ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023

E΄ ΛΟΥΚΑ

(Λουκ. ιστ΄ 19-31) (Γαλ. στ΄ 11-18)

Ο πλούτος και η φτώχεια

«ευφραινόμενος καθ’ ημέραν λαμπρώς»

Η διήγηση της παραβολής του πλούσιου και του φτωχού Λαζάρου, μέσα από τις πολύ παραστατικές και ζωντανές εικόνες που ξεδιπλώνει ενώπιον μας, αποκαλύπτει βασικές αλήθειες τόσο για την παρούσα όσο και για την μέλλουσα ζωή. Θα μπορούσε κάποιος να διακρίνει τρία μέρη στη διήγηση: α) ο πλούσιος και ο φτωχός σ’ αυτή τη ζωή, β) ο θάνατος που επέρχεται και για τους δύο και γ) η αντιστροφή των πραγμάτων στη μετά θάνατο ζωή.

O πλούσιος της παραβολής που προβάλλει σήμερα το ευαγγέλιο, εμφανίζεται να κατακρατεί όλα τα αγαθά αποκλειστικά για τον εαυτό του. Η εγωιστική τοποθέτησή του, τον άφηνε να κλείνεται ερμητικά στον εαυτό του και να περιφρονεί τους γύρω του. Αυτή του η στάση, βέβαια, είχε φοβερές συνέπειες πρώτα απ’ όλα για τον ίδιο. Η κατάντια στην οποία περιέπεσε άφηνε τον εαυτό του χωρίς πρόσωπο. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν αναφερόταν καν το όνομά του.

Η παραβολή κάνει λόγο γενικά και αόριστα για κάποιο πλούσιο. Η γνωριμία μας μαζί του, σε αντίθεση με το Λάζαρο, δεν γίνεται μέσω του ονόματος, αλλά με την εικόνα ότι «φορούσε πορφύρα και βύσσο», δηλαδή πολυτελή ρούχα και ακόμα με την εμφάνισή του να διασκεδάζει καθημερινά. Ο πλούσιος για το περιβάλλον του είχε αξία όχι ως πρόσωπο, αλλά με αυτά που είχε. Πρόκειται για την περίπτωση που περιορίζεται στο «έχειν».

Προς αποκατάσταση οποιασδήποτε παρανόησης, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι ο πλούσιος δεν επικρίνεται για τα υπάρχοντά του, αλλά για το γεγονός ότι η ταυτότητα του συνδεόταν αποκλειστικά και μόνο με την υλική απόλαυση, στερούμενη οποιουδήποτε άλλου βαθύτερου πνευματικού περιεχομένου στη σφαίρα της αξίας του προσώπου. Σε αντίθεση με την ψυχρή ανωνυμία του πλουσίου, ο φτωχός αποκαλύπτεται ως πρόσωπο με το όνομα Λάζαρος, το οποίο σημαίνει ο Θεός είναι βοηθός. Η σημασία αυτή του ονόματος παραπέμπει σε μια στάση ζωής, με βάση την οποία ο άνθρωπος εναποθέτει με εμπιστοσύνη την ύπαρξή του στην αγάπη και την πρόνοια του Θεού.

Ιδιαίτερα επίκαιρα φαντάζουν τα μηνύματα της παραβολής στις δικές μας μέρες. Παρατηρούμε ότι ο πολιτισμός μας ευνοεί μια υπερτροφική ανάπτυξη του εγωισμού και του ατομισμού του ανθρώπου. Γι’ αυτό βλέπουμε ότι σήμερα ο άνθρωπος στερείται της προσωπικής του ταυτότητας και έτσι αποκαθηλώνεται το πρόσωπό του, υπαγόμενο σε συστήματα και μηχανισμούς που λειτουργούν στραγγαλιστικά και εξουθενωτικά απέναντί του. Εξανδραποδίζεται η προσωπικότητά του και μετατρέπεται σε ένα απλό νούμερο και αριθμό μέσα σε μια ανώνυμη μάζα.

Η περίπτωση του Λαζάρου

Το όνομα Λάζαρος, όπως είδαμε και πιο πάνω, σημαίνει «ο Θεός βοηθός μου». Αυτό ακριβώς μετουσίωνε σε πράξη καθημερινής ζωής ο Λάζαρος, μέσα από την φτώχεια, τον πόνο και την αβάστακτη δυστυχία του. Προσπαθούσε να χορτάσει με ψίχουλα που έπεφταν από το τραπέζι του πλουσίου. Τόσο αδύνατος ήταν ο Λάζαρος, ώστε ακόμα και τα σκυλιά που έρχονταν και έγλυφαν τις πληγές του, δεν μπορούσε ν’ απομακρύνει για να προστατεύσει τον εαυτό του. Και όμως, παρά τη δυστυχία και τον πόνο του, ο Λάζαρος ποτέ δεν παραπονέθηκε.

Πόσα βαθύτερα μηνύματα μας δίνει η στάση του, ιδιαίτερα σήμερα που μπροστά στην πιο μικρή και ασήμαντη δοκιμασία, υψώνουμε φωνές διαμαρτυρίας και απόγνωσης, μεμψιμοιρίας και αχαριστίας απέναντι στον δωρεοδότη Κύριο; Σήμερα που βλέπουμε ότι ο άνθρωπος θέλει να βαίνουν όλα σύμφωνα με τις δικές του επιθυμίες και επιλογές; Πόσο, αλήθεια, μεγαλείο ψυχής αναδύεται από τον εσωτερικό κόσμο των ανθρώπων εκείνων που ακόμα και στις πιο μεγάλες δοκιμασίες της ζωής αντί να μεμψιμοιρούν και να παραπονιούνται, εκπηγάζει από το βάθος της καρδιάς τους ένα «δόξα σοι ο Θεός»;

Η αντιστροφή των πραγμάτων

Η ζωή εδώ σ’ αυτό τον κόσμο κάποτε τελειώνει. Πρόκειται για την πιο ρεαλιστική αντίκριση των πραγμάτων. Και όμως, ο θάνατος με τον ερχομό του βλέπουμε ότι αποκαλύπτει τη βαθύτερη υπαρξιακή αλήθεια και δίνει πολλές απαντήσεις σε ερωτήματα που προκύπτουν τόσο βασανιστικά στη ζωή του ανθρώπου.

Ο θάνατος επισκέφθηκε πρώτα το Λάζαρο και μετά τον πλούσιο της παραβολής. Η ζωή του πλουσίου, με βάση τη διήγηση, μετά το θάνατο είναι γεμάτη βάσανα και θλίψη. Πονούσε περισσότερο όταν έβλεπε το Λάζαρο να είναι ευτυχισμένος στην αγκαλιά του Πατριάρχη Αβραάμ. Φαίνεται μάλιστα να στερεώνεται ακόμα πιο πολύ στην αμετανοησία του, όταν φέρεται να ζητεί από τον Θεό να αναστηθεί ο Λάζαρος προκειμένου να εξαναγκασθούν τα πέντε αδέλφια του να πιστέψουν. Πίσω όμως από το υποκριτικό ενδιαφέρον του γι’ αυτούς, μπορεί να διακρίνει κάποιος τον εγωισμό του. Και αυτό, γιατί ουσιαστικά με την στάση του θέλει να μετατοπίσει τις ευθύνες από τον εαυτό του στον Θεό. Αφού ο Θεός δεν κάνει «θαύματα» για να μας εξαναγκάσει να τον πιστέψουμε και να είμαστε κοντά του, τότε δεν φταίμε εμείς που βιώνουμε την κόλαση της απουσίας του.

Πραγματικά, η παραβολή αυτή βρίθει βαθύτερων μηνυμάτων και νοημάτων. Πολύ σοφά ο ιερός Χρυσόστομος βλέπει πίσω από το γράμμα της να μας παρέχει φάρμακα σωτηρίας. «Διότι σωφρονίζει εκείνους που πλουτίζουν, τους δε φτωχούς παρηγορεί». Για να προσθέσει: «Αυτή την παραβολή να τη γράψετε και οι πλούσιοι και οι φτωχοί: οι πλούσιοι στον τοίχο του σπιτιού σας και οι φτωχοί στον τοίχο της διάνοιάς σας».

Αγαπητοί αδελφοί, η πρόσκληση που βγαίνει μέσα από την περικοπή, είναι να τολμήσουμε να αρνηθούμε να προσδενόμαστε με τόση εξάρτηση στα υλικά αγαθά και να εμπιστευθούμε τον εαυτό μας στην αγάπη του Θεού. Μόνο κοντά Του θα μπορούμε να αισθανόμαστε ότι κατέχουμε τα πάντα σε μια πληρότητα αληθινής ζωής. Η στάση που με τόση μεγάλη πίστη και υπομονή τηρούσε ο Λάζαρος, μέσα από την φτώχεια και τον πόνο, ας γίνει οδηγός και στη δική μας ζωή για να είμαστε σε θέση να εισέλθουμε στις τροχιές της αυθεντικής αρχοντιάς.

Χριστάκης Ευσταθίου,

Θεολόγος

ΠΗΓΗ