στόν ἀντίδικο, νά καυχηθεῖ ὅτι μπόρεσε νά μᾶς ἐξαπατήσει καί νά μᾶς ἐμποδίσει. Ἔτσι, ἡ κοπιαστική μας αὐτή προσπάθεια θά ἔχει ἕνα αἴσιο τέλος.

Ἕνα πολύ δυνατό καί πολύ ἀποτελεσματικό ὅπλο στόν ὡραῖο μας αὐτό ἀγῶνα,εἶναι ἀναμφίβολα ἡ προσευχή. Καί ὁ τρόπος πού προσευχήθηκαν ὁ Φαρισαῖος καί ὁ Τελώνης τῆς σημερινῆς παραβολῆς τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου, μᾶς βοηθᾶ πολύ νά ἀξιοποιήσουμε σωστά αὐτό τό ὅπλο, ἀποφεύγοντας κάποια λάθη πού τό κάνουν ἀναποτελεσματικό. Τά λάθη τά ἔκανε ὁ Φαρισαῖος, πού στήν προσευχή του ἔχει μία φοβερή ἔπαρση καί ἐπαινεῖ τόν ἑαυτό του γιά τίς ἀρετές του καί τίς ἀγαθοεργίες πού ἔκανε. Ἀπαριθμεῖ τά καλά του ἔργα καί συγκρίνει τόν ἑαυτό του μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους, τούς ὁποίους θεωρεῖ κατώτερους καί ἁμαρτωλούς γιατί εἶναι σίγουρος ὅτι βρίσκεται πάνω ἀπό αὐτούς.

Δέν περιμένει νά τόν δικαιώσει ὁ Θεός, ἀλλά δικαιώνεται ἀπό μόνος του. Μᾶλλον περιμένει κιόλας τόν ἔπαινο τοῦ Θεοῦ γιά τίς καλές του πράξεις, πού ἔκανε ὄχι γιά τόν Θεό, ἀλλά γιά νά κερδίσει τόν πρόσκαιρο ἔπαινο καί τήν ἀναγνώριση τῶν ἀνθρώπων. Φυσικά, δέν ἔκανε καθόλου ἄσχημα πού βοηθοῦσε τούς ἄλλους ἀνθρώπους, ὁ τρόπος του δέν ἦταν σωστός.

Ὁ Τελώνης ἀντίθετα, ἀναγνωρίζει τόν πραγματικό του ἑαυτό, αἰσθάνεται συντετριμμένος γιά τίς ἀμαρτίες του καί κτυπώντας τό στῆθος του ζητάει νά τόν λυπηθεῖ ὁ Θεός καί νά τόν συγχωρήσει. Δέν κρίνει κανέναν, ἀλλά κατακρίνει μόνο τόν ἑαυτό του, τόν ὁποῖο θεωρεῖ χαμένο χωρίς τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Δέν τόν ἔχει κυριέψει ἡ φαρισαϊκή ὑπερηφάνεια, ἀλλά τόν διακρίνει ἡ πραγματική ταπείνωση καί μέμφεται τόν ἑαυτό του γιά ὅλες τίς ἀστοχίες πού διέπραξε στή ζωή του.

Στό τέλος ὁ ταπεινός καί συντετριμμένος Τελώνης δικαιώθηκε καί κατακρίθηκε ὁ φαινομενικά δίκαιος Φαρισαῖος, ἐπειδή στήριξε ὅλες του τίς ἐλπίδες στήν τυπική ἐκτέλεση τῶν θρησκευτικῶν του καθηκόντων καί ὄχι στόν Θεό. Δέν κατάλαβε μέχρι τώρα ὅτι βάση ὅλων τῶν ἀρετῶν εἶναι ἡ ταπείνωση. Καί φυσικά, ὁ ἁμαρτωλός Τελώνης δέν δικαιώνεται γιά τίς ἁμαρτίες πού διέπραξε, ἀλλά ἐπειδή εἶχε ἀπόλυτη συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητάς του, τήν ἀναγνώριζε καί ζητοῦσε ταπεινά καί μέ συντριβή τήν συγχώρηση ἀπό τόν Θεό.

Στό ξεκίνημα αὐτῆς τῆς πορείας μας πρός τό Πάσχα, ἡ Ἐκκλησία μας πολύ σοφά ἔβαλε αὐτά τά παραδείγματα τοῦ Τελώνη καί τοῦ Φαρισαίου γιατί θέλει νά μᾶς προφυλάξει ἀπό τήν ἀξιοκατάκριτη φαρισαϊκή ἔπαρση πού σκορπίζει κάθε καλό πού κάνουμε. Δέν θέλει μέ τίποτα ὁ κόπος πού θά κάνουμε αὐτή τήν περίοδο νά πάει χαμένος. Ἀντίθετα, προβάλλοντάς μας τήν ἀξιέπαινη τελωνική ταπείνωση, θέλει νά μᾶς διδάξει τήν διακριτική καί ἀθόρυβη πνευματική ἐργασία, τήν κρυφή ἀπό τά ἀδιάκριτα μάτια τῶν ἀδελφῶν μας ἐλεημοσύνη πρός τούς πάσχοντες. Νά μᾶς προτρέψει νά κάνουμε τά καλά μας ἔργα ἀποβλέποντας στόν Θεό καί ὄχι ἀποσκοπώντας στόν ἀνθρώπινο ἔπαινο. Ὁ Θεός εἶναι ἐκεῖνος πού στό τέλος μᾶς δικαιώνει καί ὄχι οἱ ἄνθρωποι. Τό ἔλεος τοῦ δικαιοκρίτου Θεοῦ εἶναι ἐκεῖνο πού μᾶς σώζει καί ὄχι τά καλά μας ἔργα.

Τόσο οἱ ἀγαθοεργίες, ὅσο καί οἱ γνήσιες ἐκδηλώσεις ἀγάπης πρός τόν συνάνθρωπο, εἶναι ἀπαραίτητα γνωρίσματα τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Δέν εἶναι ποτέ δυνατόν ἕνας πραγματικός χριστιανός νά εἶναι ἄσπλαχνος καί νά βλέπει μόνο τόν ἑαυτό του κλείνοντας ἀδιάφορα τά μάτια μπροστά στόν ἀνθρώπινο πόνο. Κάνοντας ὅμως ὁποιοδήποτε καλό, δέν ἀποβλέπει ποτέ στήν ἀνθρώπινη ἀναγνώριση καί στόν ἔπαινο τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου, ἀλλά πιστεύει ἀκράδαντα ὅτι κάνει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί τίποτα παραπάνω.

Τό χριστιανικό μας καθῆκον, δέν εἶναι ποτέ δυνατόν νά μπαίνει στήν διαδικασία τῶν ἀνθρώπινων ἀναγνωρίσεων καί ἀξιολογήσεων. Ἀφορᾶ ἀποκλειστικά καί μόνον τήν σχέση μας μέ τόν Θεό καί σέ Αὐτόν ἀναφέρεται. Ἐκεῖνος μόνον τό ἀξιολογεῖ καί τό κρίνει, κανένας ἄλλος.

π. Γ.Τ

ΠΗΓΗ