Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου

Η Παραβολή του Τελώνου και Φαρισαίου

Οικονόμου Μαρίνου Κωνσταντίνου

Τριώδιο. Μια μεγάλη περίοδος αρχίζει σήμερα, αγαπητοί μου, που είναι περίοδος προετοιμασίας για το Πάσχα. Και ο πρώτος σταθμός αυτής της περιόδου, είναι η σημερινή Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου.

Κι επειδή, πολύ συχνά ο Κύριος χρησιμοποιούσε αυτούς τους δύο τύπους ανθρώπων στη διδασκαλία του, θα ήθελα να εξηγήσουμε σύντομα τι σημαίνει ο καθένας.

Ο τελώνης, που τον συναντήσαμε και την Κυριακή του Ζακχαίου, ήταν ο άνθρωπος που την εποχή του Χριστού έκανε το επάγγελμα του φοροεισπράκτορα. Όμως, χρησιμοποιούσε τη θέση του, για να κλέβει τους ανθρώπους. Άρα, η κοινωνία τον κάθε τελώνη τον θεωρούσε από τους πιο αμαρτωλούς ανθρώπους. Άνθρωπο που δεν έχει σχέση με τον Θεό και την Εκκλησία και γενικά την ηθική.

Από την άλλη μεριά, ο φαρισαίος, ανήκε στην μερίδα των Ιουδαίων, που θεωρούνταν οι θρήσκοι της εποχής. Ήταν αυτοί που πήγαιναν τακτικά στον Ναό, τηρούσαν τους νόμους του Θεού και η κοινωνία τούς είχε ψηλά. Ήταν οι άνθρωποι οι ηθικοί, που οι ίδιοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους ανώτερους από τους άλλους ανθρώπους, τους οποίους υποτιμούσαν ως αμαρτωλούς.

Μας λέει, λοιπόν, ο Κύριος ότι κάποτε ανέβηκαν στον ναό να προσευχηθούν δύο από αυτούς τους τύπους ανθρώπων. Και ενώ, θα περιμέναμε να μας πει ο Χριστός ότι ο Θεός άκουσε την προσευχή του Φαρισαίου, του θρήσκου ανθρώπου, μάς εκπλήσσει λέγοντάς μας ότι ο Θεός άκουσε την προσευχή του τελώνη, ενός κλέφτη, ενός αμαρτωλού.

Και γιατί συνέβη αυτό; Γιατί, όπως μας διαβεβαιώνει ο Κύριος στο τέλος της παραβολής, ο Θεός δεν αγαπά τους υπερήφανους, ενώ στους ταπεινούς δίνει τη χάρη Του. Ο φαρισαίος ήταν θρήσκος, αλλά περήφανος θρήσκος και εγωιστής. Και αυτό φαίνεται από τον τρόπο που προσεύχεται. Σ’ ευχαριστώ Θεέ μου, έλεγε, που δεν είμαι σαν και τούτον εδώ τον τελώνη. Δηλ. ύψωνε τον εαυτό του και υποτιμούσε τον τελώνη. Ενώ ο τελώνης, τι έλεγε; Θεέ μου, συγχώρεσέ με τον αμαρτωλό, που έκανα τόσες αμαρτίες και χτυπούσε το στήθος του. Αυτός μπορεί να έκλεβε, αλλά είχε συναίσθηση της αμαρτίας του και ζητούσε από τον Θεό συγχώρεση. Έτσι, έφυγε από τον ναό δικαιωμένος, ενώ ο φαρισαίος καταδικαστέος από το Θεό.

Ταπείνωση, λοιπόν, και υπερηφάνεια. Η μια μας ανεβάζει στους ουρανούς και η άλλη μας κατεβάζει στην κόλαση. Χωρίς ταπείνωση δεν υπάρχει σωτηρία. Η μεγαλύτερη των αρετών. Ο ίδιος ο Κύριός μας ήρθε στη γη ως ταπεινός άνθρωπος. Δεν φανέρωσε τη δύναμη της θεότητάς Του, για να μας δείξει ότι μόνο αν είμαστε ταπεινοί θα μπορέσουμε να επανακτήσουμε τον παράδεισο. Γιατί τον χάσαμε, επειδή ακούσαμε τον πονηρό διάβολο, ξεγελώντας μας ότι τρώγοντας τον απαγορευμένο καρπό θα γίνουμε κι εμείς Θεοί. Αφού πρώτος ο διάβολος αμάρτησε με την υπερηφάνεια, στη συνέχεια παρέσυρε και τον άνθρωπο σ’ αυτήν. Γι’ αυτό τώρα, θα πρέπει να καλλιεργήσουμε την ταπείνωση, για να σωθούμε και πάλι.

Για ποιο πράγμα να περηφανευθεί αγαπητοί μου ο άνθρωπος; Για το ότι δημιούργησε τον κόσμο; Για το κάλλος και τη σοφία που έχει; Για τις δεξιότητες και αρετές του; Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν είναι δικά του. Όλα ο Θεός μάς τα έδωσε. Και χωρίς Αυτόν θα είμασταν ένα μηδενικό. Για την υπερηφάνεια έλεγε ο Όσιος Παΐσιος: «Εκείνος που αγωνίζεται πολύ καιρό και δεν βλέπει πνευματική πρόοδο, έχει υπερηφάνεια και εγωισμό. Πνευματική πρόοδος υπάρχει εκεί που υπάρχει πολλή ταπείνωση». Ο ίδιος ο Κύριος μάς διαβεβαιώνει ότι «Χωρίς εμένα, δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε». Άρα, δεν έχουμε τίποτε δικό μας. Όλα του θεού είναι. Ποιες νηστείες ή προσευχές ή εκκλησιασμοί ή αρετές μας σώζουν; Είδαμε όλα αυτά να βοήθησαν τον τελώνη στην προσευχή του; Όχι. Τι τον βοήθησε; Η ταπείνωσή του. Κι ας ήταν και αρχικλέφτης, κι ας μην πήγε ποτέ στον ναό. Το ότι όμως είχε την ικανότητα να δει την αμαρτία του και παρακαλούσε τον Θεό να τον συγχωρήσει, αυτό και μόνο έκανε τον Θεό να τον λυπηθεί και να τον ελεήσει.

Η ταπείνωση, λοιπόν, διδάσκεται σήμερα από την Εκκλησία μας, γιατί είναι η βάση της πνευματικής ζωής. Ο Όσιος Παΐσιος έλεγε πάλι: «Πνευματική ωριμότητα είναι να πιστέψουμε ότι δεν κάνουμε τίποτε! Μόνο μέσα στην ταπεινή κατάσταση της απογοητεύσεως από τον εαυτό μας κρύβεται η καλή πνευματική κατάσταση». Όπως ένα κτίσμα πρέπει να έχει γερά θεμέλια, έτσι και το θεμέλιο της πνευματικής ζωής, είναι η ταπείνωση. Μπορεί να εξομολογούμαστε, μπορεί να πηγαίνουμε στην εκκλησία τακτικά, μπορεί να νηστεύουμε. Αλλά, αν έχουμε την υπερήφανη ιδέα ότι εμείς είμαστε οι καλοί άνθρωποι, τα καλά παιδιά του Θεού κι οι άλλοι είναι οι αμαρτωλοί, τότε είμαστε χαμένοι. Γιατί είμαστε σαν τον φαρισαίο υπερήφανοι. Κι όλα όσα κάνουμε, νηστείες, προσευχές, κομποσκοίνια, πάνε όλα θυσία στον διάβολο. Φυσικά, όχι ότι όλα αυτά δεν χρειάζονται, όταν τα κάνουμε ταπεινά.

Για να είναι η ζωή μας ευλογημένη από τον Θεό, θα πρέπει να έχει ταπείνωση. Και η ταπείνωση, αποκτάται με κόπο πνευματικό. Αν το επιδιώξουμε με την προσευχή και τη βοήθεια του Θεού, θα την αποκτήσουμε. Γι’ αυτό, κάνοντας αρχή σήμερα, μέχρι να έρθει το Πάσχα, σίγουρα θα μπορέσουμε να αρχίσουμε να γευόμαστε την αρετή αυτή. Ο Θεός, ας είναι βοηθός μας!

ΠΗΓΗ