«Συγγενώμεθα τοις Αγίοις»

Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

«Συγγενώμεθα τοις Αγίοις»1

«Από τότε που εορτάσαμε την ιερά πανήγυρη της Πεντηκοστής, δεν πέρασαν ακόμη επτά ημέρες, και πάλι μας προέφθασε χορός μαρτύρων ή καλύτερα, στρατιά μαρτύρων ... που δεν είναι καθόλου κατώτερη από τη στρατιά των αγγέλων που είδε ο πατριάρχης Ιακώβ»2.

Με αυτούς τους λόγους ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος αρχίζει το εγκώμιό του «εις τους αγίους πάντας, τους εν όλω τω κόσμω μαρτυρήσαντας»3.

Και αναφέρεται ιδιαιτέρως στην παρουσία των Μαρτύρων, γιατί αυτή η τελευταία εορτή του Ιερού Πεντηκοσταρίου ήταν κατ΄ αρχήν εορτή της Συνάξεως πάντων των Μαρτύρων της αμωμήτου πίστέως μας.

Εν συνεχεία δε, προστέθηκε σ΄ αυτήν και ο χορός των Αγιων Ιεραρχών, των Οσίων και των Δικαίων και «πάντων τω Θεώ ευαρεστησάντων», οι οποίοι μετά παρρησίας προσεδρεύουν στο Ουράνιο Θυσιαστήριο.

Τους Αγίους, τους οποίους «εθαυμάστωσεν ο Κύριος», ο Άγιος Ιωάννης τους ονομάζει αγγέλους. «Γιατί μάρτυρες και άγγελοι διαφέρουν στα ονόματα μόνο, στα έργα όμως ενώνονται». Δεν είναι ακόμη κατώτεροι από τους αγγέλους, αλλά ισάξιοι με αυτούς.

Οι Άγγελοι είναι αιώνιοι και αθάνατοι, συγχρόνως όμως το ίδιο διαθέτουν και οι Άγιοι Μάρτυρες. «Αν και έχουν σώμα, είναι όμως αθάνατο ή καλύτερα και πριν από την αθανασία ο θάνατος του Χριστού στολίζει τα σώματά τους περισσότερο από την αθανασία»4.

Οι Άγγελοι κατοικούν στον ουρανό, αλλά και οι Μάρτυρες πάλι βρίσκονται στον ουρανό.

Και θα καταλήξει με πολύ γλαφυρό τρόπο η θεοφόρος γλώσσα του Ιερού Χρυσοστόμου πως: «δεν είναι τόσο λαμπρός ο ουρανός καθώς στολίζεται με τα πολλά άστρα, όσο τα σώματα των Μαρτύρων καθώς στολίζονται με το λαμπρό αίμα των τραυμάτων»5.

Έτσι εξηγείται το γεγονός, γιατί οι Χριστιανοί όλων των αιώνων έδιναν ιδιαίτερη σημασία στα Ιερά Λείψανα των Αγίων, αφού είναι πηγές και ρίζες και μύρα πνευματικά, που εκπέμπουν την ευωδία, την ευλογία και τη χάρη του εν αυτοίς Αγίου Πνεύματος σε όλο τον κόσμο, οδηγώντας μας στον ίδιο με τους Αγίους ζήλο Θεού6.

Καί πρώτον. Τι είναι οι Άγιοι;

Είναι οι εκλεκτοί φίλοι του Εσφαγμένου Αρνίου.

Είναι αυτοί, που δόθηκαν ολόκληροι στο πρόσωπό Του και συνδέθηκαν με το όραμα της Βασιλείας των Ουρανών και προσφέρθηκαν εθελόθυτα θύματα για την αγάπη Του στο θυσιαστήριο της καρδιάς τους.

Είναι αυτοί, που αγάπησαν έως θανάτου πρώτα το Θεό και έπειτα τον άνθρωπο. Άλλωστε σ΄ αυτά τα δύο συνίσταται όλο το μυστήριο της σωτηρίας του ανθρώπου.

Ας αφήσουμε για λίγο την εκφραστική γλώσσα του χρυσορρήμονος πατρός να μας περιγράψει κάποια από τα φρικτά μαρτύρια που υπέστησαν οι Μάρτυρες, προκειμένου να μείνουν πιστοί σ΄ αυτή την αγάπη, αλλά και στην ομολογία του ονόματος του Χριστού, που είναι και φυσικό αποτέλεσμα αυτής της αγάπης: «Πράγματι τους μάρτυρες τους οδηγούσαν γυμνούς, τους είχαν δεμένα πίσω τα χέρια και από παντού τους χτυπούσαν και τους ξέσκιζαν ... Και στο ξύλο έδεσαν τους μάρτυρες και τα πλευρά τους τρυπούσαν ανοίγοντας βαθιά αυλάκια σαν να όργωναν τη γη, αλλά χωρίς να κόβουν τα σώματά τους. Και μπορούσε να δει κανείς κοιλιές ξεσκισμένες, πλευρά ανοιγμένα, στήθη τσακισμένα. Και ούτε εδώ σταματούσαν τη μανία τους τα αιμοβόρα εκείνα θηρία. Αλλά αφού τους κατέβαζαν από το ξύλο, τους τέντωναν σε σιδερένια σκάλα πάνω σε αναμμένα κάρβουνα. Και μπορούσες να δεις... να τρέχουν διπλές σταγόνες από τα σώματά τους, άλλες από το αίμα που χυνόταν και άλλες από τις σάρκες που έλυωναν. ... Και όμως σαν να ήταν αδαμάντινοι ... έτσι γενναία και με ανδρεία στέκονταν σταθεροί στην ομολογία τους, μένοντας ακλόνητοι σ΄ όλα τα βασανιστήρια, και αποδεικνύοντας περίτρανα τη δική τους ανδρεία και τη χάρη του Θεού. ... Καί όπως το διαμάντι όταν χτυπιέται, αυτό δεν υποχωρεί ούτε μαλακώνει, το σίδερο όμως που το χτυπά διαλύεται, έτσι ακριβώς και οι ψυχές των αγίων, ενώ βασανίζονταν τόσο πολύ, οι ίδιες δεν πάθαιναν κανένα κακό, διέλυαν όμως τη δύναμη εκείνων πού τους χτυπούσαν. ... Αυτό το αίμα βλέποντας οι Άγγελοι χαίρονταν, οι δαίμονες φοβούνταν και ο ίδιος ο διάβολος έτρεμε. Γιατί δεν ήταν απλώς αίμα αυτό που έβλεπαν, αλλά αίμα σωτήριο, αίμα άγιο, αίμα άξιο για τους ουρανούς, αίμα που διαρκώς ποτίζει τα καλά φυτά της Εκκλησίας»7.

Δεύτερον. Οι Άγιοι διέθεταν μία ταπεινή καρδιά και μία πηγαία απλότητα. Γι΄ αυτό και ήταν ακατανόητοι, όπως και σήμερα, για τους πολλούς.

Ήταν οι «μωροί διά Χριστόν, οι ασθενείς, οι άτιμοι, τα περικαθάρματα του κόσμου»8, κατά την έκφραση του Αποστόλου των Εθνών Παύλου.

Ήταν οι γυμνοί, οι άοπλοι, οι αποδιωγμένοι, αλλά και οι ρωμαλέοι συγχρόνως, και οι τρυφεροί με τους ανθρώπους και οι συγχωρητικοί με τους δημίους τους.

Γι΄ αυτό και διέθεταν ως χαρακτηριστικό γνώρισμα τη φιλοστοργία. Ὀπως ήταν φιλόθεοι, έτσι ήταν και φιλόστοργοι περισσότερο από όλους τους ανθρώπους.

Προτιμούσαν να υποφέρουν τα πάντα για χάρη της σωτηρίας των άλλων. Έδειχναν επιμέλεια για όλους και άντεχαν τους πόνους, γιατί ήταν όργανα της χάριτος του Αγίου Πνεύματος και της Θείας Χάριτος.

Και ήταν σαν να έλεγαν στους βασανιστές τους και σε όσους τους παρακολουθούσαν: Ευρήκαμεν τον Μεσσίαν9 · ζούμε μέσα στο χώρο της καρδιάς μας την παρουσία Του · γευόμαστε και προγευόμαστε τα αγαθά της Βασιλείας Του · βιώνουμε από αυτή τη ζωή την κατάργηση του θανάτου και το γεγονός της Αναστάσεως!

Τρίτον. Οι Άγιοι είναι οι δικοί μας άνθρωποι. Είναι η καθημερινή μας αόρατη συνοδεία.

Είναι αυτοί, που μας παρακολουθούν, που πρεσβεύουν στο Θρόνο του Θεού για τη δική μας σωτηρία.

Είναι αυτοί, που θέλουν να μας μιλήσουν για τα ανερμήνευτα μυστήρια του Ουρανού και να μας μυήσουν στον τρόπο ζωής τον οποίο έζησαν.

Είναι αυτοί, που στέκονται ιδιαίτερα στον πόνο μας και στις δυσκολίες μας, αφού και εκείνοι πόνεσαν, γι΄ αυτό και γνωρίζουν να συμπονούν.

Είναι εκείνοι, που σε κάθε στιγμή της ζωής μας και του επιγείου μόχθου μας, στη χαρά και στη λύπη, μυστικά μάς ψιθυρίζουν πως το όραμά μας και ο στόχος της ζωής μας είναι το πρόσωπο του Χριστού · όχι τα επί της γης, αλλά τα εν ουρανοίς.

Και το κάλεσμά τους σήμερα, όπως και πάντοτε, είναι χαρακτηριστικό: «Μη δειλιάσεις· μπορείς κι εσύ. Μπορούμε όλοι μας να φθάσουμε στην αγιότητα. Αρκεί να το θελήσουμε».

Θα αρνηθούμε αυτήν την πρόσκληση των Αγίων που είναι πρόσκληση του Χριστού; Όλοι οι Άγιοι μάς προσκαλούν και μας παρακαλούν να αγωνισθούμε και να τους μιμηθούμε.

Αλλά και ένας μόνον Άγιος να υπήρχε, πάλι αυτόν θα έπρεπε να είχαμε ως πρότυπο στη ζωή μας.

Άγιοι του Θεού, πρεσβεύσατε υπέρ ημών.

1. Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, «Εις Μάρτυρας», Ομιλία Β΄, κεφ. 2, ΕΠΕ 36,588

2. Του Ιδίου, «Εγκώμιον εις τους αγίους πάντας, τους εν όλω τω κόσμω μαρτυρήσαντας», κεφ. 1, ΕΠΕ 36,605

3. Αυτόθι

4. Αυτόθι

5. Αυτόθι

6. πρβλ. του ιδίου, «Εις Ευστάθιον», κεφ. 2, ΕΠΕ 37,135

7. Του ιδίου, «Εγκώμιον εις τους αγίους πάντας...», ο.π. 611-613.

8. Α΄ Κορ. 4,10-13

9. πρβλ Ιω. 1,45