ΦΩΝΗ ΚΥΡΙΟΥ

ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΟΡΚΟΥ

Ὡς πρός τό ζήτημα τοῦ ὅρκου, παρατηροῦνται δύο τάσεις στήν Ἁγία Γραφή. Στήν Παλαιά Διαθήκη, στήν ἐποχή δηλαδή πού ὁ κόσμος δέν εἶχε εὐλογηθεῖ μέ τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὁ ὅρκος ἦταν ἀποδεκτός, ἐξ αἰτίας τῆς δυσπιστίας τῶν ἀνθρώπων. Αὐτή τήν ἀλήθεια χρησιμοποιεῖ καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὅταν, γιά νά διαλύσει τή δυσπιστία τῶν Ἑβραίων κατά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐπικαλεῖται τόν ὅρκο πού ἔδωσε ὁ Θεός στόν γενάρχη Ἀβραάμ. Ἀντιθέτως, στήν Καινή Διαθήκη, ὅπου κυριαρχεῖ τό πνεῦμα τῆς χάριτος τοῦ Κυρίου, ἡ ἀποφυγή τοῦ ὅρκου συστήνεται ρητά καί κατηγορηματικά. Ὁ ἴδιος ὁ Χριστός εἶναι σαφής ἐπί τοῦ θέματος αὐτοῦ: «Ἐγώ σᾶς λέγω νά μήν ὁρκίζεσθε καθόλου καί νά εἶναι ὁ λόγος σας ἕνα ξεκάθαρο “ναί” ἤ ἕνα ξεκάθαρο “ὄχι”» (Ματθ. 5,34.37).

Ὁ δέ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος ἐπιτακτικά προτρέπει τούς χριστιανούς, στό Ἀποστολικό ἀνάγνωσμα, πού ἀκούσαμε σήμερα: «Πρό πάντων, ἀδελφοί μου, μήν ὁρκίζεσθε οὔτε στόν οὐρανό, οὔτε στή γῆ, οὔτε σέ ὁτιδήποτε ἄλλο» (Ἰακ. 5,12).

Στήν ἐποχή μας ἀναπτύσσεται, συχνά, μεγάλη συζήτηση περί τοῦ ὅρκου, σχετικά μέ τή σκοπιμότητά του καί τό ἐνδεχόμενο κατάργησής του ἀπό τή δικαστική πρακτική, καθώς καί ἀπό δημόσιες ἐκδηλώσεις καί τελετές. Ἄν ἡ «φιλολογία» περί τῆς κατάργησής του βασίζεται σέ καθαρές σκέψεις καί εἰλικρινεῖς προθέσεις, μέ σκοπό τήν ἀποκάθαρση τῆς δημόσιας ζωῆς ἀπό τόν κίνδυνο τῆς ἐπιορκίας καί τοῦ διασυρμοῦ τῆς ἀνθρώπινης τιμῆς, ἔχει καλῶς. Ἄν, ὅμως, ἡ ὅλη συζήτηση γίνεται γιά νά ἀνοίξει περαιτέρω ἡ συζήτηση τῆς συστηματικά ἐπιχειρούμενης ἀποϊεροποίησης καί ἀποχριστιανοποίησης τῆς κοινωνίας, τότε ἔχει πονηρό ὑπόβαθρο.

Οἱ θέσεις τῶν Πατέρων

Καταθέτουμε ἀκολούθως τήν ἄποψη τῆς Ἐκκλησίας, διά τῶν ἁγίων Πατέρων της, γιά τό ζήτημα τοῦ ὅρκου, ἐπιχειρώντας νά διαφωτίσουμε ἕνα θέμα τό ὁποῖο τείνει νά γίνει «ταμποῦ», λαμβάνοντας διαστάσεις τίς ὁποῖες δέν ἔχει, τουλάχιστον στή μετά Χριστόν πραγματικότητα.

Ὁ ἱερός Χρυσόστομος χαρακτηρίζει τόν ὅρκο «ψυχικό νόσημα» καί «φοβερότατο ἁμάρτημα», ἐνῶ σέ ἄλλο σημεῖο γίνεται πιό σκληρός στίς ἐκφράσεις καί ἀποκαλυπτικός: «Φοβερό πρᾶγμα ὁ ὅρκος καί ἐπιβλαβές, ὀλέθριο φάρμακο, φοβερό δηλητήριο, σατανικό βέλος, ἰσχυρή παγίδα, βρόχος γύρω ἀπό τόν λαιμό... Καί ὅταν τόν τηροῦμε καί ὅταν τόν παραβαίνουμε, τό ἴδιο ἁμαρτάνουμε». Ὁ Μέγας Βασίλειος προτείνει νά εὑρεθεῖ ἄλλος τρόπος γιά νά γίνονται πιστευτές οἱ καταθέσεις τῶν μαρτύρων στά δικαστήρια, γιατί ὁ ὅρκος «προξενεῖ θάνατο στίς ἀνθρώπινες ψυχές, ἐπειδή ἐκεῖνος πού ὁρκίζεται πολλές φορές προβαίνει στήν ἐπιορκία. Διά τοῦτο, ἐπιβάλλεται ἡ διακοπή τοῦ ὅρκου...». Ἀπό τήν πλευρά του, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος στηλιτεύει τήν κακή συνήθεια τοῦ ὅρκου λέγοντας: «Πολύ μεγάλο κακό νά δίνεις καί νά παίρνεις ὅρκους, διότι καί μέ τά δύο μπορεῖ νά γίνεις ἔνοχος τιμωρίας».

Φιλαλήθεια καί δικαιοσύνη

Ἀπό τά παραπάνω εὔκολα συμπεραίνεται ὅτι ὁ ὅρκος δέν υἱοθετεῖται ἀπό τήν Ἐκκλησία καί τή διδασκαλία της, ἀλλά εἶναι καρπός τῆς δυσπιστίας καί τῆς καχυποψίας πού χαρακτηρίζουν τίς σχέσεις τῶν ἀνθρώπων ὅλες τίς ἐποχές. Στήν ἐποχή μας, κυρίως, τό φαινόμενο αὐτό ἔχει πάρει ὀξεῖες διαστάσεις καθότι ἡ ἐμπιστοσύνη, ἡ φιλαλήθεια, ἡ ἀγάπη εἶναι εἴδη πολυτελείας στίς διαπροσωπικές σχέσεις. Ἡ εἰκόνα αὐτή κάθε ἄλλο παρά τιμητική εἶναι γιά τό ἀνθρώπινο πρόσωπο, πού εἶναι πλασμένο κατ’ εἰκόνα Θεοῦ, εἰκόνα πού προσέλαβε ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἡ προσωποποίηση τῆς ἀλήθειας καί τῆς δικαιοσύνης.

Γι’ αὐτό, νά ἀποφεύγουμε τόν πειρασμό τοῦ ὅρκου στίς σχέσεις μέ τούς συνανθρώπους μας, ἀγωνιζόμενοι νά τίς κτίζουμε σέ σταθερές βάσεις εἰλικρίνειας καί ἀλήθειας, πού πρέπει νά θεμελιώνουν τήν προσωπική μας ζωή. Κι ὅταν βρεθοῦμε στήν ἀνάγκη νά ὁρκιστοῦμε, ὑπακούοντας στό γράμμα τοῦ νόμου, νά ἐπιδιώκουμε, μέ παρρησία, ἀλλά καί διάκριση ἔναντι τῶν Πολιτειακῶν Ἀρχῶν, τήν ἀποφυγή του, διαβεβαιώνοντας στήν προσωπική μας τιμή καί ἀξιοπρέπεια, ἕως ὅτου ἡ Πολιτεία καταργήσει τό ἀναποτελεσματικό αὐτό, τελικά, μέτρο, τό ὁποῖο ἀναγκάζει τούς τίμιους ἀνθρώπους νά παραβιάζουν τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί ἐνθαρρύνει τούς ἀσυνείδητους νά τό χρησιμοποιοῦν γιά νά ἐπιτυγχάνουν τά ἀνομολόγητα καί ἄνομα σχέδιά τους. Ἀμήν!

Ἀρχιμ. Ἐ. Οἰκ.

ΠΗΓΗ