''Η ανόρθωσις των ανθρώπων''

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Το πρόσωπο της Παναγίας, πολύ περισσότερο δε η διακονία της στο ανερμήνευτο μυστήριο της Σαρκώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού, είναι πραγματικά ένα θαύμα.

Πώς ένας Θεός έγινε άνθρωπος στα σπλάχνα μιας γυναικός και πώς μια γυναίκα έφερε το Θεό στην άχραντη γαστέρα της και στη ζεστή αγκαλιά της;

Ως θαύμα το χαρακτηρίζει και ο μεγάλος δογματολόγος της Εκκλησίας μας, ο θεοφόρος Δαμασκηνός.

Γράφει σε μια ομιλία του: «Θαύμα, το πιο τρανό απ’ όλα τα θαύματα! Γυναίκα να βρίσκεται πάνω από τα σεραφίμ… Παρθένε θεοχαρίτωτε, άγιε ναέ του Θεού, που ο πνευματικός Σολομώντας, ο άρχοντας της ειρήνης σε κατασκεύασε… που δεν στολίζεσαι με χρυσάφι, αλλά λάμπεις με Άγιο Πνεύμα. Κι αντί άλλων ακριβών πετραδιών, έχεις το πολύτιμο μαργαριτάρι, τον Χριστό, τον άνθρακα της θεότητος»1.

Έτσι έγινε «της προμήτορος Εύας η επανόρθωσις» με την καθοδική κίνηση του Θεού προς το ανθρώπινο γένος και με την ανοδική κίνηση του ανθρώπου προς το Θεό.

Η νέα Εύα επανορθώνει τη λανθασμένη κίνηση της προμήτορος Εύας και συγχρόνως ανορθώνει το ανθρώπινο γένος από την φθορά και την αμαρτία. Σ’ αυτήν την ανόρθωση στέκεται με ιδιαίτερο θαυμασμό ο ιερός υμνογράφος του κοντακίου του Ακαθίστου Ύμνου: «Χαίρε ανόρθωσις των ανθρώπων».

Α. Ανόρθωσις των ανθρώπων

Πρόκειται για την άνοδο του ανθρώπου από τη γη προς τον ουρανό και την απόκτηση και πάλι της προτέρας του δόξης και μεγαλειότητος. Ήταν πλασμένος και τιμημένος από το Θεό με έναν ουράνιο προορισμό.

Η αμαρτία όμως, τον στρέφει στα επίγεια και τον οδηγεί στα καταχθόνια. Κατά τον προφητάνακτα Δαυίδ, «παρασυνεβλήθη τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις και ωμοιώθη αυτοίς»2.

Έφτασε στο έσχατο σημείο να ομοιαζει με τα ζώα και να συμπεριφέρεται όπως αυτά.

Γι’ αυτό και ο Άγιος Κύριλλος Πατριάρχης Αλεξανδρείας, αναφερόμενος στο Χριστό, λέγει: «εύρεν αποκτηνωθέντα τον άνθρωπον»3.

Έχασε, έτσι, το πρωτόκτιστον κάλλος, αμαυρώθηκε η εικόνα του Θεού κατά την έκφραση των θεοφόρων Πατέρων, σκοτίστηκε ο νους του, λάτρεψε την κτίση και όχι τον Κτίσαντα, έγινε παίγνιο στα χέρια του διαβόλου.

Όμως «ιδών ο Κτίστης ολλύμενον, τον άνθρωπον χερσίν ον εποίησε, κλίνας ουρανούς κατέρχεται· τούτον δε εκ Παρθένου, θείας αγνής, όλον ουσιούται, αλήθεια σαρκωθείς· ότι δεδόξασται»4.

Κι εδώ βρίσκεται η συμβολή της Θεοτόκου. Γίνεται η γέφυρα και η σκάλα με την οποία κατεβαίνει ο Θεός στη γη, προκειμένου να ανορθώσει το πταίσμα του Αδάμ και να τον ανεβάσει στην αρχέγονη μακαριότητα και στην ευδαιμονία, όχι απλώς του κήπου της Εδέμ, αλλά της Βασιλείας των Ουρανών.

Να πως περιγράφει αυτήν τη διακονία της Θεοτόκου ο θεοφόρος Νείλος της Δαμασκού: «ούτω νοείσθαι και λέγεσθαι Θεοτόκον την αγίαν Παρθένον, ου μόνον δια την φύσιν του Λόγου, αλλά και δια την θέωσιν του ανθρώπου»5.

Β. Ανόρθωσις των ανθρώπων

Με αυτήν τη διακονία της Παναγίας στο μυστήριο της ενανθρωπήσεως, ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού γίνεται ο καταβαίνων, για να γίνει εν συνεχεία ο αναβαίνων άνθρωπος.

Ο Θεός χρησιμοποιώντας ως κλίμακα την αγάπη προς τον άνθρωπο, κατέρχεται στα κατώτατα μέρη της γης για να τον συναντήσει, να τον καθαρίσει και να τον πλύνει από την αμαρτία, για να του δωρίσει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος και να τον φθάσει μέχρι και αυτού του βασιλικού θρόνου στην επουράνια Βασιλεία Του.

Διάκονος αυτής της ανορθώσεως του ανθρώπου είναι το πρόσωπο της Κεχαριτωμένης Θεοτόκου.

«Ανοίγεται δι’ αυτής πάλιν ο πριν Παράδεισος,

επεισάγεται ο πριν κατάκριτος άνθρωπος,

και θεούται αληθέστατα βροτών το φύραμα»6.

Και το μεγάλο ερώτημα που μας απευθύνει σήμερα η Θεοτόκος είναι :

αν βιώνουμε εμείς οι άνθρωποι αυτήν την ανόρθωση που εκείνη μας χάρισε με τη διακονία της,

αν στεκόμαστε στο ύψος που μας τίμησε ο Χριστός,

αν ελπίζουμε και προσδοκούμε το πρόσωπό Του και τη βασιλεία Του και όχι το διαρκές κυνήγι του πλούτου, της ηδονής, του εγωισμού και της φιλαυτίας,

αν ζούμε, ακόμη, τον κόσμο από τη θεοκεντρική γωνία και όχι την ανθρωποκεντρική, υψώνοντας στη θέση του Θεανθρώπου τα είδωλα της εποχής μας.

Έχουμε ελπίδα στο Θεό;

Έχουμε εμπιστοσύνη στην πρόνοιά Του;

Πιστεύουμε στις επαγγελίες Του;

Ζητούμε «το ελθέτω η Βασιλεία Σου ως εν ουρανώ και επί της γης»;

Αν όχι, τότε χρειάζεται να καταφύγουμε με πολλή εμπιστοσύνη στη φιλόστοργη Μάνα και να την παρακαλέσουμε θερμά με τις μητρικές της πρεσβείες και ικεσίες προς τον εξ’ αυτής Τεχθέντα να ζήσουμε αυτήν την πνευματική ανόρθωση, την οποία εκείνη μας χάρισε.

Να την παρακαλέσουμ, ακόμη, τις δύσκολες ημέρες που διανύουμε, να ανορθώνει :

τα πεσμένα ιδανικά μας,

την πατρίδα μας, που βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα από τους πάσης φύσεως εχθρούς, εντός και εκτός,

τη νεολαία μας, που παραπαίει σε φοβερά σταυροδρόμια συγχύσεων,

την οικογένεια, που κλυδωνίζεται και καταποντίζεται,

την κάθε νοσούσα ψυχή, θεραπεύοντας τα πάθη και αποπλύνοντας το βόρβορο και σωζομένη να την παραστήσει στο φοβερό βήμα7.

«Ρήξον τον κλοιόν μου τον βαρύν των παραπτώσεων, θεοχαρίτωτε, και την καρδίαν μου σύντριψον· την ψυχήν μου καταλάμπρυνον και του νοός μου το σαθρόν στήσον και άστατον, ίνα μέλπω· πάντα τα έργα, υμνείτε τον Κύριον»8.

«Χαίρε, ανόρθωσις των ανθρώπων»!

1 Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού, «Η Θεοτόκος», έκδ. Β, Αποστολική Διακονία, 1990, σελ. 93-95.

2 Ψαλμ. 48,13.

3 Αγίου Κυρίλλου Αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας, Υπόμνημα εις το κατά Λουκάν Ευαγγέλιον, κεφ. β΄, ΕΠΕ 25,178.

4 Ωδή Α’ Όρθρου εορτής Χριστουγέννων.

5 Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού, Έκφρασις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως, PG 94,1032B

6 Θεοτοκάριον, Ωδή η’, Κυριακή ήχος δ’.

7 αυτόθι

8 αυτόθι