ΤΟ ΘΕΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ (25.02.2024)

Κυριακή Τελώνου καί Φαρισαίου

Ἀρχή Τριῳδίου

«ἵδε τήν ταπείνωσίν μου καί τόν κόπον μου καί ἄφες πάσας τάς ἁμαρτίας μου» (Ψαλμ. 24, 18)

Ἡ ταπείνωση καί ἡ κακοπάθεια, ἀγαπητοί ἀδελφοί, ἐλευθερώνουν τόν ἄνθρωπο ἀπό κάθε ἁμαρτία̇ ἡ μία κόβει τά πάθη τῆς ψυχῆς καί ἡ ἄλλη τά πάθη τοῦ σώματος. Αὐτό ἀκριβῶς ἔκανε καί ὁ μακάριος Δαβίδ, πού προσευχόταν στό Θεό λέγοντας̇ κοίταξε τήν ταπείνωσή μου καί τόν κόπο μου καί συγχώρεσε ὅλες τίς ἁμαρτίες μου. Ἡ ταπείνωση μαθαίνεται ἐνατενίζοντας τόν Χριστό, ὁ ὁποῖος εἶπε: «Μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ καί εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν» (Ματθ. 11, 29). Ἡ ταπείνωσή Του εἶναι ἡ δόξα Του καί ἡ πηγή κάθε ὀμορφιᾶς, τελειότητας καί καλωσύνης.

Καθένας πού προσεγγίζει τό Θεό καί τόν γνωρίζει, αὐτόματα μοιράζεται τή θεία ταπείνωση καί ὡραΐζεται μέσα σ’αὐτή. Αὐτό συνέβη μέ τήν Παναγία, τή Μητέρα τοῦ Χριστοῦ, πού ἡ ταπείνωση τήν ἔκανε χαρά ὅλης τῆς οἰκουμένης καί τρανή ἀποκάλυψη τῆς ὡραιότητας πάνω στή γῆ. Αὐτό ἔγινε καί μέ ὅλους τούς Ἁγίους̇ τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ κάθε ἀνθρώπινη ὕπαρξη στίς στιγμές τῆς ἐπαφῆς της μέ τό Θεό.

Στή σημερινή Εὐαγγελική περικοπή ἀπό τή μιά μεριά ὁ Φαρισαῖος ὑπερηφανεύεται γιά τίς ἀρετές τῆς ἐλεημοσύνης καί τῆς νηστείας πού εἶχε καί ἀπό τήν ἄλλη μεριά ὁ Τελώνης ταπεινωνόταν γιά τά ἁμαρτήματά του. Χτυποῦσε τό στῆθος του, γιατί ἐκεῖ εἶναι τό ἐργαστήριο τῶν κακῶν λογισμῶν, πού μετά γίνονται πράξεις. «Ὁ Θεός ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» ἀναφωνοῦσε. Φοβόταν νά σηκώσει τό κεφάλι του πρός τόν οὐρανό, γιατί εἶχε παραπικράνει τό Θεό. Ὁ Θεός ὅταν τόν δικαίωσε δέν ἔλαβε ὑπόψη του μόνο τά λόγια του, ἀλλά καί τή συντετριμμένη καί ταπεινή διάνοιά του.

Μιά μορφή τῆς ταπεινώσεως εἶναι καί ἡ αὐτομεμψία. Μεμφόμαστε τόν ἑαυτό μας γιά τά ἁμαρτήματά μας. Αὐτό ἔκανε καί ὁ Τελώνης. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος γράφει πώς δέν ὑπάρχει ἄλλο φάρμακο καλύτερο γιά τή συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν μας, «ὡς ἡ συνεχής αὐτῶν ἀνάμνησις καί ἡ διηνεκής αὐτῶν κατηγορία», δηλαδή νά θυμόμαστε συνεχῶς τά ἁμαρτήματά μας καί νά κατηγοροῦμε τόν ἑαυτό μας γι’αὐτά. Ἡ αὐτομεμψία μᾶς κόβει τήν κακή παρρησία στό Θεό. Πολύ σημαντικός παράγοντας γιά τή σωτηρία μας εἶναι ἡ διάθεσις τῆς καρδιᾶς μας, ἡ κατάγνωση τοῦ ἑαυτοῦ μας, τά δάκρυα τῆς μεταμέλειας, ἡ ἔλλειψις ὑπερηφάνειας. Αὐτός πού κατηγορεῖ τόν ἑαυτό του, δέν κατηγορεῖ κανέναν ἄλλο, μόνο τόν ἑαυτό του βρίσκει ἔνοχο.

Ἡ ταπείνωση τοῦ Τελώνη δέν εἶναι μιά ἐξωτερική εὐσεβιστική κατάσταση, πού διακρίνει πολλούς ἀπό μᾶς. Πολλά μας ἐξωτερικά ἔργα εἶναι - κατά τό Μέγα Βασίλειο - «ἐγκλήματα λάμποντα». Πολλά ἔργα μας εἶναι θεαματικά καί ἔχουν σχέση μέ τήν προβολή μας. Νομίζουμε πώς μέ τίς δικές μας δυνάμεις μποροῦμε νά δικαιωθοῦμε. Ὁ ἄνθρωπος πού θέλει νά σωθεῖ, ντύνεται τή στολή τῆς ταπεινώσεως. Ταπεινός δέν σημαίνει κακόμοιρος καί ἀξιολύπητος, ἀλλά αὐτός πού μέσα στήν ἐσωτερική του ἀναζήτηση ψάχνει νά βρεῖ τά πάθη του καί νά ζητήσει τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Χωρίς τήν ἀρετή αὐτή δέν προχωρᾶμε πνευματικά. Ὑπόδειγμα ταπεινώσεως εἶναι ὁ Χριστός̇ φόρεσε τήν ἀνθρώπινη φύση μας γιά νά μᾶς ὑψώσει πνευματικά. Δέν ἀξίζει νά ὑπερηφανευόμαστε γιά τά ὑλικά ἀγαθά μας, τήν ὁμορφιά μας, τή θέση καί τήν ὑπόληψή μας. Ὅλα ἔχουν ἀρχή καί τέλος. Μόνο ὁ Θεός εἶναι αἰώνιος.

Ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁ Σῦρος διατυπώνει: Ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι οὐράνιος ἀνεμοστρόβιλος, πού ἔχει τή δύναμη νά ἀνεβάσει τήν ψυχή ἀπό τήν ἄβυσσο τῆς ἁμαρτίας στά οὐράνια. Κάποιος εἶδε μέσα στήν καρδιά του τό κάλλος της καί καταλήφθηκε ἀπό θάμβος καί ρωτοῦσε νά μάθει ποιός εἶναι ὁ πατέρας της. Ἐκείνη μ’ἕνα χαρούμενο καί γαλήνιο χαμόγελο ἀπάντησε: ὁ Θεός.

Ὁ Ἅγιος Νεκτάριος σημειώνει: Ἐξαίσιο ἀξίωμα ἡ ταπεινοφροσύνη! Ὄντως μητέρα καί τροφός καί ρίζα καί προϋπόθεση τῶν ἀγαθῶν. Χωρίς αὐτή, εἴμαστε ἄξιοι ἀποστροφῆς ἀπό τό Θεό, μολυσμένοι, ἀκάθαρτοι. Ἀληθινά μακάριοι αὐτοί πού τήν κατέκτησαν.

Ὁ Ἅγιος Ἄνθιμος θά διδάξει: Ἀφοῦ δέν ἔχουμε τήν πανοπλία τοῦ Θεοῦ νά κάνουμε τίς ἀρετές, ἄς ἔχουμε τουλάχιστον τήν ταπεινοφροσύνη. Ξαφνικά ἔρχεται ἕνας καί σοῦ λέει κάτι. Ὁ λόγος αὐτός σοῦ δίνει μιά σουβλιά μέσα στά ἐντόσθιά σου. Νά μή μιλήσεις. Ἄλλος σέ βρίζει. Νά σιωπήσεις. Ὁ Θεός γιά τή ταπείνωσή σου αὐτή θά σοῦ δώσει τό μισθό πού ἔδωσε καί σ’ἐκεῖνον πού ἀγωνίστηκε μέ μεγάλους ἀγῶνες καί μαρτύρια.

Χριστιανοί μου,

στήν ἐποχή μας, πού δέν ξέρουμε ἀπό ταπεινοφροσύνη, ἀλλά ὅλοι μας ἔχομε μέσα μας πνεῦμα ὑπερηφάνειας καί ἔπαρσης, ἄς θυμηθοῦμε καί τά λόγια τοῦ Προφήτη Ὀβδιού: «Κι ἄν πετάξεις σάν ἀετός καί στήσεις τή φωλιά σου ἀνάμεσα στά ἄστρα, θά σέ ρίξω ἀπό κεῖ, λέγει Κύριος» (1,4). Καί ὁ σοφός Σειράχ συνιστᾶ «ὅσο μεγάλος εἶσαι, τόσο ταπείνωσε τόν ἑαυτό σου καί θά εὕρεις χάρη ἀπό τό Κύριο» (3,18).

Ἀδελφοί μου,

σήμερα ἀρχίζει τό Τριῴδιο καί ἡ καλή μας μητέρα ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία βάζει στό παιδευτικό της ἔργο τήν μεγάλη ἀρετή τῆς ταπεινοφροσύνης, ἑτοιμάζοντας τά παιδιά της γιά τό Πάσχα. Ἡ Ταπείνωση τοῦ Τελώνου ἄς γίνει φάρος στή θαλασσοπορεία μας, στό πέλαγος τῆς ζωῆς. Δέν ἔχουμε παρά νά ἀκολουθήσουμε τίς ἀνταύγιες τοῦ φωτός του, γιά νά ἀνακαλύψουμε τήν ἀληθινή πραγματικότητα καί τήν οὐσία τῆς ζωῆς. Τότε μόνο θά αἰσθανθοῦμε τήν «ἐν Χριστῷ ζωή» καί θά προσανατολισθοῦμε σωστά στήν πορεία μας πρός τόν οὐρανό, ὥστε, ὅταν ἔλθει ἐκείνη ἡ ὥρα, νά βρεθοῦμε μέσ’ τοῦ Χριστοῦ μας τήν εἰρήνη καί νά ἀκούσωμε ἀπό τό γλυκό του στόμα «Μακάριοι οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι ὅτι αὐτῶν ἐστίν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 5,3) συνῳδά μέ τή γλυκόηχη ἅρπα τοῦ Γ. Βερίτη: «Ἐγώ ’μαι ὁ Κύριος κι ὁ Διδάσκαλος μά ταπεινώθηκα ὥς τά βάθη. Ὅποιος τό θρόνο μου λαχτάρησε, τό δρόμο τοῦτο πρῶτα ἄς μάθη»! ΑΜΗΝ!

ΠΗΓΗ