ΚΥΡΙΑΚΗ 24 ΜΑΡΤΙΟΥ 2019 – Β’ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ

(Εβρ. α’ 10 – β΄ 3) (Μάρκ. β΄ 1 -12)

Σωτήριες αναβάσεις

«πώς ημείς εκφευξόμεθα τηλικαύτης αμελήσαντες σωτηρίας;»

Σωτήρια ήταν τα μηνύματα που αντλήσαμε την περασμένη Κυριακή που ήταν αφιερωμένη στο θρίαμβο της Ορθοδοξίας. Σε συνέχεια των ψυχωφελών αυτών μηνυμάτων, η δεύτερη Κυριακή των Νηστειών, έρχεται με τα ξεχωριστά και βαθύτερα νοήματά της να μας τροφοδοτήσει για να συνεχίσουμε τον αγώνα μας που οδηγεί στη συνάντηση με τον Αναστημένο Χριστό. Μάλιστα, για να μας ενισχύσει στην πορεία μας, η μητέρα μας Εκκλησία προβάλλει τη μεγάλη μορφή του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο οποίος όρθωσε το πνευματικό ανάστημά του απέναντι σε όλους εκείνους που επιχειρούσαν να διασαλεύσουν την αλήθεια της πίστεως και να διαβρώσουν το οικοδόμημα της Εκκλησίας του Χριστού.

Ο Γρηγόριος Παλαμάς

Ο Γρηγόριος γεννήθηκε στην Μικρά Ασία, τον 14ον αιώνα. Απ’ εκεί ήλθε στην Κωνσταντινούπολη, προσφυγόπουλο κυνηγημένο από τους Τούρκους. Διακρίθηκε στις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο, σε σημείο που όλοι οι διανοούμενοι του Βυζαντίου έτρεφαν μεγάλη εκτίμηση στο πρόσωπο του Γρηγορίου, όχι μόνο για τη λαμπρή του σκέψη αλλά και για τον αδαμάντινο χαρακτήρα του. Η ανάδειξη του Γρηγορίου συνδέεται περισσότερο με την αντιμετώπιση του επικίνδυνου για τις πλάνες του Βαρλαάμ, από την Καλαβρύα. Συγκεκριμένα, ο Βαρλαάμ ισχυριζόταν ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να γνωρίσει τον Θεό και πολύ περισσότερο να ενωθεί μαζί Του. Ήταν τότε που ύψωσε το πνευματικό ανάστημά του ο Γρηγόριος.

Ο μεγάλος αυτός πατέρας συγκεφαλαίωσε όλη την πατερική παράδοση και την εμπειρία της Εκκλησίας σε μια μεγαλειώδη σύνθεση. Ο Θεός υπάρχει κατά δύο τρόπους, κατά την Ουσία Του και κατά τις θείες και άκτιστες ενέργειές Του. Σίγουρα, ο άνθρωπος δεν μπορεί να γνωρίσει την Ουσία του Θεού. Μπορεί όμως να γνωρίσει και να ενωθεί μάλιστα μαζί Του, μέσα από τις θείες και άκτιστες ενέργειές Του. Όπως δηλαδή παραχώρησε η αγάπη του να αποκαλύπτεται στη δημιουργία, στην ιστορία, στο πρόσωπο του Χριστού, στα μυστήρια της Εκκλησίας μας. Μέσα από τη δημιουργία, γνωρίζουμε τον Θεό ως πηγή σοφίας και ωραιότητας. Στην ιστορία τον γνωρίζουμε μέσα από τις θαυμαστές ενέργειές του. Φυσικά, πολύ περισσότερο γνωρίζουμε τον Θεό στο πρόσωπο του Κυρίου μας. Στην Εκκλησία ακόμα, ο Θεός γίνεται για μας Άρτος και Οίνος, γεύση και τροφή, χάρη, φως και αγιασμός. Ουσιαστικά, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς με τη διδασκαλία του, παρακινεί τον άνθρωπο ν’ ακολουθήσει μια πορεία που οδηγεί στην ένωσή του με τον Θεό, μέσω της μυστηριακής ζωής της Εκκλησίας.

Το γεγονός της σωτηρίας

Στο αποστολικό ανάγνωσμα της ημέρας, ο Παύλος μιλά για τη σωτηρία μας. Υποδεικνύει με βαθύ νόημα ότι η σωτηρία του ανθρώπου είναι έργο του Χριστού. Αυτό, άλλωστε, επιβεβαιώνουν οι απόστολοι, οι οποίοι είναι οι αυτόπτες αλλά και αυθεντικοί μάρτυρες της αλήθειας του ευαγγελίου. Αυτοί είναι που δίνουν την πιο ισχυρή μαρτυρία για το έργο του Χριστού. Στο έργο της σωτηρίας του ανθρώπου, αποβαίνουν κεφαλαιώδους σημασίας τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, αλλά και τα θαυμαστά γεγονότα που συνδέονται με το Πρόσωπο του Χριστού. Ο άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού. Με την αμαρτία όμως η εικόνα αυτή αμαυρώθηκε. Γι’ αυτό σαρκώνεται ο Θεός και έρχεται για να την αποκαταστήσει και να επαναφέρει τον άνθρωπο στο δρόμο της τελείωσης και της θέωσης. Σωτηρία, επομένως, είναι η διάσωση του ανθρωπίνου προσώπου και η δυνατότητα ένωσης του με τον Θεό. Ο ιερός Χρυσόστομος τονίζει: «ουδέν γαρ ούτω Θεώ περισπούδαστον, ως ψυχής σωτηρία». Τίποτε δεν είναι για τον Θεό τόσο σημαντικό όσο η σωτηρία

του ανθρώπου. Η μεγάλη αυτή πατερική μορφή τονίζει ακόμα ότι ο Θεός κάνει το παν και χρησιμοποιεί κάθε μέσο, προκειμένου να στεφθεί ο άνθρωπος νικητής, ακόμα και στις περιπτώσεις που τα κατορθώματά του είναι ασήμαντα. Η αγάπη του προσφέρει επίσης κάθε ευκαιρία για να μην αφήσει το πλάσμα του να εκτραπεί στο δρόμο της απώλειας. Είναι μάλιστα σημαντικό για τον ιερό Χρυσόστομο το ότι μάς παρέχει ολόκληρη την αμοιβή, έστω κι αν για τη σωτηρία μας μεριμνήσαμε να αγωνιστούμε την «ενδεκάτη ώρα». Έστω κι αν στη ζωή μας χρειαστεί να δακρύσουμε και να αναστενάξουμε, κι αυτά ακόμα λειτουργούν ως αφορμές σωτηρίας.

Χάρισμα της θείας αγάπης

Η σωτηρία δεν είναι τελικά οποιοδήποτε ανθρώπινο κατόρθωμα, ούτε ακόμα αποτέλεσμα των καλούμενων καλών έργων μας, αλλά είναι δώρο και χάρισμα του Θεού. «Άρα ούν ου του θέλοντος, ουδέ του τρέχοντος, αλλά του ελεούντος Θεού» (Ρωμ. 9,16). Τα καλά έργα επέχουν θέση συνεργίας μας με το θέλημα του Θεού. Εκφράζουν επομένως την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου στο έργο της σωτηρίας του. Αυτό που μάς σώζει είναι η Σταυρική Θυσία του Κυρίου, η οποία μάς απαλλάσσει από τη δυναστεία της αμαρτίας και του θανάτου. Επομένως, η σωτηρίας μας γίνεται κατορθωτή μέσα από το αγιαστικό έργο της Εκκλησίας διά του Ιησού Χριστού. «Ουκ έστιν εν άλλω ουδενί η σωτηρία, ουδέ γάρ όνομά έστιν έτερον υπό τον ουρανόν το δεδομένον εν ανθρώποις εν ώ δει σωθήναι ημάς» (Πραξ. 4,12), σημείωσε χαρακτηριστικά ο απ. Πέτρος.

Αγαπητοί αδελφοί, εξαρτάται από τον ίδιο τον άνθρωπο κατά πόσο θ’ ακολουθήσει την οδό της σωτηρίας που τόσο διάπλατα ανοίγεται μέσα στις αγκάλες της Ορθόδοξης πίστης μας. Σήμερα που η Εκκλησία γιορτάζει και τιμά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης, μπορούμε να θυμούμαστε ότι πρόκειται για το ανάστημα εκείνο που υπόταξε με την άσκηση τη σάρκα στο πνεύμα και χάριν των αιωνίων αγαθών περιφρόνησε όλα τα τερπνά του παρόντος κόσμου. Λάμπει τώρα αιωνίως στο Ορθόδοξο χριστιανικό στερέωμα. Αξίζει να ακούσουμε τη δική του παραίνεση: «Τα άνω, τοίνυν αδελφοί, ποθώμεν. Τα άνω ζητώμεν, ίνα και των κάτω αβλαβώς επί του παρόντος βίου επιτύχωμεν». Αν ποθούμε, επομένως, τα αιώνια αγαθά, στον ορίζοντα αιώνιων ενατενίσεων.

Χριστάκης Ευσταθίου, θεολόγος

ΠΗΓΗ